دوستان سابق در صف دشمنان فعلي؟
سرانجام و پس از ماه‌ها بحث و گمانه زني، نظام تعرفه‌اي ترامپ عليه تعداد قابل توجهي از كشورهاي جهان كليد خورد و به اين ترتيب هزينه تجارت و صادرات كالا به امريكا به براي اين كشورها به شكل قابل توجهي افزايش پيدا كرد.
سرانجام و پس از ماه‌ها بحث و گمانه زني، نظام تعرفه‌اي ترامپ عليه تعداد قابل توجهي از كشورهاي جهان كليد خورد و به اين ترتيب هزينه تجارت و صادرات كالا به امريكا به براي اين كشورها به شكل قابل توجهي افزايش پيدا كرد. دولت ترامپ در اجراي اين سياست هيچ تفاوتي ميان دوستان و دشمنان تاريخي امريكا قائل نشد و تعداد قابل توجهي از شركاي تاريخي امريكا نيز در اين فهرست قرار دارند. اين سياست در حالي اجرايي شد كه بسياري از كارشناسان و تحليلگران اقتصادي بارها نسبت به خطرات اجراي چنين سياستي هشدار داده بودند و حالا بايد ديد كه اثر اجرايي اين حركت چه خواهد بود.
سازمان گمرك و حفاظت مرزي امريكا، پس از هفته‌ها تعليق در مورد نرخ‌هاي نهايي تعرفه ترامپ و مذاكرات فشرده با شركاي تجاري اصلي كه به دنبال كاهش آنها بودند، دريافت تعرفه‌هاي بالاتر را از ساعت ۱۲ و يك دقيقه بامداد پنجشنبه به وقت شرق امريكا آغاز كرد. طبق اطلاعيه اين سازمان به شركت‌هاي حمل و نقل كه هفته جاري صادر شد، كالاهايي كه قبل از مهلت نيمه‌شب در كشتي‌هاي عازم امريكا بارگيري شده و در حال ترانزيت هستند، مي‌توانند قبل از پنجم اكتبر، با نرخ‌هاي تعرفه پايين‌تر قبلي وارد شوند. واردات از بسياري از كشورها پيش از اين مشمول تعرفه پايه ۱۰ درصد بود. اما از آوريل كه نرخ‌هاي تعرفه براي نخستين‌بار رونمايي شدند، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، بارها طرح تعرفه خود را اصلاح كرده و برخي از كشورها را با نرخ‌هاي بسيار بالاتر، از جمله ۵۰ درصد براي كالاهاي برزيل، ۳۹ درصد براي سويیس، ۳۵ درصد براي كانادا و ۲۵ درصد براي هند هدف قرار داده است. ترامپ روز چهارشنبه اعلام كرد كه ۲۵ درصد تعرفه جداگانه براي كالاهاي هندي در ۲۱ روز آينده، به دليل خريد نفت روسيه توسط اين كشور آسياي جنوبي اعمال خواهد شد.
پيش از مهلت مقرر، ترامپ از ميلياردها دلار كه به امريكا سرازير خواهد شد و عمدتا از سوي كشورهايي خواهند بود كه به گفته او از ايالات متحده سوءاستفاده كرده‌اند، خبر داد. 8 شريك تجاري اصلي كه حدود ۴۰ درصد از جريان‌هاي تجاري امريكا را تشكيل مي‌دهند، از جمله اتحاديه اروپا، ژاپن و كره جنوبي، به توافق‌هاي چارچوبي براي امتيازهاي تجاري و سرمايه‌گذاري با ترامپ رسيده‌اند و نرخ‌هاي تعرفه پايه براي آنها به ۱۵ درصد كاهش يافته است. انگليس روي نرخ ۱۰ درصد به توافق رسيد، در حالي كه ويتنام، اندونزي، پاكستان و فيليپين، كاهش نرخ‌ها را به ۱۹ يا ۲۰ درصد تضمين كردند.
ويليام راينش، عضو ارشد و متخصص تجارت در مركز مطالعات استراتژيك و بين‌المللي در واشنگتن، گفت: براي اين كشورها، اين خبر كمتر بد است. وي اظهار كرد: نوعي بازآرايي زنجيره تامين وجود خواهد داشت. تعادل جديدي برقرار خواهد شد. قيمت‌ها در امريكا افزايش خواهد يافت، اما مدتي طول خواهد كشيد تا اين افزايش قيمت، خود را نشان بدهد. او افزود: كشورهايي كه عوارض گمركي بسيار بالايي دارند، مانند هند و كانادا، به تلاش براي رفع اين مشكل ادامه خواهند داد. دستور ترامپ تصريح كرده است كه هر كالايي كه مشخص شود از يك كشور ثالث براي فرار از تعرفه‌هاي بالاتر امريكا، ارسال شده است، مشمول ۴۰ درصد عوارض واردات اضافي خواهد شد، اما دولت او جزييات كمي در مورد نحوه شناسايي اين كالاها يا اجراي اين ماده منتشر كرده است. دستور تعرفه‌اي ۳۱ جولای ترامپ، عوارض گمركي بالاي ۱۰ درصد را براي ۶۷ شريك تجاري امريكا اعمال كرد، در حالي كه نرخ براي كشورهايي كه در اين فهرست نيستند، ۱۰ درصد نگه داشته شد. اين ماليات‌هاي وارداتي بخشي از يك استراتژي تعرفه‌اي چندلايه هستند كه شامل تعرفه‌هاي بخشي مبتني بر امنيت ملي بر نيمه‌رساناها، داروها، خودروها، فولاد، آلومينيوم، مس، الوار و ساير كالاها مي‌شود. ترامپ روز چهارشنبه گفت كه عوارض ريزتراشه مي‌تواند به ۱۰۰ درصد برسد. چين در مسير تعرفه‌اي جداگانه‌اي قرار دارد و در ۱۲ آگوست، با افزايش احتمالي تعرفه مواجه خواهد شد، مگر اينكه ترامپ پس از مذاكرات هفته گذشته در سوئد، تمديد آتش‌بس قبلي را تاييد كند. او گفته ممكن است تعرفه‌هاي اضافي بر خريد نفت روسيه توسط چين اعمال كند، زيرا مي‌خواهد مسكو را براي پايان دادن به جنگ خود در اوكراين تحت فشار قرار بدهد. بازارهاي مالي تا حد زيادي به تعرفه‌هاي جديد بي‌توجه بودند، به‌طوري كه بازارهاي سهام در آسيا، در بالاترين سطح يا نزديك به آن قرار داشتند و دلار هم اندكي كاهش يافت. ترامپ از افزايش چشمگير درآمدهاي فدرال از محل ماليات بر واردات كه در نهايت توسط شركت‌هاي واردكننده كالاها و مصرف‌كنندگان محصولات نهايي پرداخت مي‌شود، تمجيد كرده است. اسكات بسنت، وزير خزانه‌داري امريكا، گفته است كه درآمدهاي تعرفه‌اي ايالات متحده مي‌تواند به ۳۰۰ ميليارد دلار در سال برسد. موسسه آتلانتيك تخمين مي‌زند كه اين اقدام، ميانگين نرخ تعرفه‌هاي امريكا را به حدود ۲۰ درصد مي‌رساند كه بالاترين ميزان در يك قرن اخير است و از ۲.۵ درصد زماني كه ترامپ در ژانويه به قدرت رسيد، بيشتر است. داده‌هاي وزارت بازرگاني كه هفته گذشته منتشر شد، شواهد بيشتري را نشان داد كه تعرفه‌ها در ژوئن، در افزايش قيمت‌ها در امريكا، از جمله براي مبلمان منزل و تجهيزات بادوام خانگي، كالاهاي تفريحي و وسايل نقليه موتوري، منعكس شده‌اند. بر اساس گزارش رويترز، هزينه‌هاي جنگ تعرفه‌اي ترامپ براي طيف وسيعي از شركت‌ها، از جمله شركت‌هاي كاترپيلار، ماريوت، مولسون كورز و يام برندز، در حال افزايش است و شركت‌هاي جهاني كه تاكنون در سه ماهه جاري، درآمدشان را گزارش كرده‌اند، در سال ۲۰۲۵، با كاهش حدود ۱۵ ميليارد دلاري سود مواجه خواهند شد. به اين ترتيب ترامپ در نهايت تصميم گرفت نظام تعرفه‌اي خود را اجرايي كند. هرچند طرح فعلي نسبت به تهديدات ابتدايي در ماه‌هاي گذشته به شكل قابل توجهي تعديل شده اما همچنان به نظر مي‌رسد كه تبعات خاص خود را حتي براي كشورهاي دوست امريكا به همراه خواهد داشت. يكي از كشورهايي كه در اين مدت تحت فشار شديد امريكا قرار داشته هند بوده است. يكي از اصلي‌ترين شركاي تجاري امريكا كه تا پيش از اين در صف كشورهاي غربي براي مقابله با رشد اقتصادي چين قرار داشت اما دولت ترامپ به دنبال فشار آوردن بر روسيه تصميم گرفته هند را به دليل خريد نفت از روسيه تحت فشار قرار بدهد. موضوعي كه احتمالا با واكنش دولت هند مواجه خواهد شد.
نارندا مودي براي شركت در اجلاس چندجانبه سازمان همكاري شانگهاي كه از ۳۱ آگوست (۹ شهريور) آغاز مي‌شود، به چين سفر خواهد رفت. اين سفر در بحبوحه تنش روابط تجاري با امريكا پس از اعمال بالاترين تعرفه‌ها بر هند در ميان همتايان آسيايي و تهديد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به اعمال مجازات‌هاي بيشتر نامشخص براي خريد نفت روسيه صورت مي‌گيرد. هند اكنون با جدي‌ترين بحران تجاري با امريكا در سال‌هاي اخير روبرو شده است. سفر مودي به شهر تيانجين چين با هدف شركت در اجلاس سازمان همكاري شانگهاي، گروه سياسي و امنيتي اوراسيايي است كه شامل روسيه نيز مي‌شود. اين سفر نخست‌وزير هند به چين، اولين سفر وي از ژوئن ۲۰۱۸ تاكنون است، زماني كه روابط چين و هند پس از درگيري نظامي در امتداد مرز مورد مناقشه هيماليا در سال ۲۰۲۰، دچار تنش شد. مودي و شي جين پينگ، رييس‌جمهور چين، در حاشيه اجلاس بريكس در روسيه در اكتبر مذاكراتي داشتند كه منجر به بهبود روابط شد. اكنون اين همسايگان غول پيكر آسيايي به آرامي در حال كاهش تنش‌هايي هستند كه روابط تجاري و سفر بين دو كشور را مختل كرده است.
خبرگزاري رويترز گزارش كرد، ترامپ تهديد كرده است كه بر واردات هند به امريكا به دليل «همسويي با سياست‌هاي ضد امريكايي» اعضاي گروه بريكس، ۱۰ درصد تعرفه اضافي وضع خواهد كرد. در همين حال، آجيت دووال، مشاور امنيت ملي هند به دنبال فشار ترامپ بر هند براي توقف خريد نفت خام روسيه، به روسيه سفر كرده است تا در مورد خريد نفت از روسيه مذاكره كند. وي احتمالا در اين ديدار درباره همكاري دفاعي هند با روسيه، از جمله تسريع صادرات سامانه دفاع هوايي سامانه دفاع هوايي اس-۴۰۰ (S-۴۰۰) مسكو به هند و سفر احتمالي ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه به اين كشور نيز گفت‌وگو خواهد كرد.
همزمان رشد صادرات چين، ماه ميلادي گذشته تحت تاثير افزايش تقاضا به‌طور غيرمنتظره‌اي شتاب گرفت و سريع‌ترين رشد از آوريل را تجربه كرد. كل صادرات در جولاي نسبت به مدت مشابه سال ميلادي گذشته، ۷.۲ درصد افزايش يافت و به ۳۲۲ ميليارد دلار رسيد كه براي اكثر اقتصادداناني كه انتظار كاهش نسبت به افزايش ۵.۸ درصدي ژوئن را داشتند، غافلگيركننده بود. داده‌هاي منتشر شده مقامات گمركي چيني در روز پنجشنبه نشان داد كه اين افزايش به دليل رشد قوي در فروش به اتحاديه اروپا، جنوب شرقي آسيا، استراليا، هنگ كنگ و ساير بازارها بوده است. «ژاكلين رونگ» اقتصاددان ارشد چين در گروه بانکداري بي‌ان‌پي پاريبا، گفت: مهم‌ترين عامل صادرات فراتر از انتظار چين به خارج از كشور در سه ماه ميلادي گذشته، صادرات به بازارهاي غير امريكايي، بوده است.
انعطاف‌پذيري در محموله‌هاي خارجي باوجود تعرفه‌هاي سنگين اعمال شده توسط امريكا، نشان مي‌دهد كه تقاضاي جهاني براي كالاهاي چيني همچنان قوي است و همچنان محرك قابل‌توجهي براي اقتصاد داخلي اين كشور، محسوب مي‌شود. پكن و واشنگتن با مهلت تا ۱۲ آگوست براي تمديد آتش‌بس ۹۰ روزه تعرفه‌اي خود روبرو هستند. در حالي كه طرف چيني اعلام كرد: دو كشور پس از مذاكرات ماه ميلادي گذشته در سوئد، توافق كردند كه آن را تمديد كنند، مقامات امريكايي تصريح كرده‌اند كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، تصميم نهايي را براي حفظ اين توافق خواهد گرفت. «اريك ژو» اقتصاددان بلومبرگ اكونوميكس، گفت: گزارش جولای از ديدگاه ما مبني بر اينكه صادرات ممكن است با وجود تجارت ضعيف‌تر با امريكا، به‌طور كلي مقاوم باقي بماند، پشتيباني مي‌كند. خطر اصلي به اين بستگي دارد كه آيا و چگونه ساير كشورها ممكن است كنترل‌هاي فروش را تحت قراردادهاي تجاري خود با امريكا تشديد كنند. بهبود تقاضا در خارج از امريكا به اين معني است كه ارزش صادرات از ابتداي سال ميلادي جاري تاكنون در سال ۲۰۲۵ بسيار بالاتر از سال‌هاي گذشته است و با سرعت فعلي به حدود ۳.۸ تريليون دلار امريكا خواهد رسيد اما برخي از اقتصاددانان انتظار دارند كه در نيمه دوم سال ميلادي جاري، با تلاش شركت‌ها براي فروش موجودي افزايش‌يافته خود، ركود ايجاد شود. هرچند در هفته‌هاي گذشته فشارها و تهديدها باعث شده رييس‌جمهور امريكا بارها از سياست‌هاي اعلامي خود عقب‌نشيني كند اما فعلا نظام تعرفه‌اي جديد در دستور كار قرار گرفته و بايد ديد كه در روزهاي آينده اين تصميمات چه تاثيراتي بر اقتصاد جهاني خواهد گذاشت.
