درختان تهران زير تيغ جابه‌جايي در حال نابودي‌اند
در جلسه ديروز (23 شهريور ماه) شوراي اسلامي شهر تهران، بار ديگر زنگ خطر براي وضعيت درختان و فضاي سبز پايتخت به صدا درآمد. اعضاي شورا با اشاره به آمار خشك شدن درختان، مشكلات مربوط به جابه‌جايي غيراصولي آنها و عدم استفاده صحيح از منابع آبي، نسبت به آينده فضاي سبز تهران ابراز نگراني كردند.
در جلسه ديروز (23 شهريور ماه) شوراي اسلامي شهر تهران، بار ديگر زنگ خطر براي وضعيت درختان و فضاي سبز پايتخت به صدا درآمد. اعضاي شورا با اشاره به آمار خشك شدن درختان، مشكلات مربوط به جابه‌جايي غيراصولي آنها و عدم استفاده صحيح از منابع آبي، نسبت به آينده فضاي سبز تهران ابراز نگراني كردند. اين جلسه كه با گزارش معاون خدمات شهري شهرداري تهران همراه بود، نشان داد كه هرچند در برخي حوزه‌ها اقدامات مثبتي انجام شده، اما چالش‌هاي عمده‌اي همچنان پابرجاست.
در ابتداي جلسه مهدي شربياني، عضو شوراي اسلامي شهر تهران، با بيان اينكه درختان شهر صرفاً اشياي تزئيني نيستند، هشدار داد: درختان در شهر تهران يك شيء تزئيني نيستند؛ بلكه ستون‌هاي حياتي تنفس و حيات كلان‌شهر تهران به شمار مي‌روند و اگر در اين موضوع همه اشتراك نظر داريم بايد شهرداري تهران نيز در عملكرد خود اهميت لازم را به اين مقوله بدهد. او با تأكيد بر اينكه خطر جدي آينده فضاي سبز را تهديد مي‌كند، گفت: اگر ايرادات موجود برطرف نشود، در آينده به خسران جدي دچار خواهيم شد و در حقيقت به مردم ظلم خواهد شد. شربياني دو محور كليدي براي اصلاح وضعيت موجود مطرح كرد و افزود: نخست، تدوين سند جامع فضاي سبز كه به گفته او با وجود گذشت بيش از چهار سال، هنوز تهيه نشده است؛ و دوم، شفافيت آماري و شناسنامه‌دار شدن درختان كه قانون نيز شهرداري‌ها را مكلف به انجام آن كرده است.
بي‌آبي و جابه‌جايي‌هاي غيركارشناسي دو عامل خشك شدن درختان
حبيب كاشاني، ديگر عضو شورا، با انتقاد از جابه‌جايي غيرفصلي درختان گفت: وقتي درختي در غيرفصل خود جابه‌جا شود كه زنده نمي‌ماند و نمي‌توان درخت‌هاي چند ساله را به دليل جابه‌جايي از بين برد. در ادامه، جعفر تشكري هاشمي، رييس كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي اسلامي شهر تهران با تمركز بر عمق فاجعه در شرق و غرب تهران، گفت: شايد امروز كشيدن درختان از زمين و جابه‌جايي آنها چندان موضوعيت نداشته باشد، زيرا ده‌ها و صدها برابر اين تعداد درخت در جنگل‌هاي شرق و غرب تهران به دليل بي‌آبي از بين مي‌روند. او تأكيد كرد كه همان‌گونه كه براي آتش‌نشاني ابزارهاي ويژه تهيه مي‌شود، براي جابه‌جايي درختان نيز بايد تجهيزات مناسب فراهم شود، به گفته تشكري هاشمي، اكنون به جاي آنكه بگوييم درخت خشك شده است يا نه، يا مقصر پادگان بوده يا خير، نيازمند ابزار دقيق هستيم. بايد شهرداري را موظف كنيم تا اين تجهيزات را خريداري كند يا در اختيار پيمانكاران قرار دهد. رييس كميسيون عمران و حمل‌ونقل شوراي اسلامي، افزود: همانطور كه براي انسان دارو وجود دارد، براي درختان نيز روش درمان و دارو وجود دارد. او همچنين با اشاره به هدررفت پساب‌هاي شهري، اظهاركرد: اكنون پساب‌هاي تهران هدر مي‌رود. تنها يك درصد آن به شهرداري داده مي‌شود و مابقي به دشت ورامين فرستاده مي‌شود. بايد از تصفيه‌خانه‌هاي محلي، تصفيه‌خانه‌هاي موجود و ظرفيت آنها براي جلوگيري از نابودي درختان استفاده كنيم. مهدي عباسي، عضو ديگر شورا نيز بر همين مساله تأكيد كرد و گفت: بخش قابل توجهي از پساب‌ها و آب‌هاي تصفيه‌شده تهران بدون بهره‌برداري مناسب، به خارج از شهر هدايت مي‌شوند و راهكار فوري؛ ايجاد تصفيه‌خانه‌هاي محلي و استفاده از پساب‌هاي موجود در فضاي سبز شهر است.
او افزود: براي نگهداري و احياي درختان بايد ابزار و تجهيزات مناسب در اختيار شهرداري و پيمانكاران قرار گيرد. جابه‌جايي درختان بدون رعايت روش‌هاي فني و تأمين آب و مراقبت لازم، منجر به خشك شدن و آسيب درختان مي‌شود.
توسعه فضاي سبز در برابر چالش نگهداري
مهدي بابايي، نايب‌رييس كميسيون سلامت، محيط‌زيست و خدمات شهري شورا، از توسعه ۷.۳ درصدي فضاي سبز درون‌شهري خبر داد و گفت: سرانه فضاي سبز از ۱۵.۹۳ متر مربع به ۱۷.۹ متر مربع افزايش يافته است. بابايي افزود: ۸۷ هزار متر مربع زمين در اين دوره خريداري شده و به فضاي سبز اضافه شده است. اما همانطور كه مهدي چمران، رييس شورا تأكيد كرد: تنها توسعه بدون توجه به نگهداري، كافي نيست، اگر مراقبت اصولي انجام نشود، جابه‌جايي يا حتي كاشت درختان جديد نتيجه مطلوب نخواهد داشت.
عمراني يا زيست‌محيطي؟
سيد محمد آقاميري، رييس كميته عمران و زيرساخت شورا با تأكيد بر توقف برخي پروژه‌ها در مناطق جنوبي تهران به دليل ملاحظات زيست‌محيطي، گفت: پروژه تقاطع محلاتي - بسيج تنها حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد پيشرفت داشته و بارها به دليل عدم توافق در خصوص جابه‌جايي درختان، بازطراحي شده است. او همچنين درباره پروژه نيمه‌تمام خاوران هشدار داد و تأكيد كرد كه اولويت بايد با مردم باشد، نه صرفاً چند اصله درخت، آقاميري بيان كرد: اين نگاه كه صرفاً به دليل وجود ۱۰۰ يا ۲۰۰ اصله درخت، پروژه‌اي حياتي متوقف شود، منطقي نيست. رييس كميته عمران و زيرساخت شورا در عين حال تأكيد كرد كه اجراي پروژه‌ها بايد با رعايت ضوابط زيست‌محيطي باشد.
توافق با آبفا براي استفاده از پساب‌ها
داود گودرزي، معاون خدمات شهري شهرداري تهران كه در جلسه روز گذشته شوراي شهر تهران حضور داشت در پاسخ به دغدغه‌هاي مطرح شده از سوي اعضاي شوراي شهر، گفت: مشكل آب نيست، مساله مديريت آب است. حكمراني ما در مساله آب از ابتدا غلط بوده است. گودرزي با اشاره به توافق با شركت آبفا اظهار كرد: با آبفا به توافق رسيده‌ايم كه اطلس جامعي تدوين شود كه بتوان چاه‌ها را كنار گذاشت و از پساب براي آبياري فضاي سبز استفاده كرد. او گفت: در پروژه‌هاي عمراني، مسير شفافي طي شده و كميسيون ماده هفت مجوز جابه‌جايي درختان را داده است.
انتقاد از تعلل شهرداري در لوايح مهم
در ادامه جلسه، مهدي پيرهادي، رييس كميسيون سلامت، محيط‌زيست و خدمات شهري شورا نيز در تذكري، از تأخير در ارايه لوايح مهم گلايه كرد و گفت: طرح جامع آب خام مدت‌ها پيش ارسال شده، اما هنوز در صحن شورا بررسي نشده است. پيرهادي همچنين درباره مصوبه درختان ارزشمند، افزود: هرچند اقداماتي انجام گرفته، اما تكميل نشده و نيازمند پيگيري بيشتر است. بررسي جلسه اخير شوراي شهر تهران نشان مي‌دهد كه وضعيت فضاي سبز پايتخت در وضعيتي بحراني قرار دارد. با وجود توسعه كمي فضاي سبز و افزايش سرانه، فقدان سياست‌گذاري جامع، نبود ابزار و تجهيزات فني براي نگهداري اصولي درختان، و استفاده ناكافي از ظرفيت پساب شهري، پاشنه‌آشيل مديريت فضاي سبز پايتخت است. از سوي ديگر، كشمكش بين ضرورت اجراي پروژه‌هاي عمراني و حفظ محيط‌زيست نيز به بن‌بستي تبديل شده كه تا امروز به توقف پروژه‌هايي حياتي منجر شده است. عدم تدوين سند جامع فضاي سبز، نبود آمار شفاف، و اجراي ناهماهنگ طرح‌ها، همه نشان از ضعف در حكمراني حوزه محيط‌زيست در تهران دارند. نكته قابل توجه ديگر آن است كه با وجود تأكيد اعضاي شورا بر اهميت استفاده از پساب، هنوز تنها يك درصد پساب تصفيه‌شده تهران به شهرداري براي آبياري داده مي‌شود و اين يعني مديريت شهري عملاً بخش بزرگي از منابع آبي جايگزين را از دست داده است. از سوي ديگر، پيمانكاران در بسياري از موارد بدون ابزار مناسب اقدام به جابه‌جايي درختان مي‌كنند كه نتيجه‌اي جز خشك‌شدن آنها ندارد؛ روندي كه مستقيماً با اهداف توسعه پايدار در تضاد است.
اگرچه معاون خدمات شهري شهرداري بر عملكرد مثبت در اين حوزه تأكيد دارد و از توافقات جديد با شركت آبفا مي‌گويد، اما آنچه در ميدان ديده مي‌شود، بيشتر نشانه ضعف اجرا، ناهماهنگي ميان نهادها و بي‌توجهي به الزامات فني نگهداشت فضاي سبز است. در نهايت بايد گفت كه توسعه فضاي سبز بدون نگهداري اصولي، نه‌تنها سودي براي شهر ندارد، بلكه منجر به اتلاف منابع، انرژي و بي‌اعتمادي عمومي خواهد شد. تهران امروز بيش از توسعه، نيازمند نگهداري هوشمندانه و علمي درختاني است كه در قلب شهر نفس مي‌كشند.
