چرا امريكا با چين براي خريد نفت روسيه مانند هند رفتار نكرد؟
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، براي پايان دادن به جنگ روسيه و اوكراين تهديد كرده است كه تحريم‌هاي جديدي عليه روسيه و تحريم‌هاي ثانويه عليه كشورهايي كه نفت خام مسكو را خريداري مي‌كنند، اعمال خواهد كرد.
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، براي پايان دادن به جنگ روسيه و اوكراين تهديد كرده است كه تحريم‌هاي جديدي عليه روسيه و تحريم‌هاي ثانويه عليه كشورهايي كه نفت خام مسكو را خريداري مي‌كنند، اعمال خواهد كرد. به گزارش ايسنا، در حالي كه ترامپ اوايل ماه ميلادي جاري با اشاره به ادامه واردات نفت روسيه توسط هند، تعرفه اضافي ۲۵ درصدي بر كالاهاي هند اعمال كرد و مجموع اين تعرفه را به ۵۰ درصد رساند، اما اقدامات تنبيهي مشابهي را عليه چين كه بزرگ‌ترين خريدار انرژي روسيه به شمار مي‌رود، انجام نداده است. بنابراين چرا دولت ترامپ هند را براي توقف خريد نفت روسيه تحت فشار قرار داده است، در حالي كه اقدام كمي عليه چين انجام مي‌دهد؟
داده‌هاي گمرك چين نشان مي‌دهد كه پكن به عنوان بزرگ‌ترين خريدار نفت روسيه، سال گذشته، ۱۰۹ ميليون تن از اين محصول را وارد كرده است كه تقريبا معادل ۲۰ درصد از كل واردات انرژي بود. در مقابل، هند ۸۸ ميليون تن نفت روسيه در سال ۲۰۲۴وارد كرد.
گفته مي‌شود كه قانونگذاران هر دو حزب حاكم در امريكا، در تلاش براي تصويب لايحه‌اي به نام قانون ۲۰۲۵ تحريم روسيه هستند كه هر كشوري را كه نفت و گاز طبيعي روسيه را خريداري مي‌كند، هدف قرار مي‌دهد. اين لايحه به ترامپ اختيار مي‌دهد تا ۵۰۰ درصد تعرفه عليه كشورهايي كه به نظر مي‌رسد به روسيه كمك مي‌كنند، اعمال كند. طبق گزارش‌ها، سناتورهاي امريكايي منتظر تاييد ترامپ براي بررسي اين لايحه هستند.
ترامپ در ۱۵ آگوست (۲۴ مرداد) در پاسخ به اين سوال فاكس نيوز كه آيا پس از عدم توافق او و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه، بر سر آتش‌بس روسيه و اوكراين در آلاسكا در هفته گذشته، تحريم‌هاي ثانويه عليه پكن را در نظر دارد، گفت: «خب، به دليل اتفاقي كه امروز افتاد، فكر مي‌كنم لازم نيست در مورد آن فكر كنم. حالا، ممكن است مجبور شوم دو يا سه هفته ديگر يا همين حدود، در مورد آن فكر كنم، اما الان لازم نيست در مورد آن فكر كنيم.»
ناظران تصور مي‌كنند كه ترامپ در حال خريد زمان است تا مذاكرات در مورد يك معامله تجاري گسترده كه شامل مواد معدني كمياب نيز مي‌شود را آغاز كند.
عناصر خاكي كمياب گروهي از ۱۷ عنصر ضروري براي صنايع توليدي متعدد، از قطعات خودرو گرفته تا انرژي پاك و فناوري نظامي هستند.
چين مدت‌هاست كه بر استخراج و فرآوري مواد معدني كمياب تسلط دارد. از آنجا كه بسياري از صنايع امريكا به‌شدت به مواد معدني چيني وابسته هستند، اين مواد همچنان موضوع اصلي در مذاكرات تجاري جاري هستند.
ترامپ دلايل ديگري براي آسان‌تر كردن شرايط براي چين نسبت به هند دارد. درست زماني كه خرده‌فروشان امريكايي قبل از تعطيلات كريسمس دسامبر، موجودي كالاهاي چيني را افزايش مي‌دهند، رييس‌جمهور امريكا مشتاق است از افزايش تعرفه‌ها جلوگيري كند، به نوبه خود، ترامپ در هفته‌هاي اخير گام‌هايي براي كاهش تنش‌هاي تجاري برداشته است. اوايل ماه جاري، امريكا برخي محدوديت‌هاي صادراتي خود بر نيمه‌رساناهاي پيشرفته كه يكي از خواسته‌هاي كليدي چين بود را كاهش داد.
ترامپ در ۱۱ آگوست (۲۰ مرداد) به شركت امريكايي انويديا اجازه داد تا تراشه‌هاي پيشرفته به چين بفروشد. با اين حال، اين غول فناوري مجبور است ۱۵ درصد از فروش خود در چين را به دولت فدرال بپردازد. ترامپ پيش از اين اين توافق را ممنوع كرده بود.
اسكات بسنت، وزير خزانه‌داري امريكا، روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با شبكه خبري سي‌ان‌بي‌سي از تصميم واشنگتن براي عدم اعمال تحريم‌هاي ثانويه عليه چين دفاع كرد و گفت: پكن قبل از جنگ اوكراين ۱۳ درصد از نفت روسيه را خريداري مي‌كرد كه اكنون به ۱۶ درصد افزايش يافته است. وي گفت: بنابراين، چين منابع تامين نفت متنوعي دارد. وي افزود: چين درگير نوعي «آربيتراژ» كه هند انجام مي‌دهد، نشده است.
اما بسنت هند را به «سودجويي» متهم كرد. وي خاطرنشان كرد كه قبل از جنگ اوكراين، واردات نفت روسيه توسط هند كمتر از يك درصد بود. اما اكنون، به گمان من، اين رقم به ۴۲ درصد رسيده است. او به شبكه خبري سي‌ان‌بي‌سي گفت: اين چيزي است كه من آن را آربيتراژ هندي مي‌نامم؛ خريد نفت ارزان روسيه و فروش مجدد آن به عنوان محصول. برخي ثروتمندترين خانواده‌هاي هند ۱۶ ميليارد دلار سود اضافي به دست آورده‌اند. پيتر ناوارو، مشاور تجاري كاخ سفيد، روز دوشنبه، دومين مقام ارشد دولت ترامپ شد كه هند را به تامين مالي جنگ روسيه در اوكراين متهم كرد. اوايل اين ماه، استيون ميلر، معاون رييس ستاد كاخ سفيد گفت كه خريد نفت خام روسيه توسط دهلي‌نو، قابل قبول نيست.
در ۱۲ آگوست، جي دي ونس، معاون رييس‌جمهور امريكا، از بيان اينكه آيا ترامپ مانند هفته گذشته كه واشنگتن تعرفه ۲۵ درصدي اضافي بر واردات هند به دليل ادامه خريد نفت روسيه اعلام كرد، عليه پكن اقدام خواهد كرد يا خير، خودداري كرد.
ونس گفت: رييس‌جمهور گفت كه در حال فكر كردن به اين موضوع است، اما هيچ تصميم قطعي نگرفته است. مساله چين كمي پيچيده‌تر است، زيرا رابطه ما با چين، فقط بر بسياري از چيزهاي ديگر كه هيچ ارتباطي با وضعيت روسيه ندارند، تاثير مي‌گذارد.
ماركو روبيو، وزير امور خارجه امريكا، اوايل هفته جاري، هشدار داد كه اگر واشنگتن تحريم‌هاي ثانويه را عليه چين به دليل پالايش نفت روسيه اعمال كند، قيمت انرژي مي‌تواند افزايش يابد. روبيو روز دوشنبه در مصاحبه‌اي با فاكس نيوز گفت: اگر تحريم‌هاي ثانويه را عليه كشوري اعمال كنيد، فرض كنيد قرار است فروش نفت روسيه به چين را متوقف كنيد. خب، چين فقط آن نفت را پالايش مي‌كند. آن نفت سپس به بازار جهاني فروخته مي‌شود و هر كسي كه آن نفت را مي‌خرد، هزينه بيشتري براي آن پرداخت خواهد كرد. در همين حال، سفارت پكن در واشنگتن اعلام كرد كه تجارت چين با روسيه در چارچوب قوانين بين‌المللي قرار مي‌گيرد. ليو پنگيو، سخنگوي سفارت، در ۶جولاي گفت: جامعه بين‌المللي، از جمله چين، همكاري عادي با روسيه را در چارچوب قوانين بين‌المللي انجام داده است. توافق آتش‌بس در اوكراين كه به كاهش تحريم‌ها عليه روسيه منتهي مي‌شود، ثبات بيشتري را براي نظام بين‌المللي و رونقي براي اقتصاد چين به ارمغان خواهد آورد، به ويژه پس از داده‌هاي اقتصادي ضعيف اخير در جولاي. ماه گذشته، اقتصاد چين با كاهش فعاليت كارخانه‌ها، سرمايه‌گذاري و خرده‌فروشي نسبت به ژوئن، كند شد و اين نشان مي‌دهد كه پيامدهاي تعرفه‌هاي ترامپ، اقتصاد شماره دو جهان را تحت الشعاع قرار داده است. نرخ بيكاري جوانان چين در جولاي به بالاترين سطح خود در ۱۱ ماه گذشته رسيد، زيرا نرخ بيكاري شهري براي گروه سني ۱۶ تا ۲۴ سال، به استثناي دانشجويان، از ۱۴.۵ درصد در ژوئن، به ۱۷.۸ درصد افزايش يافت.
آليسيا گارسيا هررو، اقتصاددان ارشد آسيا و اقيانوسيه در ناتيكسيس در هنگ كنگ، به الجزيره گفت: شكاف‌ها در اقتصاد چين شروع به نمايان شدن كرده‌اند و تصوير كلي خوب نيست.
با اين حال، او گفت كه بانك‌ها و شركت‌هاي چيني مدت‌هاست كه براي احتمال تحريم‌هاي ثانويه آماده مي‌شوند. آنها از قبل در دولت جو بايدن نگران اين موضوع بوده‌اند. در سال‌هاي اخير، پكن تلاش‌هاي خود را براي تنوع بخشيدن به مسيرهاي تجاري و ساخت تعداد بيشتري از محصولات استراتژيك در داخل كشور افزايش داده است و اين امر باعث مي‌شود كه اقتصاد چين به سختي از طريق تحريم‌هاي سنگين يا ثانويه سركوب شود. گارسيا هررو گفت: «واضح است كه با توجه به سطح بالاي واردات كالا از چين به امريكا، تعرفه‌هاي بالاتر نيز تورم را براي مصرف‌كنندگان امريكايي افزايش مي‌دهد.» كسري تجاري امريكا با چين، سال گذشته، ۲۹۵.۴ ميليارد دلار بود كه رشد ۵.۸ درصدي نسبت به سال ۲۰۲۳ نشان مي‌دهد.
امريكا و چين در ۱۲ آگوست (۲۱ مرداد) توقف تعرفه‌هاي موجود را به مدت ۹۰ روز تمديد و از يك جنگ تجاري تمام‌عيار جلوگيري كردند. با اين تمديد، اعمال تعرفه‌هاي بالاتر امريكا عليه چين تا ۱۰ نوامبر به حالت تعليق درآمد و ساير عناصر آتش‌بس همچنان پابرجا بود.
دو طرف در ۱۱ مه با اولين توقف تعرفه‌هاي خود موافقت كردند. در ماه آوريل، چين با تعرفه ۱۴۵ درصدي امريكا مواجه شد و به نوبه خود، تعرفه متقابل ۱۲۵ درصدي عليه براي واردات كالاهاي امريكايي اعمال كرد؛ نرخ‌هايي كه معادل يك تحريم تجاري مجازي ميان اين دو كشور بود.
طبق داده‌هاي اداره سرشماري امريكا، تعرفه‌هاي بالا باعث شد كسري تجاري امريكا با چين در ماه ژوئن به كمترين سطح خود از سال ۲۰۰۴ برسد. كسري تجاري امريكا با چين از مارس تا آگوست، ۲۲.۲ ميليارد دلار كاهش يافت. اين رقم نسبت به سال قبل ۷۰ درصد كاهش يافته است. اما آتش‌بس تعرفه‌اي كه در ماه مه در ژنو، سوييس، مورد توافق قرار گرفت، با كاهش موقت تعرفه‌هاي امريكا بر واردات چين به ۳۰ درصد، در حالي كه عوارض چين بر صادرات امريكا به ۱۰ درصد كاهش يافت، از شدت تنش‌ها كاست. پكن همچنين موافقت كرد كه صادرات برخي عناصر خاكي كمياب را از سر بگيرد.
بر اساس گزارش شبكه الجزيره، گارسيا هررو گفت: «فكر مي‌كنم به زودي نوعي توافق تجاري حاصل خواهد شد. هيچ چيز چشمگيري در كار نيست، زيرا سطح اعتماد در هر دو طرف پايين است. اما امريكا و چين هر دو به اخبار مثبت نياز دارند، در غير اين صورت با موانع اقتصادي روبه‌رو خواهند شد.»
