تنش در بازار سهام
بازارهاي مالي خصوصا بورس تهران اين روزها در موقعيت حساس و پرچالشي قرار گرفته است. شرايط اين روزها بيش از آنكه ريشه در متغيرهاي اقتصادي داشته باشد متاثر از فضاي سياسي و تحولات بين‌المللي است. زمان زيادي تا فعال‌سازي مكانيسم ماشه باقي نمانده و همين مساله باعث شده كه بازارها واكنش بيش از حد نشان دهند و به همين واسطه طي هفته اخير شاهد رشد بيش از حد بازارهاي طلا و ارز و نوسان منفي بورس تهران بوديم.
بازارهاي مالي خصوصا بورس تهران اين روزها در موقعيت حساس و پرچالشي قرار گرفته است. شرايط اين روزها بيش از آنكه ريشه در متغيرهاي اقتصادي داشته باشد متاثر از فضاي سياسي و تحولات بين‌المللي است. زمان زيادي تا فعال‌سازي مكانيسم ماشه باقي نمانده و همين مساله باعث شده كه بازارها واكنش بيش از حد نشان دهند و به همين واسطه طي هفته اخير شاهد رشد بيش از حد بازارهاي طلا و ارز و نوسان منفي بورس تهران بوديم.
به گفته فعالان بازار سرمايه درحال حاضر فعال‌سازي مكانيسم ماشه باعث شده تنش‌ها افزايش يابد و همين موضوع ميزان خروج نقدينگي از بازار سرمايه را تقويت كرده و بازار سهام را با خروج نقدينگي مواجه ساخته و در مقابل بازارهاي موازي با ورود نقدينگي روبه رو هستند. درحال حاضر قيمت طلا و دلار ركوردهاي سنگيني را جابه‌جا كرده و سرمايه‌هاي سنگيني درحال ورود به اين بازارها است.
هشتادمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل، با وجود آنكه هنوز نتايج ملموسي براي اقتصاد ايران به همراه نداشته، بازتابي گسترده در رفتار بازار سرمايه داشت. سرمايه‌گذاران به‌خصوص سرمايه‌گذاران حقيقي، معاملات خود را با احتياط بيشتري دنبال كردند تا جايي كه رنگ قرمز تقريباً بر تمام تابلوها غلبه پيدا كرد. بورس تهران بار ديگر نشان داد كه در برابر اخبار سياسي بسيار شكننده و واكنشي است و حتي شايعات يا تصورات درباره روند مذاكرات مي‌تواند مسير شاخص‌ها را تغيير دهد.
آمارهاي رسمي نشان مي‌دهد شاخص كل بورس در هفته نخست مهر با افت ۲.۷ درصدي در سطح دو ميليون و ۵۲۴ هزار واحد متوقف شد. شاخص كل هم‌وزن نيز كاهش ۲.۷۲ درصدي را تجربه كرد و به ۷۶۹ هزار واحد رسيد. كاهش همزمان اين دو شاخص، يك وضعيت روشن را براي تمامي بازار رقم مي‌زند كه فشار فروش تنها شامل سهام بزرگ بازار نيست و بلكه سهام خرد و كوچك بازار نيز با فشار فروش و خروج نقدينگي روبه رو هستند و به‌طور كلي بازار شرايط خوبي ندارد. مي‌توان گفت به‌طور كلي تمامي سهام بازار با خروج نقدينگي مواجه هستند. بررسي جزييات عملكرد نمادهاي بورسي تصوير روشن‌تري از وضعيت اين هفته نشان مي‌دهد. تنها ۱۷۳ نماد توانستند رشدي تا سقف ۵ درصد ثبت كنند، ۲۷ نماد بين ۵ تا ۱۰ درصد رشد داشتند و تنها ۹ نماد بازدهي بيش از ۱۰ درصد را به نام خود زدند. در مقابل، ۵۲۱ نماد افتي تا ۵ درصد، ۱۸۴ نماد كاهش ۵ تا ۱۰ درصد، ۱۶ نماد افتي ۱۰ تا ۱۵ درصدي و ۵ نماد سقوطي بيش از ۱۵ درصد را تجربه كردند. چنين آماري نشان‌دهنده شكست گسترده جبهه خريد و سيطره فشار فروش در بازار است. حجم معاملات خرد اين هفته نسبت به هفته پاياني شهريور حدود ۱۰ درصد كاهش يافت و متوسط روزانه سهام، حق تقدم و صندوق‌هاي سهامي به ۱۸ ميليارد برگه سهم رسيد. ارزش معاملات خرد نيز با افت مشابه، در حدود ۶ هزار ميليارد تومان تثبيت شد. اين كاهش، نشانه‌اي است از فعاليت كمتر معامله‌گران حقيقي و ميل نسبي آنان به خروج از تالار معاملاتي. آمارهاي تراز ورود و خروج پول حقيقي در هفته اول مهر حكايت از خروج ۲۰۰۰ ميليارد تومان از بازار سهام دارد؛ رقمي كه با شدت و حجم بالا، زنگ خطر را براي آينده كوتاه‌مدت بورس به صدا درآورده است. كارشناسان مي‌گويند اين پول‌ها غالباً به سمت بازارهاي موازي نظير ارز، طلا، و حتي سپرده‌گذاري بانكي حركت كرده‌اند؛ بازارهايي كه در شرايط عدم قطعيت سياسي، جذابيت بيشتري از منظر حفظ ارزش سرمايه دارند. البته بررسي اعداد و اراقام نشان مي‌دهد كه بخش عمده‌اي از اين پول به سمت بازار طلا و ارز حركت كرده چراكه درحال حاضر قيمت طلا و ارز در سقف خود قرار دارد و همچنان خريداران اين بازار در بالاترين حد خود قرار دارند. يكي از دلالان بازار ارز مي‌گويد: «با بالا رفتن قيمت ارز همچنان ميزان مشتريان ما افزايش پيدا مي‌كند و مردم دارايي خود در ساير بازارها نقد مي‌كنند تا دلار خريد كنند.» بر همين اساس مي‌توان گفت كه بخشي از نقدينگي بازار بورس به سمت بازار ارز خصوصا دلار حركت مي‌كند.
واكنش‌هاي كارشناسي؛ توقف يا بازگشت؟
تحليلگران بازار سرمايه عقيده دارند كه ادامه اين روند مي‌تواند بورس تهران را وارد يك چرخه ركودي كند. اگر شفافيت سياسي در هفته‌هاي پيش‌رو ايجاد نشود، جريان نقدينگي حقيقي همچنان رو به خروج خواهد بود و بازار در موقعيت اصلاحي باقي مي‌ماند. برخي از كارشناسان اميدوارند با روشن شدن نتيجه مذاكرات و بازگشت فضاي گفت‌وگو، بورس بتواند دوباره سرمايه‌ها را جذب كند، اما در همين حال تاكيد دارند كه بدون اصلاح ساختارهاي اقتصادي و تقويت مشوق‌هاي سرمايه‌گذاري، تنها اتكا به اخبار سياسي نمي‌تواند موتور پايدار رشد بازار باشد. اگر فضاي سياسي به سمت تنش و افزايش فشارهاي خارجي برود، بازار سرمايه با موج تازه‌اي از فروش و كاهش ارزش مواجه خواهد شد و اين موضوع ممكن است شاخص‌ها را به كف‌هاي رواني جديدي برساند. در سناريوي خوش‌بينانه انتظار مي‌رود روند خروج نقدينگي متوقف شود و معاملات با رونق نسبي همراه گردد. با اين حال، فعالان باتجربه بازار مي‌دانند كه حتي در حالت خوش‌بينانه نيز موانع ساختاري مانند ضعف نقدشوندگي، نبود تنوع ابزارهاي مالي، و وابستگي شديد به اخبار بايد برطرف شود.
هفته نخست مهر ۱۴۰۴ را مي‌توان نمونه‌اي بارز از اثرگذاري مستقيم متغيرهاي سياسي بر تالار شيشه‌اي دانست؛ جايي كه سرمايه‌ها در كمترين زمان ممكن مسير خود را تغيير داده و از بورس به سمت بازارهاي امن‌تر حركت مي‌كنند. بورس تهران در دو راهي حساس قرار دارد و هر خبر يا رخداد در عرصه سياست خارجي مي‌تواند به سرعت مسير آينده آن را تعيين كند و به نوعي نقدينگي را به سمت بورس روانه كند يا از آن فراري دهد. در چنين شرايطي، بازگشت اعتماد سرمايه‌گذاران به بازار، بيش از هر زمان ديگر به مديريت ريسك سياسي، شفافيت اطلاعاتي و ايجاد انگيزه‌هاي اقتصادي وابسته است.
بورس كالا در يك نگاه
آمار معاملات بازار فيزيكي بورس كالاي ايران نشان مي‌دهد در هفته منتهي به ۴ مهر ماه حدود ۳ ميليون و ۷۳ تن انواع كالا و محصول به ارزش بالغ بر ۴۸ هزار ميليارد تومان معامله شد. همچنين ارزش معاملات ۱۰ شركت برتر به بيش از ۱۹.۶ هزار ميليارد تومان رسيد. برترين‌هاي بورس كالاي ايران در هفته منتهي به ۴ مهر ماه براساس ارزش فروش شركت‌ها در بازار فيزيكي به شرح زير است:
ملي صنايع مس ايران با معامله ۶ هزار و ۲۳۸ تن انواع مس، سولفور موليبدن و كنسانتره فلزات گران بها به ارزش ۵ هزار و ۲۴۹ ميليارد تومان در رتبه نخست ايستاد.فولاد كاوه جنوب كيش با فروش ۷۸ هزار و ۴۹۰ تن شمش بلوم به ارزش ۲ هزار و ۳۸۰ ميليارد تومان دوم شد.
ذوب آهن اصفهان ۳۵ هزار و ۵۱۷ تن تيرآهن، ميلگرد، شمش بلوم، ريل آهن، شمش چدن و آرگون به ارزش يك هزار و ۸۴۳ ميليارد تومان فروخت و رتبه سوم را به خود اختصاص داد.پالايش نفت بندرعباس با معامله ۶۷ هزار تن وكيوم باتوم و لوب كات سنگين به ارزش يك هزار و ۶۷۶ ميليارد تومان چهارم شد.
فولاد خوزستان با معامله ۵۰ هزار و ۸۰ تن شمش بلوم و تختال به ارزش يك هزار و ۶۲۵ ميليارد تومان پنجم شد.معدني و صنعتي چادرملو با فروش ۹۰ هزار تن كنسانتره سنگ آهن و شمش بلوم به ارزش يك هزار و ۵۷۳ ميليارد تومان فروخت و رتبه ششم را به خود را كسب كرد.
پالايش نفت اصفهان با فروش ۶۰ هزار تن وكيوم باتوم به ارزش يك هزار و ۵۳۳ ميليارد تومان رتبه هفتم را به خود اختصاص داد.صنعتي و معدني اپال پارسيان سنگان با معامله ۲۰۰ هزار تن گندله سنگ آهن به ارزش يك هزار و ۲۹۲ ميليارد تومان هشتم شد.
فولاد غدير ني‌ريز ۶۴ هزار تن آهن اسفنجي و شمش بلوم به ارزش يك هزار و ۲۵۶ ميليارد تومان فروخت و نهم شد.سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران هم با فروش ۳۰۶ هزار و ۷۰۰ تن سنگ آهن كلوخه، آهن اسفنجي و كلوخه باريت به ارزش يك هزار و ۱۶ ميليارد تومان رتبه دهم را به خود اختصاص داد.
