مصالحه اختیاری يا اجباري؟

توافق تجاري ميان امريكا و اتحاديه اروپا پس از يك ماه بن‌بست در مذاكرات، آزموني واقعي بر آرمان‌هاي اين بلوك متشكل از ۲۷ كشور براي تبديل شدن به قدرت اقتصادي است كه بتواند در مقابل كشورهايي مانند امريكا يا چين ايستادگي كند.

اين شوك تجاري با توجه به اينكه اتحاديه اروپا مدت‌هاست خود را به عنوان ابرقدرت صادراتي و قهرمان تجارت مبتني بر قانون به نفع قدرت نرم خود و اقتصاد جهاني به تصوير كشيده، دلگرم‌كننده است و مطمئنا، تعرفه جديدي كه اكنون اعمال مي‌شود، بسيار بهتر از تهديد تعرفه ۳۰ درصدي «متقابل» ترامپ  است كه چند روز به اعمال آن باقي مانده بود.

هر چند اين توافق تجاري بايد از ركود اقتصادي اروپا جلوگيري كند، اما احتمالا اقتصاد اين منطقه را در ركود نگه خواهد داشت، زيرا بين دو سناريوي بانك مركزي اروپا قرار مي‌گيرد: بانك مركزي اروپا، ماه گذشته، رشد اقتصادي ۰.۵ تا ۰.۹ درصدي در سال جاري را در مقايسه با برآورد كمي بيش از يك درصد در محيط بدون تنش تجاري پيش‌بيني كرد. اما اين نقطه فرودي است كه فقط چند ماه پيش در دوران قبل از رياست‌جمهوري دوم ترامپ، زماني كه اتحاديه اروپا به همراه بسياري از كشورهاي جهان مي‌توانستند روي تعرفه‌هاي امريكا با ميانگين حدود ۱.۵ درصد حساب كنند، به سختي قابل تصور  بود.
حتي زماني كه بريتانيا در ماه مه با امريكا روي تعرفه پايه ۱۰ درصد به توافق رسيد، مقامات اتحاديه اروپا مصمم بودند كه مي‌توانند بهتر عمل كنند و با اين باور كه اين بلوك بار اقتصادي لازم براي مقابله با ترامپ را دارد، براي يك پيمان تعرفه‌اي «صفر در برابر صفر» تلاش كردند. طي چند هفته مذاكرات بي‌نتيجه با همتايان امريكايي، اروپايي‌ها پذيرفتند كه تعرفه ۱۰ درصدي، بهترين نرخي است كه مي‌توانند توافق كنند و چند هفته طول كشيد تا همان نرخ پايه ۱۵ درصد كه امريكا هفته گذشته با ژاپن توافق كرد را بپذيرند.

يكي از ديپلمات‌هاي اتحاديه اروپا گفت: ما با بدشانسي مواجه شديم. اين توافق، بهترين گزينه ممكن در اين شرايط است. ماه‌هاي اخير به وضوح نشان داده كه عدم قطعيت در تجارت جهاني چقدر براي شركت‌هاي اروپايي مضر است. اين عدم تعادل يا آنچه مذاكره‌كنندگان تجاري آن را «عدم تقارن» مي‌نامند، در توافق نهايي آشكار است. نه فقط انتظار مي‌رود كه اتحاديه اروپا اكنون هرگونه اقدام تلافي‌جويانه را لغو كند و با شرايط موجود پذيراي كالاهاي امريكايي باشد، بلكه متعهد به سرمايه‌گذاري ۶۰۰ ميليارد دلاري در امريكا نيز شده است. چارچوب زماني براي اين امر، مانند ساير جزييات توافق، هنوز مشخص نشده است.

با پيشرفت مذاكرات، مشخص شد كه اتحاديه اروپا به اين نتيجه رسيده است كه با رويارويي تمام عيار، چيزهاي بيشتري براي از دست دادن دارد. اقدامات تلافي‌جويانه‌اي كه اتحاديه اروپا تهديد به انجام آنها كرده بود، در مجموع حدود ۹۳ ميليارد يورو بود كه كمتر از نيمي از مازاد تجاري كالاهاي امريكايي حدود ۲۰۰ ميليارد يورو است.

درست است كه تعداد فزاينده‌اي از پايتخت‌هاي اتحاديه اروپا نيز آماده بودند تا اقدامات ضد اجبار گسترده‌اي را پيش‌بيني كنند كه به اين بلوك اجازه مي‌داد تجارت خدماتي را هدف قرار دهد كه امريكا سال گذشته در آن حدود ۷۵ ميليارد دلار مازاد داشت. اما حتي در آن زمان، اكثريت قاطعي براي هدف قرار دادن خدمات ديجيتال امريكا كه شهروندان اروپايي از آن بهره‌مند هستند و جايگزين‌هاي داخلي كمي براي آنها وجود دارد از نتفليكس گرفته تا اوبر و خدمات ابري مايكروسافت وجود نداشت.

اكنون، بايد منتظر ماند و ديد كه آيا اين امر، رهبران اروپايي را به تسريع اصلاحات اقتصادي و تنوع‌بخشي به متحدان تجاري كه مدت‌هاست از آنها تعريف و تمجيد مي‌كنند اما به دليل اختلافات ملي عقب مانده‌اند، تشويق خواهد كرد يا خير.

بر اساس گزارش رويترز، انجمن عمده‌فروشي و صادرات آلمان (BGA) با توصيف اين توافق به عنوان مصالحه دردناك كه براي بسياري از اعضايش «تهديد وجودي» بود، گفت: زمان آن رسيده است كه اروپا وابستگي خود را به بزرگ‌ترين شريك تجاري خود كاهش دهد. ديرك جاندورا، رييس اين گروه گفت: بياييد به ماه‌هاي گذشته به عنوان يك زنگ بيدارباش نگاه كنيم. اروپا اكنون بايد خود را از نظر استراتژيك براي آينده آماده كند. ما به توافق‌هاي تجاري جديد با بزرگ‌ترين قدرت‌هاي صنعتي جهان نياز داريم.