سايه واشنگتن بر چاه‌هاي نفت!
بازار جهاني نفت بار ديگر نشان داد كه برخلاف تصور برخي سياستمداران، هميشه تحت تأثير تصميمات سياسي يكجانبه قرار نمي‌گيرد. در حالي كه ايالات متحده تلاش مي‌كند با اعمال فشارهاي اقتصادي و تجاري بر دهلي‌نو، واردات نفت خام روسيه توسط هند را متوقف سازد، بازار نفت روز پنجشنبه بي‌اعتنا به اين فشارها مسير ديگري را پيمود و تحت تأثير نگراني‌ها از مازاد عرضه جهاني، با كاهش قيمت روبرو شد.
گلناز پرتوي مهر |
بازار جهاني نفت بار ديگر نشان داد كه برخلاف تصور برخي سياستمداران، هميشه تحت تأثير تصميمات سياسي يكجانبه قرار نمي‌گيرد. در حالي كه ايالات متحده تلاش مي‌كند با اعمال فشارهاي اقتصادي و تجاري بر دهلي‌نو، واردات نفت خام روسيه توسط هند را متوقف سازد، بازار نفت روز پنجشنبه بي‌اعتنا به اين فشارها مسير ديگري را پيمود و تحت تأثير نگراني‌ها از مازاد عرضه جهاني، با كاهش قيمت روبرو شد.
بر اساس گزارش‌هاي بين‌المللي، بهاي نفت برنت ـ شاخص اصلي بازار جهاني ـ به زير ۶۸ دلار در هر بشكه سقوط كرد. نفت خام وست تگزاس اينترمديت امريكا نيز در سطحي نزديك به ۶۴ دلار معامله شد. اين ارقام بيانگر آن است كه در شرايط كنوني، نگراني‌ها از عرضه مازاد و چشم‌انداز كاهش تقاضا وزني بيشتر از فشارهاي سياسي واشنگتن دارند.
ايالات متحده طي ماه‌هاي گذشته با شدت بيشتري تلاش كرده است تا صادرات نفت روسيه را به حداقل برساند. در تازه‌ترين اقدام، واشنگتن روز چهارشنبه تعرفه واردات كالاهاي هندي را به ۵۰ درصد افزايش داد. پيتر ناوارو، مشاور تجاري كاخ سفيد، حتي پا را فراتر گذاشت و درگيري در اوكراين را «جنگ مودي» ناميد؛ عبارتي كه به‌وضوح نشان‌دهنده فشار مستقيم بر نخست‌وزير هند براي تغيير مسير خريد نفت كشورش است.
با وجود اين، پالايشگاه‌هاي هندي به‌صراحت اعلام كرده‌اند كه نه تنها قصد كاهش واردات نفت از روسيه را ندارند، بلكه بخش عمده‌اي از محموله‌هاي اكتبر و ماه‌هاي بعد را نيز از روسيه خريداري خواهند كرد. اين موضع نشان مي‌دهد كه مصالح اقتصادي و نياز انرژي هند فعلاً بر تهديدهاي امريكا برتري دارد.
حركت قيمت نفت در هفته جاري به خوبي بيانگر دوگانگي بازار بود؛ نفت خام ميان سود و زيان در نوسان قرار گرفت و در آستانه ثبت بزرگ‌ترين ضرر ماهانه از آوريل تاكنون قرار دارد.
معامله‌گران بر اين باورند كه افزايش توليد اوپك پلاس و رشد عرضه از سوي كشورهاي خارج از اين گروه، بزودي تعادل شكننده بازار را برهم خواهد زد. به بيان ساده‌تر، حتي اگر امريكا موفق شود جريان صادرات روسيه به برخي كشورها را محدود كند، افزايش عرضه ديگر توليدكنندگان مي‌تواند اين كمبود را جبران كند و جلوي جهش قيمت‌ها را بگيرد.
فشارهاي امريكا بر هند تنها يك بخش از معادله است. همزمان، جنگ تجاري واشنگتن با دهلي‌نو، نگراني‌هايي جدي در خصوص آينده تقاضاي سوخت ايجاد كرده است. افزايش تعرفه‌ها مي‌تواند رشد اقتصادي هند را كندتر كند و به‌طور غيرمستقيم، مصرف انرژي را كاهش دهد. از نگاه بسياري از تحليلگران، سياست‌هاي تهاجمي امريكا عملاً به افزايش ابهام در بازار انرژي منجر شده است؛ بازاري كه به‌خودي‌خود با نوسان‌هاي ژئوپليتيك و تغييرات فصلي تقاضا دست‌وپنجه نرم مي‌كند. گزارش گروه مالي سيتي نشان مي‌دهد كه نفت برنت در سه‌ماهه جاري به‌طور متوسط ۶۶ دلار در هر بشكه خواهد بود. در سه‌ماهه چهارم، با افزايش مازاد عرضه، احتمالاً قيمت‌ها به ۶۳ دلار در هر بشكه كاهش خواهد يافت. اين برآوردها هم‌راستا با ديدگاه ساير نهادهاي تحليلي است كه معتقدند حتي در صورت ادامه فشارهاي سياسي امريكا، بازار نفت بيش از هر چيز تحت تأثير عرضه و تقاضاي واقعي قرار خواهد داشت. از سوي ديگر، داده‌هاي دولتي امريكا نيز تصويري دوگانه از وضعيت بازار داخلي اين كشور ارايه كردند: فعاليت پالايشگاه‌ها در سراسر ايالات متحده كاهش يافته و به پايين‌ترين سطح از اوايل ژوئيه رسيده است. با اين حال، ذخاير نفت خام در مركز كوشينگ اوكلاهما براي نخستين‌بار در هشت هفته گذشته كاهش پيدا كرده است. اين آمار متناقض باعث شده تا معامله‌گران با ترديد بيشتري به آينده كوتاه‌مدت بازار نگاه كنند. كاهش فعاليت پالايشگاه‌ها به معناي افت مصرف نفت خام است، در حالي كه كاهش ذخاير مي‌تواند نشانه‌اي از تنگناي عرضه در برخي نقاط باشد.
سوال كليدي اينجاست، اقدامات امريكا واقعاً چه نقشي در بازار نفت دارد؟
پاسخ كوتاه آن است كه ايالات متحده مي‌تواند با ابزارهايي همچون تحريم، تعرفه و فشار سياسي، مسيرهاي تجاري را پيچيده‌تر كند و هزينه مبادله براي برخي كشورها را بالا ببرد. اما تجربه اخير نشان مي‌دهد كه اين فشارها الزاماً به تغيير رفتار كشورهايي مانند هند نمي‌انجامد. بازار نفت در نهايت به مجموع عرضه و تقاضا واكنش نشان مي‌دهد. اگر توليد جهاني بالا باشد و رشد تقاضا محدود، حتي شديدترين تحريم‌ها نمي‌توانند قيمت‌ها را به شكل پايدار صعودي نگه دارند. كاهش قيمت نفت در معاملات روز پنجشنبه نمونه‌اي روشن از اين واقعيت است كه سياست هميشه بر اقتصاد پيروز نمي‌شود. واشنگتن هرقدر هم كه تلاش كند هند را از خريد نفت روسيه بازدارد، تا زماني كه تقاضاي انرژي اين كشور پابرجاست و نفت روسيه با قيمت رقابتي عرضه مي‌شود، بازار راه خود را پيدا خواهد كرد. از سوي ديگر، نگراني‌ها از مازاد عرضه جهاني و كندي رشد تقاضا، به‌وضوح مهم‌ترين عامل فشار بر قيمت‌هاست. پيش‌بيني‌ها نيز حكايت از ادامه اين روند در ماه‌هاي پيش رو دارد.
به بيان ديگر، اگرچه ايالات متحده همچنان يكي از مهم‌ترين بازيگران سياسي بازار نفت است، اما قوانين عرضه و تقاضا همان نيرويي است كه در نهايت تعيين مي‌كند نفت در چه سطحي معامله شود.
