مقاومت و مصالحه در مسير گذار انرژي اروپا
كشورهاي اروپايي در مسير گذار انرژي با مقاومت صنايع و فشارهاي سياسي روبرو هستند؛ خريد گسترده نفت و گاز از امريكا و عقب‌نشيني در اهداف خودروهاي برقي و صنايع حمل‌ونقل دريايي و هوايي، ترديدهايي جدي درباره تعهد اين كشورها به كاهش انتشار كربن ايجاد كرده است.
كشورهاي اروپايي در مسير گذار انرژي با مقاومت صنايع و فشارهاي سياسي روبرو هستند؛ خريد گسترده نفت و گاز از امريكا و عقب‌نشيني در اهداف خودروهاي برقي و صنايع حمل‌ونقل دريايي و هوايي، ترديدهايي جدي درباره تعهد اين كشورها به كاهش انتشار كربن ايجاد كرده است.
به گزارش ايلنا به نقل از مديريت امور اوپك و روابط با مجامع انرژي وزارت نفت، مسير گذار انرژي اروپا با مقاومت‌ها و مخالفت‌هاي شديد برخي صنايع و جريان‌هاي سياسي راست در اقتصادهاي بزرگ اين قاره روبرو شده و نشانه‌هايي از عقب‌نشيني و مصالحه در برنامه‌هاي سبز اتحاديه اروپا ديده مي‌شود.
تعهد اتحاديه اروپا براي خريد انرژي از امريكا (به‌طور عمده گاز طبيعي مايع‌شده و نفت) به ارزش ۷۵۰ ميليارد دلار طي سه سال آينده، در قالب توافق تجاري با امريكا و همچنين اعمال تعرفه‌هاي پايه بر واردات امريكا تا سقف ۱۵ درصد، پرسش‌هاي تازه‌اي درباره اولويت‌هاي كربن‌زدايي اين اتحاديه ايجاد كرده است. آمارها نشان مي‌دهد روند پيشرفت در برنامه‌هاي سبز اروپا ادامه دارد، اگرچه در بخش‌هايي مانند حمل‌ونقل، انتشار كربن همچنان بالا باقي مانده است.
خريد انبوه انرژي از امريكا، به‌ويژه ال‌ان‌جي، با برنامه‌هاي كربن‌زدايي اتحاديه اروپا در تضاد قرار دارد. وابستگي فزاينده كشورهاي عضو اتحاديه به ال‌ان‌جي، در پي تصميم آنها براي حذف تدريجي گاز وارداتي از روسيه تا پايان ۲۰۲۷، سبب شد آنها مجبور به حمايت از توافق تجاري با امريكا شوند.
اين در حالي است كه بيشتر فعالان بازار بر اين باورند كه تحقق هزينه سالانه ۲۵۰ ميليارد دلاري اروپا براي انرژي امريكا عملي نيست. اروپا سال گذشته ۲۳ ميليارد دلار براي خريد سوخت‌هاي فسيلي از روسيه هزينه كرده است. اگر اروپا بخواهد اين شكاف را تنها با ال‌ان‌جي امريكا پر كند، مجموع هزينه انرژي آنها به ۱۲۵ ميليارد دلار مي‌رسد. به عبارت ديگر براي پر كردن جاي خالي سوخت روسيه، نيمي از كل هزينه پيش‌بيني شده خريد انرژي از امريكا كافي به نظر مي‌رسد. با تمام اين اوصاف، كميسيون اروپا تأكيد دارد كه توافق انرژي با امريكا هيچ تأثيري بر اهداف اقليمي بلوك ندارد، زيرا فقط تا پايان ۲۰۲۸ معتبر است، اما يكي از شروط توافق اين است كه اروپا اطمينان دهد دستورالعمل‌هاي «دقت لازم در پايداري شركت‌ها» (CSDDD) و «گزارش‌دهي پايداري شركت‌ها» (CSRD) محدوديتي براي روابط تجاري ميان اتحاديه اروپا و امريكا ايجاد نكنند. با اين حال بروكسل اعلام كرده است كه اجراي اين دو دستورعمل تا ۲۰۲۸ به تعويق مي‌افتد. «سهم انرژي‌هاي تجديدپذير در تركيب برق اروپا» و «رشد فروش خودروهاي برقي» همراه با «فروش پمپ‌هاي حرارتي» از نشانه‌هاي پيشرفت در برنامه‌هاي سبز هستند. سهم انرژي‌هاي تجديدپذير از برق اروپا در سال ۲۰۲۴ به ركورد ۴۷ درصد رسيده كه نسبت به ۳۴ درصد در ۲۰۱۹ افزايش چشمگيري دارد. در مقابل، مصرف زغال‌سنگ و گاز در حال كاهش بوده، اما همچنان در دوره‌هايي از كمبود باد و خورشيد، رشد مقطعي دارند. بيشتر ظرفيت‌هاي جديد توليد برق از منابع تجديدپذير هستند و اروپا بارها ركورد نصب نيروگاه‌هاي بادي و خورشيدي را شكسته است. با اين حال، اروپا نياز دارد در بخش‌هايي مانند حمل‌ونقل، صنعت و گرمايش خانگي، پيشرفت بيشتري داشته باشد. بر اساس گزارش ماه مه، اتحاديه اروپا در مسير رسيدن به هدف كاهش ۵۵ درصدي انتشار تا سال ۲۰۳۰ در مقايسه با سال ۱۹۹۰ قرار دارد.
اروپا عملاتاريخي براي پايان فروش خودروهاي ديزلي و بنزيني تا ۲۰۳۵ تعيين كرده و حدود ۱۶ درصد از كاهش فعلي انتشار دي‌اكسيد كربن از اين مسير حاصل شده است. با اين حال، رشد فروش خودروهاي برقي هنوز كافي نيست و بخش حمل‌ونقل جاده‌اي در كاهش ردپاي كربن خود عقب مانده است.
اتحاديه اروپا در همين رابطه تصميم گرفته بررسي بازنگري در هدف ۲۰۳۵ خود براي دستيابي به خودروها و ون‌هاي بدون انتشار كربن را كه پيش‌تر قرار بود در سال ۲۰۲۶ انجام شود، به پايان سال جاري ميلادي منتقل كند. اين تصميم در پاسخ به درخواست خودروسازاني اتخاذ شد كه مي‌گويند گذار كامل به خودروهاي برقي ديگر عملي نيست.
هدف پيشين اتحاديه كاهش ۱۰۰ درصدي انتشار دي‌اكسيد كربن براي خودروها و ون‌هاي جديد تا سال ۲۰۳۵ بود كه عملاً به معناي پايان توليد خودروهاي با موتور احتراق داخلي تلقي مي‌شود اما با اين اوصاف به نظر مي‌رسد دستيابي به اين هدف ممكن نيست.
اورزولا فون‌درلاين، رييس كميسيون اروپا، به‌تازگي با مديران ارشد خودروسازي ديدار كرد تا درباره آينده صنعت خودرو در اروپا گفت‌وگو كند. خودروسازان اروپايي در حال حاضر با چالش‌هاي جدي مواجه هستند؛ از تعرفه‌هاي امريكا و تقاضاي ضعيف در اروپا گرفته تا رقابت فزاينده با خودروهاي برقي چيني.
بازنگري جديد اتحاديه اروپا از قرار معلوم نگاه ويژه‌اي به «ون‌ها» خواهد داشت. به گفته استفان سژورني، معاون اجرايي كميسيون اروپا، سهم ون‌هاي برقي تنها ۸.۵ درصد از مجموع ون‌هاي جديد فروخته‌شده در اتحاديه اروپا است، در حالي كه سهم خودروهاي برقي تقريباً دو برابر اين ميزان است. جزييات دقيق اين بازنگري هنوز مشخص نيست، اما احتمالا شامل استفاده از سوخت‌هاي خنثي از نظر كربن، مانند سوخت‌هاي زيستي است تا موتورهاي احتراق داخلي نيز همچنان مورد استفاده قرار بگيرند.
فريدريش مرز، صدراعظم آلمان در نمايشگاه خودروي مونيخ (IAA Mobility) گفت: «بخش خودرو نبايد به يك راه‌حل واحد محدود شود.» شركت فولكس واگن، بزرگ‌ترين خودروساز اروپا نيز اعلام كرده است كه همچنان به هدف خودروهاي بدون انتشار پايبند است، اما براي تحقق آن نياز به زمان و انعطاف بيشتري دارد و از اصلاحات پيشنهادي حمايت مي‌كند. اين شركت تأكيد دارد كه تدابير دوره گذار انرژي، راه‌حل‌هاي ويژه براي توليدِ محدود و استفاده از سوخت‌هاي بدون دي‌اكسيد كربن، بخشي از بازنگري اتحاديه اروپا خواهد بود. پيشنهادهاي جديد ممكن است همزمان با قانون‌گذاري براي كاهش آلايندگي ناوگان شركتي ارايه شوند؛ ناوگاني كه حدود ۶۰ درصد از خودروهاي جديد ثبت‌شده در اتحاديه ۲۷ عضوي را تشكيل مي‌دهد. كميسيون اروپا همچنين در نظر دارد دسته‌بندي قانوني جديدي براي خودروهاي كوچك برقي ايجاد كند تا اين خودروها مشمول ماليات كمتر شوند و امتياز بيشتري براي رسيدن به اهداف كاهش انتشار كربن كسب كنند. به گفته استفان سژورني، اروپا قصد دارد توليد باتري‌ها و قطعات خودرو تا حد امكان در داخل انجام شود و براي شركت‌هاي خارجي، به‌ويژه از چين، شرايط و محدوديت‌هايي تعيين كند تا سرمايه‌گذاري‌ها منجر به توليد واقعي در اروپا شود، نه فقط مونتاژ قطعات وارداتي. افزون بر بازنگري در دستيابي به اهداف خودروها در زمينه كاهش انتشار كربن، كشورهاي اروپايي در حال بررسي تعويق ۱۰ ساله اجراي ماليات كربن براي بخش هوايي و دريايي نيز هستند. برخي كشورها مانند آلمان هشدار داده‌اند كه گذار انرژي پرهزينه خواهد بود. كميسيون اروپا قصد دارد مجازات‌ها براي شركت‌هاي كوچك‌تر را كاهش دهد و برخي معافيت‌ها از سازوكار تنظيم مرزي كربن (CBAM) را لحاظ كند. همچنين مصالحه و تأخير در برخي حوزه‌ها، ازجمله پروژه‌هاي هيدروژن، به ريسك تضعيف اهداف سبز اتحاديه اروپا منجر شده است. توسعه بخش هيدروژن سبز در اروپا همچنان با چالش روبرو است و لغو چند پروژه و تأخير در ايجاد شبكه‌هاي حمل‌ونقل هيدروژن مسير گذار را كند كرده است. با اين اوصاف، پيش‌بيني تقاضاي گاز اروپا متغير و چالش‌برانگيز است، اما بهره‌وري بيشتر و رشد انرژي‌هاي تجديدپذير مي‌تواند مصرف را تا ۲۰۲۸ كاهش دهد. بر اساس هدف برنامه بازگشت قدرت اروپا «RePowerEU» كه در مه ۲۰۲۲ معرفي شد، اتحاديه اروپا قصد دارد سهم منابع تجديدپذير در توليد برق را تا ۶۹ درصد تا سال ۲۰۳۰ برساند. اين برنامه پيش‌بيني مي‌كند تقاضاي گاز تا پايان توافق با امريكا در ۲۰۲۸ حدود ۲۹۸ ميليارد مترمكعب باشد، اما با رشد انرژي‌هاي تجديدپذير اين مقدار مي‌تواند بسيار كمتر، حدود ۲۳۸ ميليارد مترمكعب شود.
