نگذاريد تحريم داخلي، كشتي‌ها را متوقف كند
با فعال‌سازي مكانيسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌هاي شش‌گانه شوراي امنيت سازمان ملل عليه ايران، نگاه‌ها دوباره به سمت صنايع استراتژيكي چون حمل‌ونقل دريايي و كشتيراني دوخته شده است. اما برخلاف تصور عمومي كه ممكن است انتظار توقف يا زمين‌گير شدن اين بخش را داشته باشد، انجمن كشتيراني ايران روايت متفاوتي ارايه مي‌كند.
با فعال‌سازي مكانيسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌هاي شش‌گانه شوراي امنيت سازمان ملل عليه ايران، نگاه‌ها دوباره به سمت صنايع استراتژيكي چون حمل‌ونقل دريايي و كشتيراني دوخته شده است. اما برخلاف تصور عمومي كه ممكن است انتظار توقف يا زمين‌گير شدن اين بخش را داشته باشد، انجمن كشتيراني ايران روايت متفاوتي ارايه مي‌كند. مسعود پل‌مه، دبيركل انجمن كشتيراني، در گفت‌وگويي با ايسنا، با تأكيد بر اينكه «تحريم‌ها اثرگذارند اما مانع نيستند»، تصريح كرد: از ۱۵ سال پيش تحت تحريم هستيم و اسنپ‌بك اتفاق جديد و خلق‌الساعه‌اي نيست كه ما را زمين‌گير كند. همواره راه‌هاي مواجهه با اين تهديدات را آزموده‌ايم و هوشمندانه پيش رفتيم. پل‌مه معتقد است كه ايران پيش از اين نيز با تحريم‌هاي به‌مراتب سخت‌تري مواجه بوده است؛ تحريم‌هايي كه حتي بدون پشتيباني شوراي امنيت اعمال شده‌اند. به گفته او، در طول ۱۵ سال گذشته همواره در معرض تهديدات تحريمي يك‌جانبه اروپا و امريكا، به صورت متفرق يا متفق، قرار گرفتيم. اين تحريم‌ها از تحريم‌هاي سازمان ملل بسيار كاربردي‌تر و سخت‌تر بوده است. او مهم‌ترين محدوديت را عدم دسترسي به سوئيفت بين‌المللي مي‌داند كه در عمل تبادلات ارزي رسمي را براي ايران غيرممكن كرده است. دبيركل انجمن كشتيراني اظهار كرد: ما براي هر اقدام تجاري در قالب واردات، صادرات و خدمات امكان استفاده رسمي از سوئيفت را نداشتيم. وارد چرخه‌اي از مبادلات منطقه‌اي و توافقي شديم.
از خريد كشتي تا بيمه بين‌المللي همه‌چيز ممنوع بود
دبير انجمن كشتيراني تصويري از وضعيت پرچم ايران در آب‌هاي بين‌المللي ترسيم مي‌كند و مي‌گويد: به عنوان ايراني نمي‌توانستيم سفارش ساخت كشتي بدهيم. براي فعاليت‌هاي روزمره، امكان خريد سوخت، دريافت بيمه يا گواهينامه‌هاي بين‌المللي نداشتيم. كشتي‌هاي ما اجازه تردد نداشتند. حساب‌هاي بانكي مديران شركت‌ها مسدود مي‌شد و حتي ويزا نمي‌دادند. به گفته او، اين شرايط در برخي بنادر كشورهاي همسايه به مزاحمت‌هاي عملي نيز منتهي شده بود، در برخي بنادر ترانشيپي، كشتي‌هاي ايراني به دليل ظن به حمل كالاي دو منظوره يا ممنوعه، دچار تأخير يا بازرسي مي‌شدند. به گفته پل‌مه، تحريم‌هاي دريايي ناشي از قطعنامه ۱۹۲۹ شوراي امنيت (سال ۲۰۱۰)، سال‌هاست در حال اجراست و «چيزي جديد» در اين ميان وجود ندارد. دبير انجمن كشتيراني ادامه داد: سه هدف تحريمي در اين قطعنامه دنبال مي‌شود: اول، تحريم ناوگان تحت پرچم جمهوري اسلامي؛ دوم، اجازه بازرسي از كشتي‌ها با ظن به حمل محموله‌هاي ممنوعه؛ و سوم، منع ارايه خدمات بندري و بيمه‌اي به اين كشتي‌ها. اينها همه مواردي است كه پيش‌تر نيز با آن مواجه بوديم. او تأكيد مي‌كند: اينكه بگوييم اسنپ‌بك موضوع جديدي است، دقيق نيست. ۱۵ سال است كه با اين سناريو مواجهيم و روش‌هاي مواجهه را به خوبي آموخته‌ايم.
تحريم كاغذپاره نيست ولي نمي‌تواند ما را متوقف كند
پل‌مه ضمن رد شعارهاي توخالي، واقع‌گرايانه به تأثير تحريم‌ها مي‌نگرد و مي‌گويد: تحريم كاغذپاره نيست. فرصت‌ها را از ما مي‌گيرد. مانع سرمايه‌گذاري‌هاي موثر مي‌شود. باعث افزايش كرايه حمل مي‌گردد. فرآيندها را طولاني‌تر مي‌كند. اما تحريم نمي‌تواند ما را زمين‌گير كند.
دبير انجمن كشتيراني ادامه مي‌دهد: اينكه در ۱۵ سال گذشته توانسته‌ايم روند حمل‌ونقل دريايي را حفظ كنيم، نشان مي‌دهد كه از اين به بعد هم مي‌توانيم.
مشكل بزرگ‌تر از تحريم بيروني: تحريم داخلي
با تمام اين صحبت‌ها، شايد مهم‌ترين بخش گفت‌وگوي پل‌مه، نه تحريم‌هاي بين‌المللي، بلكه انتقاد صريح از تحريم‌هاي داخلي باشد، دبير انجمن كشتيراني اظهار مي‌كند: از اسنپ‌بك‌هاي بيروني نگران نيستيم. اما از تحريم‌هاي داخلي نگرانيم، چون سرعت و نبوغ را از ما مي‌گيرد. به‌جاي آنكه در عرصه بين‌المللي به دنبال بهبود شرايط باشيم، در ادارات داخلي گير افتاده‌ايم. او ادامه مي‌دهد: اين حلقه‌هاي سنگين بروكراسي مانع از سرعت عمل ما هستند. تحريم بيروني با مديريت رفع مي‌شود، اما تحريم داخلي ما را فرسوده مي‌كند.
بخش خصوصي سرباز اقتصاد تحريمي است
يكي ديگر از نكات كليدي اين گفت‌وگو، انتقاد از بي‌توجهي دولت‌ها به نقش بخش خصوصي در دوران تحريم است.پل‌مه با اشاره به عملكرد سه دولت گذشته مي‌گويد: در سه دولت گذشته آن‌طور كه بايد و شايد به بخش خصوصي پرداخته نشد. اگر امروز مي‌بينيم با توانايي ايستاده‌ايم، حاصل رفتارسازي و سرمايه‌هاي بخش خصوصي است؛ نه حمايت دولت. او بر نقش بخش خصوصي در حفظ پايداري لجستيك تأكيد مي‌كند و از دولت جديد انتظار دارد كه اين‌بار با نگاهي واقعي‌تر به اين ظرفيت بنگرد.
دولت چهاردهم واقع‌بين باشد، نه شعاري
دبير انجمن كشتيراني در پايان، پيشنهادات و هشدارهايي همزمان به دولت آينده ارايه مي‌كند و مي‌گويد: دولت بايد به بخش خصوصي كمك كند. هرچه شركت‌هاي كشتيراني بزرگ‌تر باشند، آسيب‌پذيرتريم. اما اگر شركت‌ها كوچك و متوسط باشند كه بتوانند تغيير شكل دهند، آسيب‌ها به حداقل مي‌رسد. دولت چهاردهم بايد شرايطي را فراهم كند كه بخش خصوصي واقعي بتواند تلاش كند، حضور داشته باشد و فعال بماند. تجربه ۱۵ سال تحريم به گفته فعالان حوزه كشتيراني، چيزي نيست كه صنعت دريايي ايران را از پا درآورد. اما آن‌چه اين بدنه اقتصادي را فرسوده مي‌كند، نبود حمايت موثر از بخش خصوصي، محدوديت‌هاي غيرضروري داخلي، و بي‌برنامگي در حوزه لجستيك و اقتصاد مقاومتي است. تحريم بين‌المللي، آزمون سختي است؛ اما تحريم داخلي، زخمي خودساخته است. اگر دولت جديد به جاي شعار، از تجربه‌هاي واقعي استفاده كند و به بخش خصوصي اعتماد كند، مي‌توان اميدوار بود كه تهديدهاي اسنپ‌بك، به فرصت‌هاي واقعي تبديل شوند.
