سبز شدن شاخص در سايه ديپلماسي نيويورك

در حالي كه بازار سرمايه روزهاي تلخي را پشت سر گذاشته بود، صبح دوشنبه با نشانه‌هايي از بازگشت تقاضا و كاهش فشار فروش آغاز شد. اين تغيير رفتار را مي‌توان واكنشي مستقيم به تحركات ديپلماتيك اخير دانست؛ جايي كه سفر رييس‌جمهور به نيويورك و ديدارهاي پيش‌بيني شده فشرده وزير خارجه ايران با وزراي خارجه تروييكاي اروپايي در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل اتفاق بيفتد، اين موضوع سيگنال‌هايي از كاهش تنش و احتمال گشايش در فضاي سياسي و اقتصادي كشور را به بازار مخابره كرد.

بازار كه در روزهاي گذشته با ترس از فعال‌سازي مكانيسم ماشه و تهديدات منطقه‌اي درگير بود، حالا با اميد به بازگشت مسير مذاكره و كاهش ريسك‌هاي ژئوپليتيك، به استقبال نمادهاي ارزنده رفت. به‌ويژه در گروه‌هاي دارويي، غذايي و برخي نمادهاي صادرات‌محور، شاهد جمع شدن صفوف فروش و آغاز معاملات مثبت بوديم.

عليرضا سادات معتقد است كه واكنش مثبت نشان مي‌دهد كه بازار سرمايه، برخلاف برخي تحليل‌هاي سطحي، همچنان به تحولات سياسي حساس است و در صورت دريافت سيگنال‌هاي مثبت از فضاي بين‌المللي، آمادگي بازگشت به مدار رشد را دارد. البته بايد توجه داشت كه اين سبز شدن، هنوز شكننده است و تداوم آن نيازمند تثبيت فضاي ديپلماتيك و شفاف‌سازي در حوزه سياست‌هاي ارزي و بودجه‌اي خواهد بود

عليرضا سادات كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: اين واكنش مثبت نشان مي‌دهد كه بازار سرمايه، برخلاف برخي تحليل‌هاي سطحي، همچنان به تحولات سياسي حساس است و در صورت دريافت سيگنال‌هاي مثبت از فضاي بين‌المللي، آمادگي بازگشت به مدار رشد را دارد. البته بايد توجه داشت كه اين سبز شدن، هنوز شكننده است و تداوم آن نيازمند تثبيت فضاي ديپلماتيك و شفاف‌سازي در حوزه سياست‌هاي ارزي و بودجه‌اي خواهد بود.

وي افزود: در اين ميان، رفتار جريان پول نيز تغييراتي را نشان مي‌دهد. ورود نقدينگي به برخي صندوق‌هاي ETF و افزايش حجم معاملات در نمادهاي بنيادي، نشانه‌اي از انتظار سرمايه‌گذاران به بازگشت اعتماد نسبي به بازار است. با اين حال، توصيه مي‌شود كه ورود به بازار با استراتژي پله‌اي و رعايت اصول مديريت ريسك انجام شود، چرا كه فضاي سياسي همچنان متغير و پرنوسان است. سادات تاكيد كرد: در مجموع، مي‌توان گفت كه بازار سرمايه ايران در حال آزمودن يك نقطه تعادل جديد است؛ نقطه‌اي كه در آن ديپلماسي خارجي، سياست ارزي داخلي و رفتار سرمايه‌گذاران خرد و حقوقي، همگي نقش تعيين‌كننده دارند. اگر مذاكرات نيويورك به نتايج ملموس منجر شود، اين نقطه تعادل مي‌تواند به سكوي پرتابي براي بازگشت شاخص و احياي اعتماد عمومي تبديل شود.

    چهره‌اي دوگانه از سهامداران بورس

بازار سرمايه ايران در هفته‌هاي اخير بيش از آنكه تابع منطق اقتصادي باشد، به‌شدت تحت تأثير تحولات سياسي و ديپلماتيك قرار گرفته است. در فضاي پرتنش ناشي از تهديدات مكانيسم ماشه، ابهام در سياست‌هاي ارزي و بي‌اعتمادي عمومي، هر سيگنال سياسي مي‌تواند نقش محرك يا بازدارنده‌اي ايفا كند.

علي كسايي كارشناس بورس با بازار گفت: بازار چهره‌اي دوگانه از خود نشان داده است؛ گروهي از فعالان كه با احتياط از خريد خودداري كرده بودند، از افت بازار خشنود هستند، گروهي ديگر كه به بازگشت شاخص اميدوار بودند، با نااميدي نظاره‌گر تداوم صفوف فروش شدند. سناريوي سوم، يعني آغاز دوباره منفي بازار و تشديد فشار فروش، كه بعد از نشست سازمان ملل تعيين مي‌شود و حتي فراتر از پيش‌بيني‌ها، عمق بيشتري ممكن است پيدا كند. به گفته علي كسايي نقش تكنيكال به عنوان ابزار پسارويدادي، همچنان محل بحث است. اگرچه نمي‌توان آن را تنها معيار تصميم‌گيري دانست، اما رفتار جمعي معامله‌گران بر اساس الگوهاي تكنيكال، به‌تدريج خود به واقعيت بازار تبديل مي‌شود. از همين رو، تحليل‌گران توصيه مي‌كنند در فضاي فعلي، از هر ابزار روشني براي هدايت تصميمات استفاده شود

وي افزود: ريزش بازار را مي‌توان حاصل سه عامل درهم‌تنيده دانست. نخست، تشديد فضاي سياسي ناشي از تهديدات مكانيسم ماشه، دوم، احتياط تكنيكالي معامله‌گران، و سوم، تمايل سهامداران به شناسايي سود پس از يك دوره رشد محدود. اين عوامل در كنار هم، جو منفي را بر اكثر نمادهاي بزرگ حاكم كردند.

كسايي تاكيد كرد: با اين حال، پرسش كليدي اين است كه آيا افت فعلي، اصلاحي موقت است يا نشانه‌اي از پايان روند صعودي كوتاه‌مدت؟ برخي تحليلگران معتقدند با توجه به حمايت‌هاي نسبي و رفتار جريان پول، بازار در سطوح كنوني با تقاضاي جديد مواجه خواهد شد. به‌ويژه اگر تحولات سياسي به سمت تنش بيشتر نرود، احتمال كف‌سازي و بازگشت تدريجي وجود دارد.

وي تاكيد كرد: در اين ميان، نقش تكنيكال به عنوان ابزار پسارويدادي، همچنان محل بحث است. اگرچه نمي‌توان آن را تنها معيار تصميم‌گيري دانست، اما رفتار جمعي معامله‌گران بر اساس الگوهاي تكنيكال، به‌تدريج خود به واقعيت بازار تبديل مي‌شود. از همين رو، تحليل‌گران توصيه مي‌كنند در فضاي فعلي، از هر ابزار روشني براي هدايت تصميمات استفاده شود.

البته نبايد فراموش كرد هم‌اكنون در مسائل داخلي نقدي جدي بر سياست‌هاي ارزي دولت مطرح شده است. نامه وزارت صمت به بانك مركزي، مبني بر عدم تمايل شركت‌ها به عرضه ارز در سامانه توافقي، نشان‌دهنده شكست سياست سركوب نرخ ارز است. اين سياست نه‌تنها انگيزه صادركنندگان را كاهش داده، بلكه به تضعيف حاشيه سود شركت‌ها و پايمال شدن حقوق سهامداران منجر شده است.

نمونه بارز اين تناقض، رفتار دولت با شركت‌هايي نظير ايران‌خودرو است كه تلاش دارند اصول حاكميت شركتي را رعايت كنند، اما با ممانعت و جريمه مواجه مي‌شوند. اين برخوردها، مصداقي از بي‌توجهي به حقوق مالكيت و سرمايه‌گذاري است، موضوعي كه در ادبيات توسعه، يكي از دلايل اصلي عقب‌ماندگي اقتصادي تلقي مي‌شود.

در نهايت، خروج سرمايه از بازار مولد به سمت دارايي‌هاي غيرمولد نظير ارز، سكه و رمزارزها، نتيجه مستقيم همين سياست‌هاي غيرعقلاني است. تنها راه برون‌رفت از اين چرخه باطل، بازگشت به عقلانيت اقتصادي، شفافيت سياست‌گذاري و احترام به حقوق سهامداران و سرمايه‌گذاران است.بنابراين مي‌توان ادعا كرد كه بازار سرمايه ايران در نقطه‌اي ايستاده كه هر تحول سياسي مي‌تواند مسير آن را دگرگون كند. سبز شدن شاخص در واكنش به ديپلماسي نيويورك، نشان‌دهنده حساسيت بالاي بازار به سيگنال‌هاي بين‌المللي و اميد به گشايش در روابط خارجي است. با اين حال، تداوم اين روند نيازمند اصلاحات ساختاري در سياست‌هاي ارزي، احترام به حقوق مالكيت و بازگشت عقلانيت به تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي است. اگر دولت بتواند از فرصت ديپلماتيك پيش‌رو براي كاهش تنش‌ها و بازسازي اعتماد بهره گيرد، بازار سرمايه مي‌تواند از يك نقطه تعادل شكننده به بستري براي رشد پايدار تبديل شود. در غير اين صورت، چرخه خروج سرمايه و حركت به سمت دارايي‌هاي غيرمولد ادامه خواهد يافت و فرصت‌هاي توسعه از دست خواهند رفت.