چالش‌ها و فرصت‌هاي پيش‌روي صنعت دارو
صنعت دارو يكي از اركان حياتي اقتصاد هر كشور است كه به‌ويژه در شرايط بحراني و نوسانات اقتصادي نقشي بي‌بديل در حفظ سلامت عمومي و تامين داروهاي مورد نياز جامعه ايفا مي‌كند.
صنعت دارو يكي از اركان حياتي اقتصاد هر كشور است كه به‌ويژه در شرايط بحراني و نوسانات اقتصادي نقشي بي‌بديل در حفظ سلامت عمومي و تامين داروهاي مورد نياز جامعه ايفا مي‌كند. در ايران، اين صنعت در سال‌هاي اخير با چالش‌ها و فرصت‌هاي متعددي روبه‌رو است. از نظر بازدهي، صنعت دارو در مقايسه با بازار كلي بورس ايران در بازه‌هاي زماني مختلف عملكرد متفاوتي داشته است. اين صنعت در بلندمدت از بازار بهتر عمل كرده اما در سال اخير بازدهي صنعت بسيار با بازار نزديك بوده و توانسته ۲۴ درصد بازدهي كسب كند.
بازدهي صنعت دارو
بسياري از مواد اوليه دارويي كه پيش‌تر به واردات وابسته بود، اكنون به‌طور قابل‌توجهي در داخل كشور توليد مي‌شود و به بيش از ۷۰ درصد نياز كشور پاسخ داده مي‌شود. اين پيشرفت‌ها به‌ويژه در زمينه توسعه دانش داروسازي و افزايش تعداد دانشكده‌هاي داروسازي مشهود است.
تحليل صورت سود و زيان صنعت دارو
در پنج سال اخير صنعت دارو رشد مناسبي را در فروش داشته و از ۲۹ همت به بيش از ۱۲۰ همت فروش رسيده است. همچنين سودخالص صنعت هم از ۶.۴ همت به ۱۷ همت رسيده، مشخصا صنعت رشد خوبي در فروش و سودسازي داشته، اما اين اعداد را بايد به صورتي دلاري هم محاسبه كرد تا بتوان بهتر راجع به روند صنعت نظر داد. صورت سود و زيان تجمعي صنعت را مي‌توان مشاهده كرد. مي‌توان صورت سود و زيان دلاري صنعت را مشاهده كرد كه تمامي اعداد ميليون دلار هستند. همان‌طور كه مي‌توان مشاهده كرد صنعت در سال ۱۴۰۱ با رشد جدي فروش دلاري همراه بود اما پس از آن رفته رفته به ميانگين قبلي خود بازگشت، از منظر سودسازي هم تقريبا سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ سودهاي دلاري خوبي در صنعت ساخته شد، اما پس از آن وضعيت به قبل بازگشت و سود دلاري صنعت به محدوده ۲۵۰ ميليون دلار رسيد.
بررسي ترازنامه صنعت دارو
با توجه به اطلاعات مالي صنعت دارو در پنج سال اخير وضعيت دارايي‌ها، بدهي‌ها و حقوق صاحبان سهام به‌طور كلي نشان‌دهنده روندي مثبت در رشد صنعت است. از يك‌سو، جمع دارايي‌ها از ۲۳۷۱۳ ميليارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۱۱۸۱۴ ميليارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزايش يافته است كه نشان‌دهنده رشد قابل توجه در دارايي‌ها است. اين افزايش عمدتا به رشد موجودي نقد، دريافتني‌هاي تجاري و ساير دارايي‌هاي جاري مانند موجودي مواد و كالا تعلق دارد. از سوي ديگر، جمع بدهي‌ها نيز از ۱۵۴۶۷ ميليارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۸۷۴۹۷ ميليارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزايش يافته است كه نشان‌دهنده نياز به تسهيلات مالي بيشتر براي تامين سرمايه در گردش و پروژه‌هاي صنعت است. در بخش حقوق صاحبان سهام، جمع حقوق صاحبان سهام از ۸۲۴۷ ميليارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۳۰۶۴۲ ميليارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسيده كه بيانگر رشد سرمايه و بازدهي بالاتر براي سرمايه‌گذاران است. همچنين، در طول اين مدت، سود انباشته نيز به‌طور چشمگيري از ۵۲۱۱ ميليارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۱۸۹۸۶ ميليارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزايش يافته كه حاكي از عملكرد مالي مثبت و حفظ سود در شركت‌هاي صنعت دارو است. اين رشد در سود انباشته و حقوق صاحبان سهام به‌ويژه نشان‌دهنده افزايش توانايي صنعت در تامين منابع مالي و بازگشت سرمايه است. داده‌هاي ترازنامه صنعت دارو در پنج سال اخير آمده است.
تحليل حاشيه سود در صنعت دارو
نكته جالبي كه در صنعت وجود دارد، اين است كه در صنعت دارو رفته رفته هم حاشيه سود ناخالص، هم خالص و هم عملياتي كاهش داشتند و تقريبا هر سال حاشيه سودها در صنعت آب رفتند. بيشترين ارزش بازار براي دعبيد با ارزش بازار بيش از ۴۰ همت و كمترين ارزش بازار براي كي بي‌سي با ارزش بازار ۴۲۰ ميليارد تومان است.
بررسي SWOT صنعت دارو
صنعت داروسازي ايران با وجود دستاوردهاي قابل توجه، همچنان با چالش‌ها و فرصت‌هاي متعددي مواجه است كه تاثيرات مهمي بر رشد و توسعه اين بخش دارند. در اين راستا، تحليل SWOT به شناسايي نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهديدهاي موجود در اين صنعت پرداخته است:
نقاط قوت (Strengths): صنعت داروسازي ايران با دستيابي به خودكفايي در توليد بيش از ۹۷ درصد نيازهاي دارويي كشور، توانسته وابستگي به واردات دارو را كاهش دهد. همچنين پيشرفت‌هاي فناورانه مانند استفاده از فناوري نانو و داروهاي هدفمند، فرصت‌هايي براي بهبود اثربخشي درمان‌ها فراهم كرده است. داروهاي ايراني مطابق با استانداردهاي بين‌المللي توليد مي‌شوند و كيفيت آنها در سطح مشابه داروهاي كشورهاي پيشرفته قرار دارد. تعداد زياد شركت‌هاي داروسازي داخلي نيز به اين صنعت قوت بخشيده است.
نقاط ضعف (Weaknesses): سياست‌هاي ارزي و تغييرات نرخ ارز، هزينه‌هاي توليد دارو را افزايش داده و مشكلات نقدينگي باعث كاهش ظرفيت توليد و تامين مواد اوليه مي‌شود. همچنين وابستگي به واردات برخي مواد اوليه دارويي همچنان چالش‌ساز است. بحران‌هاي بيمه‌اي و مشكلات در پرداخت بدهي‌ها، به اختلال در زنجيره تامين دارو و كاهش دسترسي به دارو براي بيماران منجر شده است.
فرصت‌ها (Opportunities): صادرات داروهاي ايراني به كشورهاي منطقه و ساير بازارهاي جهاني مي‌تواند فرصتي بزرگ براي رشد اين صنعت ايجاد كند. همچنين، توسعه فناوري‌هاي نوين مانند نانو دارويي و داروهاي هدفمند، فرصت‌هايي براي توليد داروهاي موثرتر و با عوارض جانبي كمتر فراهم مي‌كند. حمايت‌هاي دولتي از صنعت داروسازي و افزايش خودكفايي در توليد مواد اوليه دارويي مي‌تواند به امنيت تامين دارو و توسعه اين صنعت كمك كند.
تهديدها (Threats): محدوديت‌هاي ارزي و بحران‌هاي اقتصادي تهديداتي براي صنعت داروسازي ايجاد كرده و مي‌تواند به افزايش هزينه‌ها و كاهش توليد دارو منجر شود. همچنين، رقابت شديد در بازار جهاني مي‌تواند مانع از گسترش صادرات داروهاي ايراني شود. تحريم‌ها و محدوديت‌هاي بين‌المللي نيز مشكلاتي در تامين مواد اوليه و تجهيزات توليد دارو به همراه دارد. مشكلات تامين نقدينگي و بحران‌هاي بيمه‌اي نيز از ديگر تهديدات اين صنعت به شمار مي‌آيد.
صنعت دارو در ايران با وجود چالش‌هاي متعدد، توانسته است رشد قابل توجهي را در چند سال اخير تجربه كند. در مقايسه با بازار كلي، صنعت دارو عملكرد بهتري در بازه‌هاي بلندمدت از خود نشان داده و در كوتاه‌مدت نيز نسبت به نوسانات بازار تاب‌آوري بيشتري داشته است.
با توجه به فرصت‌هاي پيش روي اين صنعت از جمله خودكفايي در توليد و توسعه فناوري‌هاي نوين، چشم‌انداز مثبتي براي آن وجود دارد. در عين حال، بايد به چالش‌هاي موجود نظير نوسانات ارزي و مشكلات نقدينگي توجه بيشتري شود تا رشد اين صنعت در آينده ادامه يابد.
