شيرخشك در برزخ كمبود و تكذيب مسوولان
در شرايطي كه علي‌رغم تصويب قانون جواني جمعيت نرخ زاد و ولد در كشور كاهش يافته و خانواده‌ها با هزاران دغدغه اقتصادي روبه‌رو هستند، محروميت از دسترسي به شير خشك براي نوزادان، چالشي جدي است كه مستقيما با سلامت نسل آينده در ارتباط است.
بدعهدي سازمان هدفمندي يارانه‌ها يكي از عمده دلايل كمبود شير خشك در كشور است
گلي ماندگار|
در شرايطي كه علي‌رغم تصويب قانون جواني جمعيت نرخ زاد و ولد در كشور كاهش يافته و خانواده‌ها با هزاران دغدغه اقتصادي روبه‌رو هستند، محروميت از دسترسي به شير خشك براي نوزادان، چالشي جدي است كه مستقيما با سلامت نسل آينده در ارتباط است. استمرار اين روند نه‌تنها به بحران‌هاي بهداشتي منجر خواهد شد، بلكه اعتماد عمومي به نظام سلامت و حمايت اجتماعي را نيز خدشه‌دار مي‌كند. فعالان حوزه سلامت، كارشناسان تغذيه و پزشكان كودكان خواهان اقدام فوري دولت براي رفع اين بحران هستند. واردات هدفمند، افزايش سهميه، بهبود سامانه توزيع، حذف واسطه‌ها و يارانه مستقيم براي خانواده‌هاي نيازمند از جمله راهكارهايي است كه مي‌تواند به حل اين بحران كمك كند.
كاهش سهميه شير خشك و اعتراض خانواده ها
اين روزها باز هم صداي اعتراض بسياري از خانواده‌ها به دليل كاهش سهميه شيرخشك بلند شده و در اين شرايط اما مسوولان سازمان غذا و دارو مساله كمبود شيرخشك را به‌شدت تكذيب كرده و كاهش آن را به دليل جلوگيري از مساله قاچاق و همچنين افزايش تغذيه مكمل و سالم براي نوزادان عنوان مي‌كنند. نكته مهم اما در مورد شيرخشك‌هاي رژيمي و درماني است كه مصرف آنها براي نوزادان ضروري بوده و خانواده‌ها نمي‌توانند بدون دستور دكتر مواد غذايي ديگري را در رژيم غذايي فرزند خود قرار دهند. مساله كمبود شيرخشك طي 2 سال گذشته به يكي از چالش‌هاي حوزه بهداشت و درمان تبديل شده است اما اين مساله هر بار از سوي مسوولان تكذيب شده در حالي كه مردم با مشكلات بسياري براي تامين شيرخشك فرزندان خود مواجه‌اند. اولين‌بار سهميه‌بندي شيرخشك بر اساس كد ملي نوزادان در مهر ماه 1402 رقم خورد. به گفته وزير بهداشت وقت، بهرام عين‌اللهي اين اقدام به جهت جلوگيري از قاچاق معكوس اين محصول، صورت گرفت. به اين ترتيب با استفاده از سامانه هوشمند براي نوزادان تا 2 سال سهميه شيرخشك يارانه‌اي در نظر گرفته شد.
سهميه‌بندي شيرخشك و تغييرات آن
از ابتداي اجراي شدن قانون سهميه‌بندي شيرخشك در تاريخ 20 مهر 1402 تاكنون تغييراتي در اين سهميه صورت گرفته است. بر اساس اين قانون شيرخشك يارانه‌اي تنها در اختيار كودكان زير 2 سال قرار مي‌گيرد.
نوزادان ۰ تا ۶ ماه:
سهميه قبلي ۱۰ قوطي شيرخشك يارانه‌اي و ۱۰ قوطي شيرخشك آزاد بوده كه به ۷ قوطي يارانه‌اي و ۴ قوطي آزاد كاهش يافته است.
نوزادان ۶ تا ۱۲ ماه:
سهميه ۷ قوطي يارانه‌اي و ۴ قوطي آزاد در نظر گرفته شده است.
نوزادان ۱۲ تا ۲۴ ماه:
سهميه ۴ قوطي يارانه‌اي و ۴ قوطي آزاد در نظر گرفته شده است.
كودكان ۲ تا ۶ سال:
سهميه ۵ قوطي شيرخشك آزاد اختصاص يافته است.
اما حالا بعد از گذشت نزديك به 2 سال از اجرايي شدن اين قانون باز هم خبرهايي از كمبود شيرخشك در داروخانه‌ها به گوش مي‌رسد هرچند مسوولان همچنان بر مدار تكذيب هستند اما گزارش ميداني تجارت نيوز از برخي داروخانه‌هاي اين كمبودها را تاييد مي‌كند.
به مسوولان داروخانه گفته‌اند از كمبود حرفي نزنيد
دكتر مهيا- ب، مسوول يكي از داروخانه‌هاي تهران در اين باره به« تعادل» مي‌گويد: مساله هم كمبود است و هم عدم پرداخت سهم يارانه داروخانه‌هاست كه باعث شده بسياري از داروخانه‌ها براي تامين شيرخشك با مشكل مواجه شوند. او مي‌افزايد: از سال 1402 تاكنون سه بار سهميه شيرخشك نوزادان با توجه به سن آنها دستخوش تغيير و تحول شده است اما هر بار به داروخانه‌ها اعلام كرده‌اند كه حرفي از كمبود شيرخشك به ميان نياورند و اگر كسي علت را جويا شد بگويند كه اين مساله به دليل بهبود وضعيت تغذيه‌اي نوزادان و استفاده از غذاهاي مكمل است.
كاهش سهميه شيرخشك و علت‌هاي آن
دكتر اردلان- م نيز در مورد دلايل كاهش سهميه شيرخشك و علت‌هاي آن به «تعادل» مي‌گويد: بر اساس اعلام برخي مسوولان حوزه دارو و تغذيه، كاهش سهميه شير خشك به دلايلي چون كمبود ارز، تحريم‌ها، كاهش واردات، و تغيير در سياست‌هاي توزيع و يارانه‌ها رخ داده است. او شير خشك‌هاي يارانه‌اي كه تا چندي پيش با نسخه پزشك و از داروخانه‌ها قابل تهيه بودند، حالا محدودتر شده‌اند و تنها به نوزاداني با شرايط خاص تعلق مي‌گيرند. در اين ميان، كودكاني كه دچار آلرژي يا بيماري‌هاي متابوليك خاص هستند، با دشواري‌هاي بيشتري در تامين شير خشك‌هاي رژيمي مواجه‌اند.
بازار سياه شيرخشك هم به راه افتاد
مليحه عبدي، مادري است كه براي تهيه شيرخشك به داروخانه آمده او نيز مي‌گويد: مسوولان فقط تكذيب مي‌كنند اما هيچ كس نيست تا به وضعيت ما رسيدگي كند. حالا ديگر علاوه بر دارو بايد شيرخشك مورد نياز فرزندانمان را نيز از بازار سياه با چندين برابر قيمت تهيه كنيم. او مي‌افزايد: مساله اين است كه در برخي از شهرهاي كوچك خانواده‌ها مجبورند براي تهيه شير خشك مورد نياز خود چندين ساعت تا رسيدن به يك شهر بزرگ‌تر طي طريق كنند و در نهايت هم ممكن است دست خالي بازگردند. عبدي درباره ادعاي مسوولان درمورد دلايل سهميه‌بندي اظهار مي‌دارد: واقعا خانواده‌اي كه نوزاد دارد و اطلاعات اين نوزاد در سامانه ملي ثبت شده چطور مي‌تواند شيرخشكي را كه تهيه مي‌كند در بازار آزاد بفروشد. از طرف ديگر چطور ممكن است مسوولان به اين نتيجه برسند كه هر نوزاد با هر سن به چه ميزان شيرخشك نياز دارد در حالي كه ممكن است نوزادي نياز به شيربيشتري داشته باشد و ديگري شير كمتري مصرف كند.
تبعات جدي كاهش شيرخشك درماني از رژيم غذايي نوزادان
دكتر ماهرخ طبري، متخصص كودكان نيز درباره تبعات كاهش سهميه شيرخشك نوزاداني كه قادر به تغذيه با شير مادر نيستند به« تعادل» مي‌گويد: كاهش يا حذف شير خشك از رژيم نوزاداني كه به دلايل پزشكي قادر به تغذيه با شير مادر نيستند، تبعات جدي براي رشد، سيستم ايمني و سلامت آنها به دنبال دارد. تغذيه جايگزين با شير گاو يا فرمول‌هاي خانگي ممكن است خطراتي مانند سوءتغذيه، كم‌وزني، مشكلات گوارشي و حتي مرگ را در پي داشته باشد. او مي‌افزايد: ما از يك سو قانون جواني جمعيت را داريم كه افراد را تشويق به فرزند آوري مي‌كند اما از سوي ديگر از تامين ابتدايي‌ترين نيازهاي خانواده‌هايي كه فرزندآوري مي‌كنند عاجز مانده‌ايم. به اين ترتيب چطور مي‌توانيم انتظار داشته باشيم تا جمعيت كشور بر اساس پيش بيني‌ها و برنامه‌ريزي‌هايي كه تنها روي كاغذ آمده، افزايش پيدا كند. اين پزشك متخصص در مورد دلايل مطرح شده از سوي مسوولان براي كاهش سهيمه شيرخشك اظهار مي‌دارد: نكته اينجاست كه ما مي‌خواهيم در تمامي امور خانوادگي و شخصي افراد دخالت مستقيم داشته و آنها را هدايت كنيم. در حالي كه وظيفه دولت تعيين تكليف براي مردم نيست بلكه وظيفه‌اش فراهم آوردن امكانات رفاهي و مورد نياز تمامي افراد جامعه است. او ادامه مي‌دهد: بر اساس كدام بررسي‌ها و نظرات كارشناسي مسوولان به اين نتيجه رسيده‌اند كه هر نوزاد نيازمند مصرف چه مقدار شير خشك است؟ مستندات اين تحقيقات و بررسي‌ها كجاست و چه كساني آن را تاييد كرده اند؟
ذخيره كافي شيرخشك‌هاي رژيمي در كشور
از سوي ديگر سرپرست اداره كل امور فرآورده‌هاي طبيعي، سنتي، مكمل و شير خشك سازمان غذا و دارو از وجود ذخاير كافي شيرخشك‌هاي رژيمي در كشور خبر داد و اعلام كرد: كمبود مقطعي برند آپتاميل پپتي به دليل مشكلات جهاني است كه به زودي رفع مي‌شود. به گزارش سازمان غذا و دارو، شهرام شعيبي درباره وضعيت تأمين شيرخشك‌هاي رژيمي اظهار كرد: بر اساس بازديدهاي انجام‌شده از توليدكنندگان و انبارهاي شيرخشك، ذخاير كافي براي توزيع در داروخانه‌ها وجود دارد. شيرخشك‌هاي رژيمي با برندهاي مختلف در دسترس هستند و تنها برند آپتاميل پپتي به دليل كمبود جهاني در شركت توليدكننده، دچار كمبود مقطعي شده است. او با بيان اينكه سازمان غذا و دارو با برگزاري جلسات ماهيانه بازخواني و پيگيري هفتگي در سيستم پايش زنجيره تأمين، وضعيت را رصد و مديريت مي‌كند، افزود: اعلام كمبود بر اساس برند تجاري درست نيست، زيرا هر نوع شير خشك چندين برند مشابه دارد كه در دسترس هستند. شعيبي با اشاره به اقدامات سازمان براي رفع كمبود آپتاميل پپتي خاطرنشان كرد: تأمين اين برند تا پايان هفته انجام خواهد شد. همچنين كميته علمي مشورتي شيرخشك با حضور متخصصان تغذيه و اطفال برگزار و جايگزين‌هاي مناسب براي آن معرفي و تأمين شده است. والدين مي‌توانند با مشورت پزشك متخصص اطفال، برند جايگزين مناسب براي نوزاد خود را انتخاب كنند. او تأكيد كرد: حتي شيرخشك‌هاي متابوليك كه مصرف آنها براي جلوگيري از مشكلات شديد مغزي، عضلاني و عصبي ضروري است، در كشور موجود بوده و از طريق پست به درب منزل ارسال مي‌شود.
مخالفت انجمن داروسازان ايران با سهميه‌بندي شير خشك
در اين شرايط مسوولان انجمن داروسازان اعلام كرده‌اند كه از ابتدا با طرح سهميه‌بندي شيرخشك مخالف بوده و معتقدند كه يارانه بايد به حساب خانواده نوزاد واريز شود تا زنجيره تأمين شيرخشك دچار مشكل نشود.
بدعهدي سازمان هدفمندي يارانه‌ها
همچنين بسياري از داروخانه‌ها با اعلام اين مطلب كه سازمان هدفمندي يارانه‌ها سهم يارانه شيرخشك آنها را پرداخت نكرده است يكي از دلايل كمبود شيرخشك را همين بعدعهدي سازمان هدفمندي يارانه‌ها مي‌دانند. اتفاقي كه در بسياري ديگر از حوزه‌ها هم رخ داده و باعث شده تا توليدكننده و فروشنده با مشكلات مالي فراواني مواجه باشند.
