از اقتصاد فضايي چه مي‌دانيم؛ نقش داده‌هاي ماهواره‌اي در ايران
سرپرست پژوهشگاه فضايي ايران گفت: استفاده عملي از داده‌هاي فضايي در مديريت آب، كشاورزي و ناوبري، فرصت‌هاي درآمدي و كاربردي جديدي براي كشور ايجاد خواهد كرد.
به گزارش مهر، پيمان نيك‌پي سرپرست پژوهشكده سامانه‌هاي ماهواره‌اي پژوهشگاه فضايي ايران به نقش دانشگاه‌ها در تأمين نيروي انساني متخصص اشاره كرد و گفت: بخش قابل توجهي از فعاليت‌هاي پژوهشگاه و توسعه ماهواره‌ها وابسته به دانشجويان و فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌هاست. همكاري نزديك با دانشگاه‌ها، به‌ويژه رشته‌هايي كه دانشجو در زمينه ماهواره فعاليت كرده‌اند، باعث سهولت تأمين نيروي مورد نياز و پيشبرد پروژه‌هاي فضايي مي‌شود. وي با تأكيد بر اهميت ورود دانشجويان دانشگاه‌ها به صنعت فضايي، اعلام كرد: آموزش و آماده‌سازي دانشجويان زمان‌بر و هزينه‌بر است اما براي پژوهشگاه و صنعت فضايي كشور، اين سرمايه‌گذاري ضروري و ارزشمند است. دانشجوياني كه از دانشگاه به تيم‌هاي فضايي مي‌پيوندند، مي‌توانند بخش زيادي از كارهاي عملياتي را به‌طور مستقيم انجام دهند، آموزش حداقلي كافي است و در نتيجه هزينه و زمان اجراي پروژه‌ها كاهش مي‌يابد. نيك‌پي در زمينه تحقيقات و توسعه فناوري با دانشگاه‌ها افزود: پژوهشگاه با دانشگاه‌هاي متعدد همكاري دارد و پايان‌نامه‌ها و طرح‌هاي پژوهشي دانشجويان به عنوان پروژه‌هاي تحقيقاتي مستقل يا سفارش شده، در اختيار تيم‌هاي علمي قرار مي‌گيرد. نتايج اين تحقيقات، پس از بررسي، براي توسعه فناوري‌هاي ماهواره‌اي و پروژه‌هاي عملياتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و به بلوغ تكنولوژي و توانمندسازي پژوهشگاه كمك مي‌كند. اين كارشناس پژوهشگاه فضايي ايران با اشاره به اهميت بهره‌برداري عملي از پايان‌نامه‌هاي دانشجويي گفت: يكي از چالش‌هاي جدي صنعت فضايي كشور، مهاجرت نيروهاي آماده و متخصص است. نيروهايي كه سال‌ها روي پروژه‌هاي واقعي كار كرده‌اند، وقتي فرصت بروز و بهره‌برداري علمي نداشته باشند، به خارج از كشور مهاجرت مي‌كنند؛ تجربه و دانش آنها در دست ديگران قرار مي‌گيرد. به گفته نيك‌پي، راهكار موثر براي جلوگيري از اين معضل، استفاده كاربردي از تحقيقات و پايان‌نامه‌هاي دانشگاهي در پروژه‌هاي واقعي پژوهشگاه است. در پژوهشگاه فضايي، يك درخت دانش و فناوري ايجاد شده كه شامل پروژه‌هاي جاري و تكنولوژي‌هاي مورد نياز آينده است. اين پروژه‌ها و فناوري‌ها در اختيار دانشگاه‌ها قرار مي‌گيرد تا دانشجويان بتوانند روي آنها كار كنند. وي افزود: پايان‌نامه‌ها و طرح‌هاي تحقيقاتي مستقل دانشجويان با هدايت پژوهشگاه، در مسير عملي و كاربردي قرار مي‌گيرند و نتايج آنها به‌طور واقعي در پروژه‌هاي فضايي كشور به كار گرفته مي‌شود. اين مسير باعث مي‌شود دانشجو با انگيزه باقي بماند، از خروج نيروهاي متخصص كشور جلوگيري شود و تجربه علمي در داخل كشور متمركز شود.اين پژوهشگر فضايي در ادامه به دانشجويان تازه‌وارد رشته‌هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد هوافضا توصيه كرد: علاوه بر تمركز بر درس و مباحث تئوري، بايد از همان ابتدا به دنبال كسب مهارت‌هاي عملي باشيد. شركت در تيم‌هاي تخصصي دانشگاه، همكاري با اساتيد با تجربه و حضور در پروژه‌هاي عملي، مي‌تواند تجربه مفيدي براي شما باشد. به گفته او، اين فعاليت‌ها نه تنها روحيه و انگيزه دانشجويان را افزايش مي‌دهد، بلكه امكان كسب تجربه عملي، دسترسي به درآمد و تعامل با شركت‌هاي دانش‌بنيان فعال در صنعت فضايي را نيز فراهم مي‌كند. اكتفا كردن صرف به درس و كلاس‌هاي تئوري كافي نيست. دانشجويان بايد خود را در محيط كاري و پروژه‌هاي عملي قرار دهند تا مهارت‌هاي لازم را فرا بگيرند و مسير موفقيت خود را هموار كنند. نيك‌پي در ادامه درباره مفهوم اقتصاد فناوري فضايي توضيح داد: اقتصاد فناوري فضايي به معناي استفاده عملي و تجاري از داده‌ها و خدمات فضايي است. براي مثال، داده‌هاي ماهواره‌اي در حوزه پايش اقليم، مديريت منابع آب، خطوط انتقال نيرو و كشاورزي، مشتريان واقعي دارند. نهادها و سازمان‌هاي متولي اين حوزه‌ها با توجيه علمي و ارايه اطلاعات، از اين داده‌ها بهره‌برداري مي‌كنند. به گفته وي، در حوزه ناوبري، كنترل و حمل‌ونقل نيز تقاضا براي داده‌هاي فضايي وجود دارد. حتي در ستادهاي بحران و حوادث طبيعي، داده‌هاي ماهواره‌اي به سرعت جمع‌آوري و پردازش مي‌شوند تا ارزش افزوده ايجاد كرده و به تصميم‌گيري‌هاي كلان كمك كنند. پردازش داده‌هاي خام ماهواره‌اي و تبديل آن به اطلاعات كاربردي، زمينه‌اي براي ايجاد پروژه‌ها و كسب درآمد فراهم مي‌كند و اقتصاد فناوري فضايي را در كشور فعال نگه مي‌دارد.
برنامه ايران براي پرتاب ماهواره‌هاي آتي و ارتقاي مدارهاي فضايي
اين كارشناس پژوهشگاه فضايي ايران با تشريح برنامه‌هاي آينده پرتاب ماهواره گفت: برنامه بالادستي كشور اين است كه به مدارهاي بالاتر و ماهواره‌هاي مخابراتي دست پيدا كنيم. در حال حاضر، برنامه فعلي براي ماهواره‌هاي بانك كفايت مي‌كند، اما براي ماهواره‌هاي مخابراتي، توسعه پرتابگر، زيرساخت‌هاي تجميعي و تست و همچنين فرايند ماهواره‌سازي در دستور كار قرار دارد. وي در ادامه درباره بهبود كيفيت ماهواره‌ها توضيح داد: پژوهشكده فضايي ايران پروژه‌هاي متعددي براي ارتقاي كيفيت تصاوير ماهواره‌اي در دست اجرا دارد. اين بهبود كيفيت از دو مسير انجام مي‌شود؛ نخست، ارتقاي عملكرد تصويربرداري خود ماهواره كه با همكاري مشترك با برخي كشورها انجام مي‌شود و دوم، پردازش داده‌هاي تصويري كه در داخل كشور انجام مي‌گيرد. براي نمونه، تصويري كه ابتدا دقت يك متري داشت، توسط شركت‌هاي دانش‌بنيان داخلي با پردازش ويژه به وضوح ۵۰ سانتي‌متر ارتقا يافته است. اين كارشناس همچنين به نقش همكاري‌هاي بين‌المللي اشاره كرد و افزود: تكنيك‌ها و تجربيات كسب‌شده از مشاركت‌هاي خارجي نيز در بهبود ماهواره‌ها و پرتابگرها به كار گرفته مي‌شود. با وجود آمادگي ماهواره‌ها و زيرساخت‌هاي داخلي، مرحله پرتابگر نيز بايد به دقت هماهنگ شود تا زمان و نحوه رساندن ماهواره به مدار مشخص شود. وي در ادامه تأكيد كرد: با استمرار پروژه‌هاي ماهواره‌سازي، پرتابگرها و پردازش تصاوير داخلي، ايران مسير خود را براي دستيابي به مدارهاي بالاتر و توسعه ماهواره‌هاي مخابراتي با كيفيت بالا ادامه مي‌دهد. اين پژوهشگر همچنين بر اهميت همكاري بين دانشگاه‌ها، دولت و شركت‌هاي خصوصي تأكيد كرد و گفت: بهبود عملكرد مديريتي و هماهنگي بين نهادي مي‌تواند هم‌افزايي بيشتري ايجاد كرده و نتايج پروژه‌هاي فضايي را به شكل قابل توجهي ارتقا دهد. نيك‌پي توانمندي‌هاي ايران در حوزه فناوري ماهواره به دو بخش تقسيم كرد: يكي مديريت پژوهش است كه پتانسيل بسيار بالايي داريم و مي‌توانيم آن را بهبود دهيم. دوم، منابع انساني متخصص است كه كيفيت و توانمندي بالايي دارند. خوشبختانه پژوهشگران ايراني در كشورهاي خارجي بسيار موفق بوده و مورد استقبال قرار مي‌گيرند، چرا كه علاوه بر سابقه پژوهشي، همت و توان ذهني بالايي دارند. نكته تلخ ماجرا اين است كه بسياري از اين نيروهاي متخصص خارج از كشور فعاليت مي‌كنند و امكان استفاده مستقيم از توان آنها در داخل كشور محدود است، با اين حال كيفيت منابع انساني ايران بسيار بالا و اميدبخش است.
پتانسيل نيروي انساني بالا نيازمند مديريت و برنامه‌ريزي كلان
اين كارشناس پژوهشگاه فضايي ايران با اشاره به وضعيت نيروي انساني در حوزه فضايي كشور گفت: پتانسيل نيروي انساني متخصص كاملاً وجود دارد و كيفيت آن بالاست، اما به دليل ضعف در مديريت و برنامه‌ريزي كلان، هنوز كمبودهايي در بهره‌برداري از اين ظرفيت مشاهده مي‌شود. وي افزود: حل اين چالش نيازمند هماهنگي ميان سه نهاد اصلي دانشگاه‌ها، دولت و شركت‌هاي خصوصي است. سياست‌هاي كلان و برنامه‌ريزي هوشمند مي‌تواند استفاده بهينه از منابع انساني را ممكن كند. سرپرست پژوهشكده سامانه‌هاي ماهواره‌اي پژوهشگاه فضايي ايران درباره نقش پژوهشكده در تأمين نيروي انساني توضيح داد: ما در پژوهشكده با حضور در سمينارها و ايجاد ارتباط بين دانشگاه‌ها و پژوهشگاه، سعي مي‌كنيم دانشجويان و فارغ‌التحصيلان را به منابع مختلف پژوهشگاه وصل كنيم تا از توانايي‌هاي آنها در پروژه‌هاي فضايي استفاده شود. نيك‌پي در پايان گفت: در حال حاضر، ارتباطات خوبي با دانشگاه‌هاي تهران شامل دانشگاه‌هاي شريف، تهران، شهيد بهشتي و اميركبير برقرار شده است. همچنين دانشگاه خواجه نصير در حال مذاكره است و دانشگاه‌هاي اصفهان، شيراز و تبريز نيز قراردادهايي با پژوهشكده دارند و در پروژه‌ها مشاركت مي‌كنند.
