ذخيره گاز؛ سپر ايران در برابر خاموشي و ناترازي
ايران، با برخورداري از دومين منابع بزرگ گاز در سطح جهاني، هم‌اكنون ضريب نفوذ مصرفي بيش از ۹۸ درصد را تجربه مي‌كند. اين وابستگي كامل به گاز، به‌ويژه در نيروگاه‌ها و صنايع كليدي مانند پتروشيمي، فولاد و سيمان، ضرورت توجه جدي به ذخيره‌سازي گاز را به عنوان راه‌حلي موثر براي مديريت پيك مصرف دوچندان كرده است.
ايران، با برخورداري از دومين منابع بزرگ گاز در سطح جهاني، هم‌اكنون ضريب نفوذ مصرفي بيش از ۹۸ درصد را تجربه مي‌كند. اين وابستگي كامل به گاز، به‌ويژه در نيروگاه‌ها و صنايع كليدي مانند پتروشيمي، فولاد و سيمان، ضرورت توجه جدي به ذخيره‌سازي گاز را به عنوان راه‌حلي موثر براي مديريت پيك مصرف دوچندان كرده است.
تحليل‌هاي اقتصادي نشان مي‌دهد ذخيره‌سازي گاز در فصل تابستان، زماني كه مصرف و قيمت‌ها پايين‌تر است، به‌مراتب به‌صرفه‌تر از تأمين گاز در زمستان با قيمت‌هاي بالاتر خواهد بود. اين راهكار مي‌تواند عرضه پايدار در اوج تقاضا را تضمين كرده و از پيامدهايي نظير افت فشار يا قطعي گاز در مناطق مختلف كشور جلوگيري كند.
برخلاف تصور، ذخيره‌سازي گاز وابسته به فناوري پيچيده‌اي نيست. مساله اصلي، سرمايه‌گذاري كافي و جذب پيمانكاران مجرب است. هر چه منابع مالي سريع‌تر تأمين و پروژه‌ها زودتر آغاز شوند، احتمال تكميل به موقع افزايش مي‌يابد. در غير اين صورت، كشور با تأخيرهاي جدي در بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي ذخيره‌سازي مواجه خواهد شد.
مهدي اسلامي، كارشناس حوزه انرژي، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» گفت: ذخيره‌سازي گاز طبيعي يكي از راهكارهاي اساسي براي مقابله با ناترازي گاز است؛ شرايطي كه در آن تقاضا بيش از عرضه مي‌شود و كمبود انرژي در صنايع، نيروگاه‌ها و حتي مصارف خانگي پديد مي‌آيد. اين مشكل به‌ويژه در زمستان و اوج مصرف گرمايشي خود را نشان مي‌دهد.
به گفته او، ذخيره‌سازي گاز در مخازن طبيعي يا مصنوعي، فرصتي ايجاد مي‌كند تا گاز مازاد توليدشده در تابستان ذخيره و در زمستان به چرخه مصرف بازگردانده شود. اين اقدام علاوه بر مديريت تقاضا، مانع از قطعي‌هاي ناگهاني مي‌شود و به كاهش هزينه‌هاي انتقال گاز از منابع دوردست به مراكز مصرف كمك مي‌كند. كارشناس انرژي در ادامه خاطرنشان كرد: زيرساخت‌هاي ذخيره‌سازي گاز در ايران هنوز در مراحل اوليه توسعه است. هرچند پروژه‌هايي در حال اجراست، اما براي رفع كامل ناترازي به سرمايه‌گذاري‌هاي كلان‌تر و بهره‌گيري از فناوري‌هاي پيشرفته نياز داريم. همچنين، استفاده از تجربيات موفق جهاني مي‌تواند مسير توسعه اين بخش را تسريع كند.
ذخيره‌سازي گاز تنها يك ابزار مديريتي نيست، بلكه به عنوان سپري براي تقويت امنيت انرژي كشور عمل مي‌كند. در صورت بروز اختلال در زنجيره توليد يا انتقال، تأسيسات ذخيره‌سازي مي‌توانند نقش پشتيبان ايفا كنند و مانع شكل‌گيري بحران شوند. اين اهميت در شرايط بي‌ثباتي بازارهاي جهاني انرژي دوچندان است، چرا كه ظرفيت ذخيره‌سازي كافي مي‌تواند كشور را در برابر نوسانات خارجي مقاوم‌تر سازد.
از منظر اقتصادي نيز، ذخيره‌سازي گاز به كنترل نوسانات بازار داخلي كمك مي‌كند. در زمان اوج تقاضا، وقتي عرضه محدود مي‌شود، افزايش ناگهاني قيمت اجتناب‌ناپذير است. اما وجود ذخيره كافي مي‌تواند قيمت‌ها را پايدار نگه دارد. اين مساله براي صنايع بزرگ كه نيازمند حجم عظيمي از گاز هستند، اهميتي حياتي دارد. به‌طور كلي، ذخيره‌سازي گاز طبيعي يك راهكار استراتژيك و چندوجهي است؛ اقدامي كه هم به تأمين پايدار انرژي و امنيت كشور كمك مي‌كند، هم ثبات قيمتي به همراه دارد و هم از هدررفت منابع جلوگيري مي‌كند. ايران با منابع عظيم گازي خود، اگر هرچه سريع‌تر به توسعه ذخيره‌سازي بپردازد، مي‌تواند نه تنها مشكل ناترازي داخلي را حل كند، بلكه موقعيت خود را در بازار جهاني انرژي نيز تثبيت نمايد.
