بازارها ميان شك و صعود
وال‌استريت سه‌شنبه را با تركيبي از طمع و هراس آغاز كرد. شاخص‌هاي 500 S&P و Nasdaq اگرچه در ابتداي معاملات بار ديگر سقف تاريخي را لمس كردند اما در پايان، در محدوده منفي بسته شدند.
وال‌استريت سه‌شنبه را با تركيبي از طمع و هراس آغاز كرد. شاخص‌هاي 500 S&P و Nasdaq اگرچه در ابتداي معاملات بار ديگر سقف تاريخي را لمس كردند اما در پايان، در محدوده منفي بسته شدند. اين اتفاق فقط يك نوسان ساده نبود؛ بلكه نشانه‌اي از ترديدهاي عميق در هسته بازارهاي مالي بود، ترديدي كه حاصل برخورد مجموعه‌اي از عواملي نظير گزارش‌هاي درآمد شركت‌ها، اخبار مربوط به توافقات تجاري، پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول و مهم‌تر از همه، انتظار تصميم حساس فدرال رزرو بود. در شرايطي كه سرمايه‌گذاران خرد، به عنوان بازيگران جديد و گسترده‌تر، نقش پررنگ‌تري در شكل‌دهي موج‌هاي قيمتي ايفا مي‌كنند، بازارهاي مالي در آستانه ورود به دوره جديدي از ريسك و فرصت قرار گرفته‌اند. اين گزارش، با نگاهي موشكافانه و تحليلي، به بررسي عواملي مي‌پردازد كه در اين روزها موتور حركت وال‌استريت و اقتصاد جهان را روشن يا خاموش مي‌كنند.
ركوردهاي شكننده و واقعيت ارقام
در حالي كه معاملات بازار سهام امريكا با قدرت شروع شد و شاخص‌هاي اصلي ركوردشكني كردند، اما فشار فروش در ساعات پاياني موج مثبتي را كه حاصل انتشار نتايج مطلوب برخي شركت‌ها بود، شست و برد. 500 S&P و Nasdaq پس ثبت اوج‌هاي جديد، در محدوده منفي و داو جونز و Russell 2000 به ترتيب ۰.۵ و ۰.۶ درصد افت كردند.
اما معناي اين رفتار دوگانه چيست؟ بازارها طي ماه‌هاي اخير ميل شديدي به ناديده گرفتن ريسك‌هاي آتي و تمركز بر رشدهاي كوتاه‌مدت داشتند. ولي با نزديك شدن به موعد تصميم‌گيري مهم فدرال رزرو و رشد ابهامات ژئوپلتيك، اين‌بار سرمايه‌گذاران ترجيح دادند تا بر ريسك‌هاي احتمالي پيش رو بيشتر تمركز كنند و از موقعيت‌هاي پرخطر عقب بنشينند. بخش صنعتي شاخص 500 S&P بيش از ساير گروه‌ها آسيب ديد و سهام غول‌هايي چون UPS، UnitedHealth و Boeing پس از انتشار گزارش‌هاي مالي، افت‌هاي قابل توجهي ثبت كردند. اين افت‌ها نمايانگر آن است كه رشد پايدار بازار تنها با بهبود واقعي شاخص‌هاي اقتصادي و تداوم سياست‌هاي حمايتي ممكن است.
سياست‌گذاري در سايه فشار
اكنون توجه همگان به جلسه فدرال رزرو و كنفرانس خبري جروم پاول، رييس كل بانك مركزي امريكاست. پيش‌بيني غالب، توقف فعلي در سياست افزايش نرخ بهره را نشان مي‌دهد، اما بازارها معمولا فراتر از خود رقم به لحن و سيگنال‌هاي آينده‌نگر مقامات اهميت مي‌دهند. ترامپ بارها فدرال رزرو را به ممانعت از رشد اقتصادي با نرخ بهره بالا متهم كرده است. قدرت‌گيري مجدد دلار و افت ارز يورو نيز به نگراني دولت اضافه كرده، چرا كه دلار قوي براي تراز تجاري امريكا و صنايع صادرات‌محور مطلوب نيست. اكنون اين دغدغه مطرح است كه آيا فدرال رزرو زير فشار سياسي مي‌رود يا همچنان استقلال خود را حفظ خواهد كرد؟
واكنش احتمالي پاول به توافقات تجاري اخير امريكا با اروپا و ژاپن، تا حد زيادي مي‌تواند بر انتظارات آتي تورمي و مسير سياست پولي اثرگذار باشد. اگر فدرال رزرو نشان دهد نگراني عمده‌اي براي رشد وجود ندارد، بازارها بيش از پيش به سياست صبر و انتظار خو خواهند گرفت. آمار اقتصادي جديد، برخلاف اكثر پيش‌بيني‌ها مثبت بود. كسري تجاري امريكا در ماه مه، به پايين‌ترين سطح دو سال اخير رسيد كه نشانه‌اي اميدواركننده براي رشد اقتصادي محسوب مي‌شود. گلدمن ساكس نيز در ارزيابي خود، رشد سه‌ماهه دوم توليد ناخالص داخلي امريكا را اكنون ۳.۱ درصد تخمين مي‌زند كه افزايشي نسبت به پيش‌بيني قبلي است.
همزمان، صندوق بين‌المللي پول اعلام كرد رشد اقتصادي جهاني براي سال ۲۰۲۵ را به ۳ درصد و سال ۲۰۲۶ را به ۳.۱ درصد ارتقا داده است، كه نسبت به چشم‌انداز آوريل رشد صعودي محسوب مي‌شود. با اين حال، اين نهاد هشدار داده است كه چالش‌هايي مانند بلاتكليفي تجاري، تنش‌هاي ژئوپليتيك، چشم‌انداز مبهم نرخ بهره و كسري‌هاي مالي بزرگ همچنان موانع مهمي براي رشد پايدار اقتصاد هستند.
بخش عمده اين نگراني بر محور مذاكرات تجاري امريكا و چين مي‌چرخد. مذاكرات در استكهلم با توافق بر تمديد ۹۰ روزه آتش‌بس تعرفه‌ها پايان يافت اما هيچ تضميني براي تداوم اين آتش‌بس وجود ندارد. همانطور كه وزير خزانه‌داري امريكا هشدار داد، عدم تمديد در ۱۲ آگوست مي‌تواند تعرفه‌ها را مجددا افزايش دهد و شرايط را به قبل از توافق بازگرداند.
افزايش قيمت نفت، ريسك‌گريزي در اوراق قرضه و نوسانات ارز
بازار نفت، اين روزها ستاره كاموديتي‌ها بوده است. بهاي نفت در روز سه‌شنبه با رشد ۳.۵ درصدي، ركورد كوتاه‌مدتي را تجربه كرد و هر بشكه نفت برنت بالاي ۷۳ دلار و وست تگزاس بالاي ۶۹.۵ دلار معامله شد. علت اصلي اين جهش رشد قيمت را بايد در تنش‌هاي سياسي از جمله فشارهاي واشنگتن بر روسيه به دليل بحران اوكراين و همچنين خوش‌بيني نسبت به كاهش ريسك‌هاي تجاري جهاني جست‌وجو كرد. در بازار اوراق قرضه، منحني 2 ساله و 10 ساله دولت امريكا هشتمين روز از ۹ روز گذشته در وضعيت مسطح باقي ماند ـ نشانه‌اي كه گاه به عنوان شاخص مقدماتي ركود از آن ياد مي‌شود. بازده اوراق سي‌ساله با ۱۰ واحد كاهش بيشترين افت از فوريه تاكنون را ثبت كرد. اين روند گواهي بر آن است كه فضاي احتياطي شديدي بازار اوراق را فرا گرفته است. در بازار ارز، شاخص دلار به بالاترين سطح ۵ هفته گذشته رسيد كه ناشي از افزايش تقاضا براي دارايي‌هاي امن پيش از جلسه فدرال رزرو بود. افت چشمگير يورو نسبت به دلار در همين بازه (كاهش ۱.۵ درصدي در دو روز) نشان‌دهنده شدت فشار در بازارهاي ارزي است. اگرچه دولت امريكا، بر خلاف روند فعلي، مشتاق دلار ضعيف‌تر براي حمايت از صادرات است، اما در حال حاضر شرايط بازار خلاف ميل آنها پيش رفته است.
سوخت جديد جهش وال‌استريت
يكي از تحولات قابل توجه ماه‌هاي اخير، رشد نقش سرمايه‌گذاران خرد در موج‌سازي بازار سهام امريكاست. برخلاف بيزينس چرخه‌هاي گذشته كه معمولا پس از چرخش «پول هوشمند » به سمت خروج از بازار، سرمايه‌گذاران خُرد تازه وارد مي‌شدند، اين‌بار داده‌هاي جريان سرمايه و نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد سرمايه‌گذاران خُرد از آغاز موج صعودي بازار مشاركت داشته‌اند و بعضا هدايتگر و جلودار حركت‌ها هم بوده‌اند. اين تغيير سبك، اثراتي چندوجهي دارد؛ از يك سو سبب افزايش حجم معاملات، تحرك‌پذيري و خلق ركوردهاي قيمتي مي‌شود، اما سوي ديگر ماجرا به افزايش ريسك‌پذيري و شدت يافتن نوسانات بازار در شرايط بحراني منجر خواهد شد. بخش قابل توجهي از رشد بازار سهام امريكا در ماه‌هاي اخير، مديون ورود نقدينگي خُرد و رفتارهاي توده‌اي حاصل از آن است.
پشت پرده تاب‌آوري فراتر از انتظار
پير اوليويه گورينشاس، اقتصاددان ارشد صندوق بين‌المللي پول، معتقد است كه مقاومت اقتصاد جهاني در ماه‌هاي اخير محصول سه عامل كليدي است:
۱. كاهش سطح تعرفه‌ها به دليل توافقات تجاري (ولو محدود)
۲. تسهيل شرايط مالي، به ويژه با مهار نسبي نرخ‌هاي بهره
۳. رشد صادرات چند كشور كليدي و حفظ بازار مصرف مهم
وي تأكيد مي‌كند كه فشار تعرفه‌ها در سناريوي جاري كمتر از آن چيزي است كه در ماه آوريل پيش‌بيني مي‌شد. علاوه بر اين، كاهش ريسك‌هاي ژئوپليتيك و اقداماتي نظير آتش‌بس تعرفه‌اي ميان امريكا-چين، ولو موقت، به بهبود چشم‌انداز سرمايه‌گذاري و تجارت جهاني كمك كرده است.اما او هم اشاره مي‌كند كه اين مسير هنوز پر از ريسك است: توافقات تجاري شكننده‌اند، جهش‌هاي نرخ ارز مي‌تواند معادلات را بر هم زند و هر گونه اختلال سياسي يا تعرفه‌اي بار ديگر بازارها را وارد فاز نوسان و بي‌ثباتي خواهد كرد.
در ادامه سال، اقتصاد جهاني با مجموعه‌اي از ريسك‌هاي چندگانه روبه‌رو است.سياست پولي و آينده نرخ بهره: حتي اگر اين دور فدرال رزرو تغيير ندهد، لحن سياست‌گذاران و انتظارات بازار، هر دو اهميت محوري دارند. نرخ بهره پايين ابزار مهمي براي حفظ روند بازيابي است اما مخاطرات تورمي بالقوه و ورود نقدينگي بيش از حد به ماركت، از سوي ديگر تهديد به ايجاد حباب مي‌كنند. سياست خارجي و تعرفه‌ها: مذاكرات تجاري امريكا ـ چين و تضادهاي ژئوپليتيك با روسيه، همچنان منبع نااطميناني عمده هستند. هر توافق يا شكست احتمالي، مستقيما به شكل‌گيري موج‌هاي صعودي يا نزولي بازارها منتهي خواهد شد. چشم‌انداز رشد جهاني: گزارش جديد IMF مثبت است اما همه مي‌دانند كوچك‌ترين لغزش سياستي يا رخداد سياسي مي‌تواند توازن شكننده فعلي را به‌هم بزند. بدهي دولتي بالا و فشار كسري بودجه، براي بسياري كشورها مثل امريكا به يك دغدغه ساختاري بدل شده است. همچنين، موج گزارش‌دهي شركت‌هاي مطرح مانند مايكروسافت و متا، تصميم نرخ بهره كانادا و انتشار شاخص‌هاي توليد ناخالص داخلي امريكا و اروپا قرار است جهت كوتاه‌مدت بازارها را در روز چهارشنبه تعيين كند.
بازارهاي مالي جهاني امروز بيش از هر زمان نيازمند تحليل و هشياري هستند. شاخص‌هاي پي‌درپي اوج‌گيرنده مثل ركوردهاي بورس، رشد شاخص دلار يا جهش قيمت نفت هرگز سايه تهديد را برطرف نكرده‌اند. گزارش‌هاي اقتصادي چشم‌اندازي روشن‌تر براي رشد جهاني ارايه مي‌دهد اما باقي ماندن چالش‌هايي چون سياست پولي بانك‌هاي مركزي، تنش‌هاي سياسي و معادلات پيچيده بازيگران خرد و كلان، ادامه بي‌ثباتي را منطقي جلوه مي‌دهد. در واقع اهرم اصلي اين دوره نه صرفانرخ بهره، گزارش درآمد يا قيمت نفت، بلكه «انتظارات فعالان بازار» و توانايي آنها در تفسير و واكنش سريع به داده‌هاي متغير است. رشد روزافزون نقش سرمايه‌گذاران خرد، ظهور الگوهاي رفتاري جديد و چرخش سريع احساسات جمعي، هم فرصت‌هاي تازه و هم تهديدات پنهاني را خلق مي‌كند.
