سبزپوشي بازار درمیان تنش
بازار سهام در اولين روز كاري هفته رخت سبز بر تن كرد و در مقايسه با هفته‌هاي اخير شرايط بهتري را تجربه كرد و باتوجه به روند بازار به نظر مي رسد كه پايان هفته شاهد نوسان‌هاي مثبت و منفي در بازار سهام باشيم.
بازار سهام در اولين روز كاري هفته رخت سبز بر تن كرد و در مقايسه با هفته‌هاي اخير شرايط بهتري را تجربه كرد و باتوجه به روند بازار به نظر مي رسد كه پايان هفته شاهد نوسان‌هاي مثبت و منفي در بازار سهام باشيم. اما بايد توجه داشت كه به‌طوركلي فعال شدن مكانيسم ماشه مي‌تواند در ميان مدت ميزان بازدهي بازار سهام را كاهش دهد و به نوعي بازار را به صورت ريشه‌اي و اساسي منفي سازد.
بازارها طي يك هفته اخير نسبت به خبر فعالسازي مكانيسم ماشه واكنش نشان دادند وتا به امروز بورس تهران روند اصلاحي داشت و در مقابل روند قيمت طلا و دلار صعودي بود. اما در اولين روز كاري هفته با فعالسازي مكانيسم ماشه شرايط كمي متفاوت بود و شاهد آن بوديم كه بورس تهران تا حدودي مثبت شد و در مقايسه با ساير روزهاي هفته شرايط بهتري رقم زد.
با اين حال، فعال‌شدن مكانيسم ماشه پيامدهاي جدي بر شرايط صادراتي شركت‌هاي ايراني خواهد داشت. هم‌اكنون نيز بخش عمده فروش كالاها از مسير واسطه‌ها انجام مي‌شود، اما با تشديد تحريم‌ها، يا بايد تخفيف‌هاي سنگين‌تري به خريداران ارايه شود يا سهم بيشتري از سود به واسطه‌ها منتقل گردد؛ شرايطي كه احتمالاً به كاهش حجم صادرات منجر خواهد شد.
فعالان بازار سهام هشدار مي‌دهند كه كاهش صادرات مي‌تواند درآمدهاي نفتي كشور را محدود كرده و توليد شركت‌هاي بورسي را با افت مواجه كند. در بازار داخلي نيز ظرفيت جذب مازاد توليد وجود ندارد، بنابراين ركود نسبي در بخش توليد و فروش يكي از چالش‌هاي مهم نيمه دوم سال خواهد بود. اين وضعيت نه‌تنها دولت را تحت فشار قرار مي‌دهد بلكه سودآوري بسياري از صنايع بزرگ را نيز تهديد مي‌كند.
در همين حال، بازار آپشن‌ها (اختيار خريد) روز شنبه صحنه‌اي متفاوت از ديگر بخش‌هاي بازار بود. صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري فعال در حوزه اختيار خريد، رشدهاي قابل توجهي را در نخستين ساعت معاملات ثبت كردند؛ به‌طوري كه ارزش برخي از اين صندوق‌ها بين ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزايش يافت. اين جهش ناگهاني، بيانگر ورود نقدينگي تازه به بازار و شكل‌گيري انتظارات صعودي ميان فعالان حرفه‌اي است.
كارشناسان بازار سرمايه بر اين باورند كه واكنش مثبت بورس به‌رغم فشارهاي سياسي و اقتصادي، ناشي از اميدواري سرمايه‌گذاران به تعديل نرخ ارز و احتمال گشايش‌هاي اقتصادي در ماه‌هاي آينده است. با اين حال، مسير بورس در نيمه دوم سال تحت‌تأثير همزماني دو روند قرار خواهد گرفت: نخست، فشار تحريم‌ها و محدوديت‌هاي صادراتي؛ و دوم، جريان نقدينگي و انتظارات تورمي.
به گفته يكي از فعالان بازار سرمايه، اگر دلار توافقي آزاد شده و سياست‌هاي ارزي به سمت واقعي‌سازي حركت كند، بازار سرمايه مي‌تواند بخشي از فشار ناشي از تحريم‌ها را جبران كند. اما در صورت تداوم سياست‌هاي غيرانعطاف‌پذير و محدوديت‌هاي شديد صادراتي، شاخص‌ها بار ديگر مسير نزولي را تجربه خواهند كرد.
در مجموع، فعال شدن مكانيسم ماشه بازارهاي مالي ايران را در موقعيتي ويژه قرار داده است؛ موقعيتي كه هم مي‌تواند فرصت‌ساز باشد و هم تهديدآفرين. رفتار بازار در هفته‌هاي پيش رو، به‌شدت وابسته به سياست‌هاي ارزي و ميزان تاب‌آوري توليدكنندگان در برابر فشارهاي خارجي خواهد بود. از هفته گذشته تا به امروز بازارهاي موازي نسبت به مكانيسم ماشه واكنش مثبت نشان دادند و شرايط خوبي داشتند و به نوعي توانستند براي سرمايه‌گذاران خود بازدهي بسيار مثبتي برجاي بگذارند. البته اين افزايش قيمت‌ها با توجه به شرايط تورمي كشور مي‌تواند در افزايش تورم و گراني‌ها موثر باشد و به نوعي يك قدم كشور را به توسعه تورم نزديك‌تر كند. از سوي ديگر طي هفته اخير با تجربه چنين شرايطي بورس تهران روند اصلاحي به خود گرفته و اكنون پس از روزها اصلاح‌ها شاخص‌هاي بازار مثبت شده‌اند و به نظر نمي رسد اين مثبت چندان پايدار باشد احتمالا بازارها به صورت موقت سبز بماند و پس از مجدد در ميان مدت شاهد اصلاح دوباره در بازار باشيم.
شگفتي معاملات روز شنبه بازار سهام در اين نكته نهفته بود كه با توجه به بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل از يكشنبه، پيش‌بيني مي‌شد كه بازار سهام روز شنبه را منفي سپري كند. برخي كارشناسان و فعالان بازار نيز معتقد بودند كه در اثر فعال شدن مكانيسم ماشه، پول حقيقي به سرعت از بازار سهام به سمت بازارهاي ارز، طلا و سكه كوچ خواهد كرد. با اين حال اما در كمال شگفتي، روز شنبه بازار سهام سراسر سبزپوش بود و نه تنها با خروج پول حقيقي روبرو نشد، بلكه توانست به ميزان قابل توجهي پول جذب كند. برخي فعالان بازار سرمايه معتقدند كه سبزپوشي بورس نتيجه ورود دستوري حقوقي‌ها به برخي از سهام و جهت‌دهي آنها به معامله‌گران حقيقي بوده است. با اين حال برخي ديگر، معتقدند كه بازار سرمايه در حال طي كردن روند طبيعي معاملات است و اثر فعالسازي مكانيسم ماشه را پيشخور كرده است.
در اين بين برخي كارشناسان بازار نيز بر اين باورند كه فعالسازي مكانيسم ماشه لزوما اثر منفي بر بازار سرمايه نخواهد داشت و به‌ويژه به دليل ايجاد انحصار براي برخي محصولات نظير دارويي‌ها، مي‌تواند به نفع برخي صنايع تمام شود. بايد اين نكته را نيز افزود كه برخي سهام صادرات‌محور هم از قبل افزايش قيمت ارز در دوره تحريم‌ها منتفع خواهند شد. به اين ترتيب، بازار سهام شاهد افزايش تقاضا در سهام ارزنده بازار بود، اگرچه حجم و ارزش معاملات خرد، چراغ هشدار را نسبت به شكنندگي اين شرايط همچنان روشن نگه داشته است.
بازار از نگاه معاملات
طي اولين روز كاري هفته يعني شنبه 5 مهر1404 شاخص كل بورس تهران با افزايش 53 هزار و 270 هزار واحدي معادل 2.11 درصدي مواجه شد و به تراز 2 ميليون و 577 رسيد. از سوي ديگر شاخص كل هم 10 هزار و 839 واحد معادل 1.41 واحد در مقايسه با معاملات روز اخير افزايش يافت و به جايگاه 780 هزار و 85 واحدي رسيد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس افزايش 238 واحدي را ثبت نمود و روي عدد 23 هزار و 896 واحدي ايستاد.
از ميان 702 نماد بازار سرمايه در اين روز 542نماد مثبت و 127 نماد نيز منفي بودند. همچنين 353 نماد معادل 50 درصد از كل نمادها در صف خريد و 67 معادل 10 درصد از كل نمادها حضور داشتند.
ارزش كل معاملات روز شنبه بازار 55,878 ميليارد تومان بوده كه از اين مبلغ 5,099 ميليارد تومان آن مربوط به معاملات خرد سهام و حق تقدم و صندوق‌هاي سهامي بوده است. همچنين 9 درصد از كل ارزش معاملات مربوط به معاملات خرد بود.
طي روز شنبه تنها صنايع بنادر و كشتيراني، خرده‌فروشي به استثناي وسايل نقليه موتوري، چوب، نساجي و سخت افزار ارزش بازار منفي را تجربه كردند و در مقابل بيشترين ارزش بازار مثبت به صنايع پيمانكاري صنعتي، توليد كود و تركيبات نيتروژن، فعاليت‌هاي مرتبط با اوراق بهادار، فرآوردهاي نفتي، توليد فلزات گرانبهاي غيرآهن، بانك‌ها و موسسات اعتباري، محصولات كشاوزي، سرمايه‌گذاري، خدمات رفاهي متنوع؛ آهن و فولاد، محصولات فلزي، سيمان، آهك و گچ، كاشي و سراميك، ماشين آلات، ساير محصولات كانی غيرفلزي، ساير محصولات غذايي، ماشين آلات الكتريكي، چاپ و نشر، مخابرات، تجهيزات صنعتي، هتل و رستوران، لاستيك و پلاستيك، مواد شيميايي-متنوع، شيريني‌جات، محصولات لبني، كاني‌هاي فلزي و خودرو رسيد.
