گرانی شیر و لبنیات در بازار وکاهش مصرف دهک‌های کم‌درآمد
بازار لبنیات ایران با افزایش قیمت شیر و فرآورده‌ها و کاهش مصرف دهک‌های کم‌درآمد، تحت فشار جدی قرار گرفته است. کارشناسان صنفی تاکید می‌کنند تنها با اصلاح سیاست‌ها و توزیع هدفمند یارانه‌ها می‌توان سلامت عمومی و سرانه مصرف را تقویت کرد.
بازار لبنیات ایران این روزها با چالش‌های جدی روبه‌روست؛ افزایش محسوس قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی، فشار بر واحدهای کوچک و متوسط و کاهش مصرف در دهک‌های کم‌درآمد، زنگ خطر سلامت عمومی را به صدا درآورده است.
به گزارش خبر آنلاین، کارشناسان صنفی می‌گویند افزایش قیمت شیر خام و هزینه‌های سربار، نقش اصلی در گرانی دارد و وابستگی به نهاده‌های وارداتی فشار را بیشتر کرده است. همزمان، سیاست‌های یارانه‌ای و توزیع شیر مدارس گام‌هایی برای حمایت از مصرف‌کنندگان و تقویت سرانه مصرف است، اما تحقق کامل آن نیازمند اصلاح سیاست‌ها و بهبود شرایط اقتصادی است.
مهم‌ترین عامل گرانی محصولات لبنی از زبان رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات تهران
در همین رابطه، سودابه سنگچی، رییس اتحادیه فروشندگان لبنیات تهران ضمن اشاره به نقش اتحادیه در حمایت از واحدهای صنفی گفت: «پاسخ به بسیاری از پرسش‌ها در مورد تولید، نهاده‌ها، قیمت تمام‌شده و سیاست‌های یارانه‌ای، در حیطه مستقیم مسئولیت انجمن صنایع لبنی و نهادهای تصمیم‌گیر دولتی مانند وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است. اتحادیه ما به عنوان نماینده صنف فروشندگان و توزیع‌کنندگان محصولات لبنی، عمدتاً مسائل مربوط به بازار فروش، توزیع و دغدغه‌های واحدهای صنفی خرد و متوسط را پوشش می‌دهد.»
وی درباره تعداد واحدهای صنفی و تغییر کاربری افزود: «تعداد واحدهای صنفی زیرمجموعه حدود ۳۱۰۰ واحد است و در خصوص تغییر کاربری آنچه می‌توانم به طور کلی اشاره کنم این است که متاسفانه فشار اقتصادی و نوسانات قیمتی، به ویژه در ماه‌های اخیر، باعث شده سودآوری بسیاری از واحدهای صنفی کوچک و متوسط به شدت کاهش یابد. اگرچه آمار دقیقی از تغییر کاربری گسترده در دست نیست، اما شاهد کاهش رونق کسب‌وکار و حتی تعطیلی برخی واحدها به دلیل عدم توانایی در تامین مالی و مدیریت هزینه‌ها هستیم.»
سنگچی درباره تأثیر بحران‌های کوتاه‌مدت مانند جنگ ۱۲ روزه تصریح کرد: «هرگونه بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی، می‌تواند بر امنیت روانی بازار، هزینه‌ها و در نهایت قیمت‌ها تاثیر بگذارد. خوشبختانه این بحران اخیر تاثیر ملموس و آنی گسترده‌ای بر زنجیره تامین و توزیع محصولات لبنی داخلی نداشت، چرا که عمده مواد اولیه تولید داخل کشور است. اما به طور کلی، هر عاملی که منجر به افزایش نااطمینانی در فضای اقتصادی کشور شود، به صورت غیرمستقیم بر کلیه بخش‌ها از جمله صنف ما سایه می‌اندازد.»
وی در خصوص مهم‌ترین عامل گرانی لبنیات تاکید کرد: «از منظر ما به عنوان حلقه پایانی زنجیره، یعنی فروش، مهم‌ترین عامل گرانی محصولات لبنی، افزایش قیمت شیر خام و سایر مواد اولیه از سوی تولیدکنندگان است. این افزایش قیمت‌ها نیز به نوبه خود، متأثر از افزایش هزینه‌های نهاده‌های دامی مانند کنجاله، ذرت و جو است که سهم بالایی از واردات دارند. بنابراین، افزایش نرخ ارز به صورت مستقیم بر این بخش فشار می‌آورد. در کنار آن، هزینه‌های سربار واحدهای صنفی مانند اجاره بها، حمل و نقل و بسته بندی نیز به طور پیوسته در حال افزایش است که همه این عوامل دست به دست هم داده و قیمت نهایی را به سطح کنونی رسانده است.»
پیامدهای کاهش مصرف لبنیات/ سلامت عمومی در خطر است
سنگچی درباره کاهش مصرف و پیامدهای آن افزود: «این موضوع یکی از نگرانی‌های بزرگ ماست. وقتی قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد، اولین قربانیان، کالاهای با ارزش غذایی مانند لبنیات هستند. این امر نه تنها سلامت جامعه، به ویژه کودکان و نوجوانان را به خطر می‌اندازد، بلکه در بلندمدت با کاهش تقاضا، کل صنعت لبنیات از تولیدکننده تا فروشنده را با رکود و مشکل مواجه می‌کند. این یک چرخه معیوب است که شکستن آن نیازمند عزم ملی و سیاست‌گذاری صحیح است.»
وی درباره سهم نهاده‌های وارداتی و سیاست‌های یارانه‌ای بیان کرد: «همانطور که گفتم، این سوالات باید از انجمن صنایع لبنی و نهادهای دولتی پرسیده شود. اما به عنوان یک ناظر، می‌دانیم که وابستگی به نهاده‌های وارداتی یکی از نقاط ضعف اساسی است. برای کاهش این فشار، نیازمند سرمایه‌گذاری جدی در زمینه خودکفایی در تولید نهاده‌های دامی و بهینه‌سازی سیستم دامپروری کشور هستیم.»
سنگچی درباره برنامه اصلاح سرانه مصرف گفت: «اتحادیه به تنهایی قادر به اجرای برنامه‌های کلان برای افزایش سرانه مصرف نیست. این امر نیازمند کارزارهای ملی تبلیغاتی با حمایت دولت، توزیع یارانه به صورت مستقیم به دهک‌های کم‌درآمد برای خرید لبنیات و آموزش همگانی است. ما در حد توان خود، اعضای صنف را به رعایت انصاف در قیمت‌گذاری و ارائه خدمات بهتر به مصرف‌کننده تشویق می‌کنیم.»
وی درباره کیفیت محصولات تاکید کرد: «نظارت بر کیفیت محصولات لبنی صنعتی بر عهده سازمان‌های ذی‌صلاح مانند سازمان ملی استاندارد است، اما در خصوص واحدهای لبنی صنفی نظارت بواسطه ی واحدهای بازرسی و نظارت اتحادیه و اصناف ایضاً مراکز بهداشت و دفاتر خدمات سلامت و نمونه‌گیری از محصولات انجام و کنترل می‌شود.»
سنگچی در پایان چشم‌انداز آینده صنعت لبنیات را چنین ترسیم کرد: «ان‌شاءالله با اصلاح سیاست‌ها شاهد افزایش مصرف و به تبع آن تقویت سلامت عمومی و رونق واحدهای خرد و متوسط بازار شویم. امیدوارم این توضیحات مفید بوده باشد. مجدداً تاکید می‌کنم برای پاسخ دقیق‌تر به سوالات فنی مربوط به تولید، بهتر است با مسئولان انجمن صنایع لبنی نیز گفت‌وگو کنید.»
دلیل افزایش قیمت محصولات لبنی از زبان فربد
همزمان، محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران، درباره گرانی لبنیات به خبرآنلاین گفت: «دلیل افزایش قیمت محصولات لبنی بر حسب اولویت اثر، قیمت شیر خام، افزایش دستمزد و هزینه بسته‌بندی است. از عوامل دیگر تأثیرگذار، هزینه‌های حمل و نقل، سایر مواد اولیه، انرژی و ارز می‌باشد.»
وی درباره کاهش مصرف لبنیات در دهک‌های کم‌درآمد افزود: «دهک‌های کم‌درآمد آسیب بیشتری از وضع اقتصادی کشور متحمل می‌شوند که کاهش مصرف لبنیات از آن جمله است. بدیهی است سلامت این قشر از جامعه در معرض آسیب‌های بیشتری قرار دارد، از جمله پوکی استخوان که کاهش مصرف لبنیات از علل مؤثر آن است.»
فربد درباره سهم نهاده‌های وارداتی بیان کرد: «علوفه اعم از داخلی و وارداتی در قیمت تمام شده شیر خام از سوی دامداران حدود ۶۵ درصد عنوان می‌گردد. بخشی از این علوفه وارداتی است که از ارز ترجیحی بهره‌مند است و اثر ۲۰ درصدی در کاهش قیمت شیر خام دارد. به تعبیر دیگر، قطع این یارانه موجب افزایش حدود ۲۰ درصدی قیمت شیر خام خواهد شد. انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی به منظور افزایش مصرف لبنیات طبقات کم‌درآمد، خواستار تخصیص این یارانه به ۲۲۵۰۰۰۰ تن شیر خام جهت تولید لبنیات ارزان‌تر با استفاده از روش‌های نوین برای مصرف گروه‌های کم‌درآمد است.»
وی درباره یارانه‌ها افزود: «این یارانه به کل جامعه منتقل می‌شود و تقاضای انجمن تخصیص آن به بخشی از تولید شیر خام به منظور عرضه به طبقات کم‌درآمد است.»
فربد درباره سرانه مصرف گفت: «دو اقدام می‌تواند به افزایش مصرف سرانه منجر شود. اول تخصیص یارانه ارزی به بخشی از شیر خام تولیدی به منظور بالابردن سطح مصرف لبنیات در خانواده‌های کم‌درآمد و استمرار توزیع شیر مدارس که می‌تواند در این راستا مؤثر باشد. اما مهم‌ترین فاکتور در این راستا افزایش درآمد خانوار است که بهبود شرایط اقتصادی در کشور شرط رسیدن به آن است. اطلاع دارید که در سال جاری تحصیلی، دولت محترم به خصوص با نظر مثبت آقای دکتر پزشکیان، ۶ هزار میلیارد تومان بودجه جهت توزیع ۵۰ نوبت شیر در مدارس دوره ابتدایی اختصاص داده است.»
میزان صادرات لبنیات در ۵ ماهه اول سال جاری
وی درباره صادرات لبنیات تاکید کرد: «صادرات لبنیات بر اساس گزارش پنج ماهه نخست سال جاری خوب بوده است، به گونه‌ای که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۳ درصد رشد وزنی و ۲۸ درصد رشد ارزش داشته است. اما هنوز برای بررسی اثرات ناشی از محدودیت‌های تجاری زود است. در حال حاضر انعکاس منفی در این حوزه نداشته‌ایم.»
فربد درباره کیفیت محصولات افزود: «هیچ برندی حاضر نخواهد شد از کیفیت محصولات خود بکاهد. با توجه به بازار رقابتی، فعالیت حدود ۳۰۰ واحد لبنی در سطح کشور و درک و شعور بالای مصرف‌کننده، قطعا از چنین رویه‌ای استفاده نمی‌شود و نخواهد شد. عمدتاً شرکت‌ها به دنبال کاهش هزینه‌ها از طریق سایر عوامل موثر هستند تا سهم خود را در بازار حفظ کنند. بنابراین کیفیت کماکان در اولویت است.»
وی درباره حمایت دولت و مجلس گفت: «هر وقت تورم مهار شد، رشد قیمت محصولات هم متوقف خواهد شد. دولت پول ندارد و کسری بودجه جاری دلیل این مدعاست.»
فربد درباره واحدهای کوچک و متوسط افزود: «واحدهای کوچک و متوسط به دلیل صرف هزینه‌ها به طور نسبی بیشتر از واحدهای بزرگ صنعتی در معرض خطر هستند. چالش اصلی آنان نداشتن شبکه‌های توزیع مویرگی فروش است که باعث افزایش هزینه‌های آنان در امر فروش محصول می‌شود. در مورد انحصار هم من فکر نمی‌کنم چنین اتفاقی رخ دهد. حاشیه سود صنعت چیزی حدود ۵ درصد است. چنین حاشیه سودی هیچ شرکتی را قادر به انجام کارهایی نمی‌کند که منجر به انحصار شود.»
فربد در پایان چشم‌انداز صنعت لبنیات را چنین ترسیم کرد: «در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی جهت عبور سلامت از شرایط موجود در شش ماهه دوم سال جاری هستیم.»
