ايمن نگه داشتن كارگران از تنش گرمايي، امري ضروري است
در محيط‌هاي كاري باز، فراهم آوردن آسايش دمايي از طريق كولر، جريان هوا يا ساير تجهيزات به راحتي ممكن نيست و به همين دليل، كار در اين مناطق ناگزير با مواجهه با تنش‌هاي حرارتي همراه است.
در محيط‌هاي كاري باز، فراهم آوردن آسايش دمايي از طريق كولر، جريان هوا يا ساير تجهيزات به راحتي ممكن نيست و به همين دليل، كار در اين مناطق ناگزير با مواجهه با تنش‌هاي حرارتي همراه است. يك كارشناس بهداشت حرفه‌اي گفت: طبق داده‌هاي معتبر، نيمي از افرادي كه دچار حمله گرمايي در محل كار يا محل‌هاي غير كاري شده‌اند به احتمال بسيار زياد به واسطه اين مساله فوت مي‌كنند. مرگ و آسيب جدي به كارگران در هواي گرم، موضوعي جدي است. گزارش مرگ كارگران بر اثر گرمازدگي تقريبا هر سال تكرار مي‌شود. آمار دقيقي از اين پديده ناگوار منتشر نمي‌شود اما كارشناسان معتقدند در صورتِ عدم رعايت نكات ايمني، آسيب جدي به كارگران وارد مي‌شود. همچنين گرمازدگي مي‌تواند احتمال وقوع حادثه ناشي از كار را افزايش دهد.
مرگ بر اثرِ تنش گرمايي را جدي بگيريد!
مهدي خالويي، كارشناس بهداشت حرفه‌اي و ايمني شغلي، در گفت‌وگو با «ايلنا» مي‌گويد: ما در صنايع مختلف با عوامل زيان‌آور محيط كار در ارتباط هستيم كه مي‌توانند سلامت كارگران را در كوتاه‌مدت يا بلندمدت به خطر بيندازند. بحث گرمازدگي و مواجهه با گرما به دو شكل مي‌تواند مخاطره‌آميز باشد: اول، ممكن است به صورت ناگهاني باعث بروز حادثه و تهديد سلامت كارگر شود و دوم، مواجهه مزمن با گرما در بلندمدت مي‌تواند اثرات منفي بر بدن داشته باشد. وي گفت: مواجهه با عوامل زيان‌آور به صورت عوامل شيميايي مثل سرب، آزبست، گازها و بخارات و…، عوامل زيان‌آور فيزيكي مثل تنش گرمايي، صدا، روشنايي نامطلوب و… مي‌تواند منجر به تهديد سلامت و فعاليت طبيعي بدن گردد. اگر نوع تهديد سلامت را به دو گروه بيماري (عارضه‌اي كه به مرور زمان به دليل تغيير در سازوكار داخلي بدن ايجاد مي‌شود) و حادثه (عارضه‌اي كه در مدت زمان بسيار كوتاه بنا به دلايل غير فيزيولوژيكي يا فيزيولوژيكي به وجود مي‌آيد) تقسيم كنيم، بعضي از عوامل زيان‌آور منجر به حادثه و بعضي باعث بروز بيماري و برخي در صورت به وجود آمدن شرايط، مي‌تواند منجر به بروز هر دو نوع تهديد شوند. وي بيان كرد: نكته اينكه واكنش‌هاي بدن نسبت به كنترل حرارت مركزي بدن در طول زمان مواجهه مي‌تواند تغيير كند. اصولا بعد از يك هفته از ورود فرد به يك محيط پر تنش از لحاظ دمايي (ورود فرد به مناطق گرمسير و شرجي مثل جنوب ايران يا محل‌هاي گرم مثل آشپزخانه، مجاورت با كوره و…)، قطر رگ‌ها، ميزان تنفس، فعاليت غدد عرقي، سايز منافذ پوست و تعداد ضربان قلب و ميزان هورمون‌هاي كنترل‌كننده به شكلي تغيير مي‌كند كه بدن بتواند سريع‌تر و بيشتر دماي داخلي بدن را به محيط اطراف بدهد. خالويي ادامه داد: همراه با تعريق به عنوان اولين و بهترين راه كاهش دماي مركزي بدن، ميزان بسيار زياد آب و الكتروليت خارج مي‌شود. سديم، كلر و پتاسيم الكتروليت‌هايي هستند كه از بدن به واسطه تعريق خارج مي‌شوند و نتيجه كاهش سطح الكتروليت در بدن مي‌تواند گرفتگي عضلات، ضعف و خستگي شديد، افت فشار خون، آريتمي قلبي، تشنج، سرگيجه و غيره باشد.
وظيفه كارفرمايان براي ايمن نگه داشتنِ كارگران از تنش گرمايي چيست؟
براي كاهش اين اثرات چه بايد كرد؟ خالويي در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: هرچند در صنعت دستورالعمل‌ها و سازكارهايي براي كنترل و مديريت تنش حرارتي وجود دارد، اما واقعا در برخي مناطق، رعايت كامل اين دستورالعمل‌ها عملاً امكان‌پذير نيست. به عنوان مثال، در مناطق جنوبي كشور براي رعايت اين موارد، معمولاً فعاليت‌ها بايد در ساعات پاياني شب انجام شود كه اين خود چالش‌هاي خاصي را به همراه دارد و در طول روز رعايت اين نكات تقريباً غيرممكن است.
پس چه بايد كرد؟
خالويي مي‌گويد: حلقه گمشده تمام معضلات ما در بحث بهداشت حرفه‌اي و ايمني، تقريبا ساختاري است. بسياري از مشكلات حوزه بهداشت حرفه‌اي و ايمني به ساختار و طراحي اوليه فضاها و استراكچرهاي صنعتي مربوط است. اگر از مرحله تأسيس و طراحي، شرايط محيطي و نيازهاي كاري به دقت بررسي و رعايت شود، مي‌توان فضاها را بر اساس نياز به حضور افراد ايزوله نمود، سيستم‌ها را به صورت اتوماتيك و تحت نظارت از راه دور درآورد تا نياز به حضور مكرر افراد در محيط‌هاي پرخطر كاهش يابد. اين كارشناس بهداشت حرفه‌اي بيان كرد: از نظر عملي، كارگران به‌شدت وابسته به شرايطي هستند كه سيستم فراهم مي‌كند. يعني بايد پرسيد آيا سيستم شرايط تأمين آسايش دمايي را فراهم كرده يا نه؟ براي نمونه، پايش خطوط انتقال گاز در كارخانه‌ها مي‌تواند با استفاده از تكنولوژي‌هاي مدرن به صورت الكترونيك و از راه دور انجام شود، اما به دليل محدوديت‌هاي دسترسي به اين فناوري‌ها، كارگران ناچارند به صورت حضوري و در شرايط محيطي نامناسب، اين وظايف را انجام دهند.
ناآگاهي از آثار مخرب تنش گرمايي
وي تأكيد كرد: بسياري از افراد حتي در رشته‌هاي تخصصي خود ما هم، به درستي نمي‌دانند كه تنش حرارتي چه آثار مخربي بر سلامت دارد و آنطور كه بايد آن را جدي نمي‌گيرند. اين در حالي است كه همانطور كه گفتم، آمارهاي مرتبط با آسيب‌هاي ناشي از تنش گرمايي بسيار جدي‌تر و خطرناك‌تر از آن چيزي است كه به چشم مي‌آيد.
