سد رشد بورس

در ماه‌هاي اخير بار ديگر شاخص كل بورس تهران به كف‌هاي تاريخي خود نزديك شده است؛ موضوعي كه اگرچه در نگاه نخست ممكن است براي بسياري تعجب‌آور باشد، اما با نگاهي دقيق‌تر مي‌توان ريشه‌هاي آن را در عوامل بنيادي‌تري جست‌وجو كرد. برخلاف تحليل‌هاي رايج كه معمولا به ارزندگي سهام، نسبت‌هاي قيمتي يا داده‌هاي تكنيكال و نمودارها اشاره مي‌كنند، واقعيت بازار چيز ديگري را نشان مي‌دهد: فاكتور اصلي كه بازار سهام را تحت فشار قرار داده و مانع رشد آن شده، نه فقط «ارزش ذاتي سهام»، بلكه «ريسك سيستماتيك» است كه همچنان بر اقتصاد ايران سنگيني مي‌كند. امروز هر چند بسياري از سهم‌ها به ارزندگي بالايي رسيده‌اند و بعضا آمارهاي خاصي از كف قيمتي آنها روايت مي‌شود، اما بازار واكنش مورد انتظار را نشان نمي‌دهد. تحليل‌ها حكايت از آن دارد كه نوعي بي‌اعتمادي فراگير، ناشي از ريسك‌هاي سياسي و اقتصادي كلان، بر بازار سايه افكنده است. تا زماني كه موضوعاتي چون تهديدهاي خارجي، تحريم‌ها، احتمال اعمال مكانيزم ماشه، خروج احتمالي ايران از NPT و حتي تشديد فشارهاي بين‌المللي مطرح باشد، سرمايه‌گذاران با احتياط به بازار نگاه خواهند كرد و انتظار رشد و رونق فراتر از وضع موجود چندان واقع‌بينانه نيست. در اين شرايط، معامله‌گران و فعالان بازار سهام از سناريويي سخن مي‌گويند كه در آن، بازار در همين سطوح پايين نوسان خواهد داشت و حركت شاخص چندان قابل پيش‌بيني نيست؛ مگر آنكه عامل اصلي يعني ريسك سيستماتيك، كاهش يابد يا حذف شود. در صورتي كه اين سناريو محقق شود و فضاي سياسي و اقتصادي كشور اندكي به آرامش برسد، انتظار مي‌رود بازار واكنشي سريع و قدرتمند نشان دهد و حتي تا ۴۵ تا ۵۵ درصد رشد در آغاز حركت جديد داشته باشد. اما تا زماني كه سايه مخاطرات كلان بر سر بازار باقي بماند، بعيد است پايداري يا رشد قابل توجهي را تجربه كنيم. نخستين گام ضروري براي جلوگيري از افت بورس، رفع ريسك‌هاي سيستماتيك است در تمام بازارهاي دنيا موضوع اصلي چشم‌انداز است و از آنجا كه چشم‌انداز بورس هنوز مثبت نشده، اتفاق ويژه‌اي نمي‌افتد و تنها در صورت رفع ريسك‌هاي سياسي مي‌توان انتظار داشت كه روند ارزندگي خوبي را در بازار سرمايه ببينيم.يكي از راهكارها اين است كه دولت خودش خريدار بازار شده و يك پول حدود ۶۰ هزار ميليارد توماني وارد بازار كند، اما در شرايطي كه رشد نرخ تورم نشان‌دهنده مشكلات مالي دولت است، مطمئنم دولت اين كار را انجام نخواهد داد. در نهايت بايد پذيرفت ريشه عمده ركود تاريخي بورس را بايد در ريسك‌هاي بيروني جست‌وجو كرد؛ ريسك‌هايي كه تا زمان استمرار آنها، شاخص بورس اسير وضعيت فعلي باقي خواهد ماند و حتي رسيدن به كف‌هاي جديد هم واقعه‌اي دور از انتظار نخواهد بود.