بحران خاموش در رشته‌هاي «مادر پزشكي»
زنگ خطر كمبود «متخصصان مادر» به صدا درآمده است؛ بي‌ميلي دانشجويان به انتخاب رشته‌هاي دشوار و حياتي مانند بيهوشي و طب اورژانس، موجب خالي ماندن صدها صندلي دستياري در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شده و بيم آن مي‌رود كه بيمارستان‌ها در آينده‌اي نزديك با بحران نيروي انساني مواجه شوند.
زنگ خطر كمبود «متخصصان مادر» به صدا درآمده است؛ بي‌ميلي دانشجويان به انتخاب رشته‌هاي دشوار و حياتي مانند بيهوشي و طب اورژانس، موجب خالي ماندن صدها صندلي دستياري در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شده و بيم آن مي‌رود كه بيمارستان‌ها در آينده‌اي نزديك با بحران نيروي انساني مواجه شوند. خالي ماندن صدها صندلي دستياري در رشته‌هاي مادرپزشكي همچون بيهوشي و طب اورژانس، زنگ خطري جدي براي آينده نظام سلامت كشور است؛ موضوعي كه مسوولان وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشكي نسبت به پيامدهاي آن هشدار داده و تاكيد مي‌كنند كمبود اين متخصصان مي‌تواند در آينده ارايه خدمات درماني در بيمارستان‌ها را با مشكل مواجه كند. در حالي كه وزارت بهداشت طي سه سال گذشته و به اصرار برخي نهادها، سياست افزايش ظرفيت رشته‌هاي تخصصي پزشكي را دنبال كرده، اما شواهد حاكي از آن است كه اين راهكار به نتيجه نرسيده و همچنان شمار زيادي از صندلي‌هاي دستياري خالي مانده‌اند؛ موضوعي كه مي‌تواند آينده نظام سلامت كشور را با بحران كمبود متخصص در رشته‌هاي مادر روبه‌رو كند.
۱۶۰۰ صندلي خالي؛ سهم دانشگاه‌هاي علوم پزشكي از ۱۴۰۳
در همين راستا دكتر علي جعفريان، قائم‌مقام وزير بهداشت، با اشاره به وضعيت ظرفيت‌هاي خالي در رشته‌هاي دستياري به ايسنا گفته است: در سال ۱۴۰۳ بيش از ۱۶۰۰ صندلي دستياري در دانشگاه‌هاي كشور خالي مانده است. در رشته بيهوشي، از ۴۴۰ ظرفيت فقط ۱۱۰ رزيدنت جذب شد و ۱۳۰ صندلي بدون دانشجو باقي ماند. همچنين بيش از ۸۰ درصد صندلي‌هاي رشته طب اورژانس نيز پر نشد و از ۴۰۰ ظرفيت، تنها ۳۸ نفر وارد اين رشته شدند. وي ادامه داد كه صرفا افزايش ظرفيت كمكي به رفع مشكل نمي‌كند، چرا كه بسياري از رشته‌هاي تخصصي جذابيت و انگيزه كافي براي انتخاب دانشجويان ندارند.
بحران در رشته‌هاي مادرپزشكي؛ بيهوشي و طب اورژانس
بابك شكارچي، معاون فني و نظارت سازمان نظام پزشكي كشور نيز با بيان اينكه كشور از نظر تعداد پزشكان عمومي كمبودي ندارد، هشدار داده است: در رشته‌هايي نظير بيهوشي و طب اورژانس با بحران جدي مواجهيم. بيهوشي پايه هر بيمارستان است و هر اقدام درماني در بيمارستان به اين رشته وابسته است. كمبود متخصص بيهوشي مي‌تواند كل ساختار خدمات بيمارستاني را مختل كند. وي همچنين از احتمال بروز كمبود در رشته‌هاي جراحي اطفال، عفوني و جراحي قلب و قفسه سينه نيز گفته و افزود: امروز بيش از ۷۵ هزار دانشجوي پزشكي در كشور مشغول به تحصيل هستند كه از استانداردهاي جهاني بيشتر است؛ اما اين آمار بالا تضميني براي تامين نيروي متخصص در رشته‌هاي حساس نيست.
چرايي بي‌ميلي دانشجويان پزشكي براي ورود به رشته‌هاي مادر
يكي از اصلي‌ترين دلايل بي‌ميلي دانشجويان پزشكي به انتخاب رشته‌هايي مانند بيهوشي و طب اورژانس، فشار كاري سنگين و استرس بالاي اين حوزه‌هاست. متخصصان اين رشته‌ها اغلب با شرايط اورژانسي و حياتي سر و كار دارند و ساعات طولاني و طاقت‌فرسا را در بيمارستان سپري مي‌كنند. به همين دليل شايد بسياري از دانشجويان ترجيح دهند به سمت رشته‌هايي بروند كه هم فشار رواني كمتري دارند و هم امكان تعادل بيشتر بين زندگي شخصي و شغلي را فراهم مي‌كنند. از طرف ديگر رشته‌هاي مادر مانند اطفال و داخلي، اگرچه نقش مهمي در نظام سلامت دارند، اما به ويژه براي پزشكان جوان، جذابيت كمتري نسبت به برخي رشته‌هاي پرطرفدار و پردرآمد دارند. در بسياري از موارد، دانشجويان احساس مي‌كنند انتخاب اين تخصص‌ها مسير شغلي آنها را محدود مي‌كند و در مقايسه با همتايانشان در رشته‌هاي پرجاذبه‌تر، فرصت‌هاي كمتري براي رشد و درآمد خواهند داشت. يكي ديگر از عوامل تعيين‌كننده در كاهش انگيزه، موضوع تعرفه‌هاي پزشكي است؛ موضوعي كه مسوولان نظام سلامت نيز بارها از آن صحبت كرده‌اند؛ به‌طوري كه بسياري از رشته‌هاي مادر با وجود اهميت حياتي در خدمات درماني، تعرفه‌هايي پايين و غيرمتناسب با حجم كار و مسووليت پزشك دارند. براي مثال متخصصان بيهوشي يا داخلي كه بخش عمده بار بيمارستان را به دوش مي‌كشند، درآمدي به‌مراتب كمتر از رشته‌هاي جراحي يا زيبايي دارند و همين موضوع شايد باعث شود دانشجويان ترجيح دهند به‌جاي ورود به اين رشته‌هاي دشوار و كم‌درآمد، مسيرهايي را انتخاب كنند كه هم درآمد بالاتري دارند و هم با سختي و فشار كاري كمتري همراه هستند. بر همين اساس نيز مسوولان وزارت بهداشت معتقدند كه اگر مي‌خواهيم در شهرهاي مختلف نيروهاي متخصص داشته باشيم، بايد شرايط پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و همچنين مزاياي ورود به اين رشته‌ها اصلاح شوند تا دانشجويان نيز جهت ورود به رشته‌هاي مختلف انگيزه پيدا كنند. در همين راستا نيز «شغل محسوب شدن دستياري» و همچنين «افزايش حقوق دستياران» از جمله اقداماتي است كه در دوره اخير وزارت بهداشت در دستور كار قرار گرفت و اجرايي شد.
هشدار نسبت به آينده خدمات درماني
در مجموع، به گفته مسوولان، بي‌ميلي دانشجويان به انتخاب رشته‌هاي پرزحمت و كم‌جاذبه باعث شده حتي دانشگاه‌هاي بزرگ تهران و شهيد بهشتي نيز با صندلي‌هاي خالي در رشته‌هايي نظير بيهوشي و طب اورژانس روبه‌رو شوند. بر همين اساس كارشناسان معتقدند اگر چاره‌انديشي جدي صورت نگيرد، نظام سلامت كشور در آينده‌اي نزديك با كمبود متخصصان حياتي مواجه خواهد شد؛ مشكلي كه ارايه خدمات درماني را در آينده و در شرايط اورژانسي دچار چالش خواهد كرد. بر همين اساس لازم است با چاره‌انديشي و ايجاد جذابيت، انگيزه ورود به رشته‌هاي حياتي پزشكي را تسهيل كرد.
