طلاي جهاني و معماي ترامپ
اقدامات اقتصادي دولت جديد امريكا در ماه‌هاي گذشته هرچند نسبت به شعارهاي ابتدايي مطرح شده ازسوي ترامپ فاصله داشته اما در نهايت موجب شده اقتصاد جهاني با تكانه‌هايي قابل‌توجه مواجه شود.
اقدامات اقتصادي دولت جديد امريكا در ماه‌هاي گذشته هرچند نسبت به شعارهاي ابتدايي مطرح شده ازسوي ترامپ فاصله داشته اما در نهايت موجب شده اقتصاد جهاني با تكانه‌هايي قابل‌توجه مواجه شود. يكي از اصلي‌ترين بازارهايي كه در اين ماه‌ها مشكلات جدي داشته و ركوردهاي قيمتي و تاريخي را شكسته، بازار جهاني طلا بوده است. اين موضوع در بازار داخلي ايران نيز تكانه‌هايي را به ثبت رسانده اما فعلا در بازار داخلي ايران فضايي نسبتا با ثبات شكل گرفته و ميزان تقاضا نيز نسبت به گذشته كاهش پيدا كرده است.
در روزهاي اخير طلا ركورد تاريخي خود را شكست و اين احتمال وجود دارد كه چالش‌هاي جديد در اين حوزه نيز ادامه پيدا كند. بهاي طلا در معاملات روز جمعه
- ۱۴ شهريور، ۵ سپتامبر- به ركورد ۳۶۰۰ دلار در هر اونس نزديك شد، زيرا داده‌هاي ضعيف اشتغال ايالات‌متحده، كاهش نرخ بهره در اين كشور را بيش از پيش تقويت كرده است. براساس معاملات صورت گرفته در بازار سنگاپور، قيمت هر اونس طلا در معاملات روز جمعه با ۱.۴درصد افزايش به ۳۵۹۶.۵۵ دلار در هر اونس رسيد، در‌حالي‌كه پيش از آن به ركورد ۳۵۹۹.۸۹ دلار رسيده بود. اين فلز اكنون در مسير ثبت قوي‌ترين افزايش هفتگي خود در نزديك به چهار ماه گذشته قرار دارد؛ اين در حالي است كه معاملات آتي طلاي امريكا براي تحويل در ماه دسامبر با ۱.۳درصد افزايش به ۳۶۵۳.۳۰ دلار رسيده است.
قيمت شمش طلا پس از افزايش ۲۷ درصدي در سال ۲۰۲۴، از ابتداي سال جاري ميلادي تاكنون ۳۷درصد افزايش يافته است كه ناشي از ضعف دلار امريكا، خريد بانك‌هاي مركزي، سياست‌هاي پولي انبساطي و عدم قطعيت‌هاي گسترده‌تر ژئوپليتيكي و اقتصادي است. داده‌هاي منتشر شده از آمار اشتغال در امريكا طي ماه آگوست حكايت از افزايش نرخ بيكاري در اين كشور به ۴.۳درصد است؛ اين شاخص بيشترين تاثير را بر تضعيف نرخ بهره دارد و به دنبال آن نرخ بازدهي اوراق بدهي امريكا نيز با عقبگرد روبه‌رو مي‌شود. تاي وانگ، يك تاجر مستقل فلزات درباره ثبت ركوردهاي جديد طلا معتقد است كه خريداران به روند رو به تضعيف آمار اشتغال كه به كاهش نرخ بهره منجر مي‌شود، چشم دوخته‌اند. وي مي‌گويد: بدون شك چشم‌انداز طلا صعودي است زيرا نگراني‌هاي مربوط به نيروي كار در كوتاه‌مدت و احتمالاً ميان‌مدت بر تورم غلبه مي‌كند؛ با اين حال به نظر مي‌رسد هنوز طلا با ركورد ۴۰۰۰ دلار در هر اونس فاصله زيادي دارد مگر آنكه تغيير بزرگي رخ دهد.
تحليلگران همچنين استقلال فدرال رزرو را به عنوان يك عامل كليدي در شكل‌دهي مسير طلا مطرح كرده‌اند؛ موضوعي كه پس از تلاش دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا براي اخراج ليزا كوك رييس فدرال رزرو و اعمال فشارهاي مكرر بر بانك مركزي براي كاهش نرخ بهره، مورد توجه قرار گرفت. در بازارهاي جهاني طلا زماني سير صعودي طي مي‌كند كه عدم قطعيت در اقتصاد به اوج مي‌رسد و در عين حال نرخ بهره در امريكا پايين مي‌ماند؛ در چنين شرايطي است كه اين فلز زرد به يك دارايي مطمئن براي سرمايه‌گذاراني تبديل مي‌شود كه به دنبال يك سرمايه‌گذاري امن براي خود هستند. در كنار ركورد زني بهاي طلا در بازارهاي جهاني، نبايد اين نكته را دور از ذهن داشت كه با اينكه چين و هند از جمله مصرف‌كنندگان برتر طلا هستند، تقاضاي فيزيكي براي طلا در اين مراكز اين هفته به دليل قيمت‌هاي بالاي بي‌سابقه كاهش يافت؛ داده‌هاي ذخاير طلاي ماه اوت بانك مركزي چين كه قرار است روز يكشنبه (۱۶ مرداد) منتشر شود، به بالاترين ركورد سپتامبر نخواهد رسيد، اما همچنان ممكن است شفافيت بيشتري در مورد چگونگي تأثير تقاضاي بانك‌هاي مركزي از قيمت‌هاي بالاي شمش ارايه دهد.
از چند روز قبل تحليل‌هاي جهاني درباره اثرات اقدامات ترامپ بر بازار جهاني طلا تاكيد داشت كه روند افزايشي قيمت ادامه خواهد داشت. بانك‌آوامريكا مي‌گويد كه پيش‌بيني اين بانك درباره طلا همچنان افزايشي و براي فلز زرد در «كوتاه و ميان‌مدت، چهار هزار دلار را هدف‌گذاري كرده است.» اين بانك پيش‌بيني خود درباره قيمت طلا در سال جاري و سال آتي را دست نخورده و به‌ترتيب روي ۳۳۵۶ و ۳۶۵۹ دلار نگه داشت. تحليلگران اين بانك انتظار دارند كه قيمت طلا تا نيمه نخست سال ۲۰۲۶ به رقم ركوردشكن چهار هزار دلار برسد. بهاي هر اونس طلا در بازارهاي جهاني امروز با افزايش ناگهاني ۲۷ دلاري نسبت به روز جمعه، سه هزار و ۴۴۸ دلار معامله شد.
سرمايه‌گذاران در مقاطع ابهام و بي‌ثباتي‌هاي مالي و ژئوپليتيكي، طلا را سرمايه‌اي امن مي‌پندارند و تهديدها و حملات مداوم ترامپ عليه فدرال رزرو، به نگراني‌ها در گوشه‌وكنار بازار درباره به خطر افتادن استقلال اين نهاد جهت اتخاذ تصميمات پولي دامن زده است. معاملات آتي طلا در سال جاري با روندي صعودي و قيمت حدود ۳۴۷۳ دلار در هر اونس، حدود ۳۱درصد رشد داشته است. جيسون فِركلو، تحليلگر بانك‌آوامريكا در يادداشتي نوشت: به باور ما، شرايط منجر به تقويت اخير قيمت طلا، احتمالا ادامه‌دار خواهد بود. از‌جمله اين شرايط مي‌توان به كسري بودجه ساختاري امريكا؛ فشار تورمي ناشي از كاهش تجارت جهاني (جهاني‌زدايي)؛ تهديدهاي مشهود عليه استقلال بانك مركزي امريكا؛ تنش‌هاي ژئوپليتيكي و ابهامات جهاني اشاره كرد.
ترامپ هفته گذشته در اقدامي بي‌سابقه گفت كه دستور بركناري فوري «ليزا كوك» عضو هيات‌مديره فدرال رزرو را صادر و اضافه كرد كه دلايل كافي دارد كه ادعاهاي وي درباره قراردادهاي وام مسكن نادرست است. او نخستين رييس‌جمهوري امريكاست كه قصد اخراج يكي از اعضاي هيات‌مديره بانك مركزي امريكا را داد؛ اقدامي كه «وال‌استريت-بازارهاي مالي ايالات‌متحده- آن را تا حد زيادي در راستاي تسلط بر فدرال رزرو تعبير كرده‌اند. در صورتي كه ترامپ در اين امر موفق باشد و بلافاصله جانشيني براي كوك تعيين كند، ممكن است مسيري براي تثبيت اكثريتي چهار به سه در هيات‌مديره فدرال رزرو مقابل وي پديدار شود كه متعاقبا او را قادر مي‌سازد تا ساختار كميته بازار آزاد فدرال رزرو را تغيير دهد و در تصميمات مرتبط با نرخ بهره، اعمال نفوذ بيشتري داشته باشد. استيفن ميران، گزينه ترامپ براي جانشيني كوك قرار است چهارم سپتامبر (۱۳ شهريور) در برابر كميته بانكي مجلس سنا قرار گرفته و برنامه‌هاي خود را تشريح كند. به نوشته سي‌ان‌بي‌سي، تحليلگران بانك‌آوامريكا همچنين پيش‌بيني خود درباره قيمت نقره را اصلاح كرده و با افزايش ۷.۵درصدي، آن را ۳۸ دلار در هر اونس پيش‌بيني كرده‌اند.
با وجود اين تغييرات گسترده در عرصه جهاني به نظر مي‌رسد كه بازار طلاي ايران همچنان مسير خاص خود را طي مي‌كند. رييس كميسيون طلا و جواهر اتاق اصناف ايران گفت: با وجود آنكه قيمت جهاني طلا در ۱۰ روز گذشته حدود ۱۲۰ دلار افزايش داشته است، اما در ايران به دليل كاهش نرخ دلار در بازار، قيمت طلا و سكه با كاهش روبه‌رو بوده است.
محمد كشتي آراي درباره دلايل جهش قيمت طلا در بازارهاي جهاني اظهار داشت: قيمت جهاني طلا در دو هفته اخير تحت تاثير تحولات سياسي جهاني قرار گرفته است؛ بحث‌هايي مانند رژه نيروهاي نظامي چين با حضور روساي جمهوري برخي كشورها، تحولات در حوزه‌هاي اقتصاد امريكاي لاتين و منطقه خاورميانه، از جمله مسائلي هستند كه باعث شده‌اند قيمت جهاني طلا با توجه به افزايش تقاضا در بازارهاي جهاني، روند صعودي داشته باشد به‌طوري كه براي اولين‌بار، قيمت طلا به ركورد جديدي نزديك به ۳۵۹۰ دلار، يعني حدود ۳۶۰۰ دلار رسيده است. اين فعال صنعت طلا و جواهر تصريح كرد: اين اتفاق نشان‌دهنده آن است كه اوضاع سياسي جهاني از روال معمول خارج شده و جهان با چالش‌هاي جديدي مواجه شده است، چون فضاي سياسي بيشتر حالت جنگي به خود گرفته، بسياري از كشورها ذخاير ارزي خود را به طلا تبديل مي‌كنند و همين موضوع باعث افزايش تقاضا در بازارهاي جهاني شده است.
وي در پاسخ به اينكه انتشار آمار نرخ اشتغال در امريكا در ماه آگوست و نا اميدكننده بودن اين آمار تا چه ميزان بر ركورد زني طلا اثرگذار بوده است، افزود: نرخ بيكاري در امريكا معمولاً يكي از عوامل تاثيرگذار بر قيمت طلاست. اين تحليلگر بازار طلا ادامه داد: نكته‌اي كه درخصوص سياست‌هاي امريكا وجود دارد اين است كه اين كشور جنگ اقتصادي با بسياري از كشورها را تحت عنوان «جنگ تعرفه» آغاز كرده است. دولت جديد امريكا قصد دارد اقتصاد اين كشور را به سمت رونق هدايت كند، اما تاكنون موفق نبوده. دليل آن هم افزايش نرخ بيكاري است به‌طوري كه به جاي كاهش نرخ بيكاري و شكوفايي اقتصاد، شاهد افزايش بيكاري هستيم.
كشتي آراي تاكيد كرد: اين امر نشان مي‌دهد كه سياست‌هاي جديد دولت امريكا هنوز كارساز نبوده‌اند و همين موضوع يكي از عواملي است كه باعث كاهش ارزش دلار شده است. رييس كميسيون طلا و جواهر اتاق اصناف ايران همچنين گفت: نكته‌اي كه به نظر مي‌رسد اهميت دارد، اين است كه با وجود ثبت ركورد جديد و بي‌سابقه در بازار جهاني طلا، در داخل كشور، قيمت طلا و سكه با كاهش همراه بوده است. اين نكته بسيار جالب است چرا كه براي اولين‌بار قيمت جهاني طلا ظرف ۱۰ روز حدود ۱۲۰ دلار افزايش يافته ولي در بازار ايران شاهد كاهش قيمت هستيم. وي درباره دليل اين اتفاق توضيح داد: قيمت طلا در بازار ايران از حاصل ضرب قيمت جهاني در نرخ ارز حاصل مي‌شود و با توجه به كاهش نرخ ارز در داخل كشور، قيمت طلا و سكه برخلاف روند جهاني كاهش يافته است.
كشتي آراي در تحليل وضعيت تقاضا در بازار تهران براي خريد طلا، چه مصنوعات و چه مسكوكات اظهار داشت: بايد گفت كه تقاضا در بازار داخلي به‌شدت كاهش يافته است. دليل آن هم اين است كه بانك مركزي پيشنهادهاي متنوعي را براي مردم ارايه كرده است؛ از‌جمله خريد شمش طلا و سكه در حراج‌هاي هفتگي بانك مركزي و همچنين پيش‌فروش‌هاي متعدد با سررسيدهاي مختلف براي كساني كه قصد سرمايه‌گذاري در اين حوزه را دارند. رييس كميسيون طلا و جواهر اتاق اصناف ايران خاطرنشان كرد: اگر قيمت سكه و حباب آن را در يك ماه گذشته بررسي كنيد، خواهيد ديد كه حباب سكه به بالاي ۱۱ ميليون تومان رسيده بود؛ اين افزايش ناشي از تقاضاي بالا براي خريد سكه‌هاي مسكوك بود. اما اكنون حباب سكه به حدود ۸ ميليون و ۹۰۰ هزار تومان كاهش يافته است. اين كاهش به دليل افت تقاضا در بازار فيزيكي بوده و از طرفي بانك مركزي با ارايه آيتم‌هاي متنوع، به خوبي وظيفه قانوني خود در تنظيم بازار را انجام داده است. وي درباره تقاضاي خريد در حوزه مصنوعات طلا باتوجه به فصل اعياد و جشن‌ها نيز گفت: اگرچه انتظار مي‌رفت تقاضا در اين ايام افزايش يابد. اما با توجه به گراني شديد طلا، رونق مورد انتظار در بازار مصنوعات طلا مشاهده نمي‌شود. خريد و فروش در حد معمول جريان دارد و نمي‌توان گفت كه بازار رونق چشمگيري گرفته است.
به شكل سنتي بازار طلاي جهاني نشان‌دهنده تنش‌ها و چالش‌ها بوده است و تداوم اين روند افزايشي قيمت نشان مي‌دهد كه اقتصاد جهاني همچنان نسبت به آينده نگراني‌هايي دارد. نگراني كه بايد ديد به چه شكل و با چه هزينه‌اي كنار زده خواهد شد.
