نفس تازه بازار زير سايه مذاكرات
بازار سرمايه در روزهاي اخير شاهد تحولاتي بود كه هرچند به‌طور كامل از فضاي سنگين و سرد پيشين فاصله نگرفته، اما نشانه‌هايي از بازگشت آرامش و شكوفايي محتاطانه را در دل خود دارد.
بازار سرمايه در روزهاي اخير شاهد تحولاتي بود كه هرچند به‌طور كامل از فضاي سنگين و سرد پيشين فاصله نگرفته، اما نشانه‌هايي از بازگشت آرامش و شكوفايي محتاطانه را در دل خود دارد. خريداران همچنان با احتياط قدم برمي‌دارند و فضاي كلي بازار بين دو قطب اميد و بدبيني در نوسان است؛ با اين‌حال، تفاوت امروز در آن است كه رنگ اميد اندكي از سياهي مطلق گذشته عبور كرده و جرقه‌هايي از امكان بهبود ظاهر شده است. روزنه‌هايي از بهبود سياسي، به‌ويژه در سايه تعويق ۴۰ روزه اجراي مكانيسم ماشه، نوعي فرصت تنفس براي بازار ايجاد كرده‌اند. اين فضاي جديد، گرچه با ترديد همراه است، ولي آنقدر تاثيرگذار بود كه در معاملات انتهاي روزهاي اخير، اثرات آن را ديديم: فشار فروش كنترل شد، قيمت‌ها كمي تعديل شدند و بازار نشانه‌هايي از مقاومت و بازيابي خود را به نمايش گذاشت. پويان مظفري گفت: بايد توجه داشت كه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مبتني بر طلا نيز با افت مواجه شدند. برخلاف تصور اوليه، اين ريزش‌ها ناشي از كاهش تنش نبوده، بلكه فضاي كلي بازار را مي‌توان به نوعي «اميد به فرج» تعبير كرد كه بازار در انتظار تحولات آينده فروشنده شده است علاوه بر اين، انتشار گزارش‌هاي مثبت مالي از شركت‌ها و ورود به فصل مجامع، جريان انگيزشي تازه‌اي براي ورود سرمايه‌گذاران ايجاد كرده است.
آن‌گونه كه ديده شد، در برخي نمادها حتي يك خبر اقتصادي مثبت توانست مانع از افت بيشتر قيمت شود يا رشدي اندك را رقم بزند. همچنين زمزمه‌هايي در خصوص تامين مالي ۱۵ همتي در جريان است كه نشان مي‌دهد بازار از پشتوانه نقدينگي لازم براي حمايت برخوردار و دست بازيگران براي تقويت آن بازتر شده است. در روزهايي كه فضاي بازارهاي مالي ايران تحت تاثير ابهامات ژئوپليتيكي و سياست‌هاي پولي قرار دارد، تحليلگران به بررسي نقش عوامل بين‌المللي و داخلي در روندهاي معاملاتي مي‌پردازند. در حال حاضر بررسي نسبتا دقيق از ذهنيت غالب در بازار سرمايه، نوسانات در صندوق‌هاي مبتني بر طلا و چالش‌هاي مرتبط با نقدينگي و سياست خارجي مي‌تواند چشم‌انداز بازار را تعيين كند. پويان مظفري، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: بايد توجه داشت كه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مبتني بر طلا نيز با افت مواجه شدند. برخلاف تصور اوليه، اين ريزش‌ها ناشي از كاهش تنش نبوده، بلكه فضاي كلي بازار را مي‌توان به نوعي «اميد به فرج» تعبير كرد كه بازار در انتظار تحولات آينده فروشنده شده است. وي افزود: در كنار اين تحولات، جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا، از آمادگي براي مذاكره با ايران سخن گفت تا شايد مانع فعال‌سازي مكانيسم ماشه شود. از طرف ديگر، مقامات ايران اعلام كرده‌اند كه توقف غني‌سازي خط قرمز ايران خواهد بود. اين موضع‌گيري‌ها حاكي از تداوم فضاي چالش‌برانگيز در حوزه سياست خارجي هستند، به‌ويژه با توجه به اينكه خواسته‌هاي غرب از غني‌سازي فراتر رفته و اكنون محدوديت‌هايي براي برد موشكي نيز مطرح شده است. مظفري تاكيد كرد: در حوزه انرژي، اطلاعات منتشرشده از بازار نفت نشان مي‌دهد كه صادرات نفت ايران به چين طي ماه ژوئن به ۱.۷ ميليون بشكه در روز رسيده كه بالاترين رقم ثبت‌شده از اسفند سال گذشته است. اين افزايش چشمگير بر واردات كلي نفت چين نيز اثرگذار بوده و از سوي ديگر، دولت ايران نيز تصويب افزايش ظرفيت توليد نفت تا ۲۵۰ هزار بشكه در روز را اعلام كرده است. وي افزود: از طرف ديگر نقش بانك مركزي در سياست‌هاي پولي به‌وضوح انقباضي بوده است؛ در حراج‌هاي اخير عمليات بازار باز، حجم نقدينگي در اختيار بانك‌ها از ۴۷۸۰ همت به ۴۰۰ همت كاهش يافته كه نشانه‌اي از تلاش براي كنترل نقدينگي و تورم است. بنابراين در شرايط فعلي اولويت اصلي حفظ ارزش پول است و تركيب صندوق‌هاي درآمد ثابت و طلا بهترين گزينه به‌شمار مي‌رود؛ سرمايه‌گذاري در سهام تنها در مواردي خاص قابل توصيه خواهد بود.
تجربه‌هاي تلخ گذشته همچنان در ذهن فعالان بازار
تجربه‌هاي تلخ گذشته همچنان در ذهن فعالان بازار نقش بسته و همين حافظه تاريخي باعث شده فضاي غالب، همچنان با احتياط و بدبيني همراه باشد. بسياري به ياد دارند كه اميد به مذاكرات قبلي، ناگهان با ضربه‌هاي سنگين سياسي بر باد رفت و اين‌بار نيز، تمايل ندارند با تمام قوا وارد شوند. به قولي، بازار شبيه به بيماري است كه در جريان مذاكره ۱۲ گلوله خورده ولي هنوز زنده است و نماز صبح خود را زير آوار خوانده! وضعيت فعلي نه نشانه‌اي از سلامت كامل است و نه حاكي از فروپاشي، بلكه دوره‌اي است كه نياز به گذر زمان، مرهم‌گذاري و مراقبت‌هاي دقيق دارد تا امكان احيا فراهم شود. به گفته حسن كاظم‌زاده در بسياري مواقع، انتظارهايي كه بايد صرفا از سهامداران عمده كه غالبا حقوقي و دولتي هستند، وجود داشته باشد، به كل نهادهاي حقوقي تعميم داده مي‌شود. در حالي كه بسياري از حقوقي‌ها با انگيزه‌هايي مشابه سرمايه‌گذاران حقيقي در بازار فعاليت مي‌كنند و نمي‌توان از آنها انتظار رفتاري مشابه سهامداران عمده داشت با اين حال، در ميان اين پيچيدگي‌ها، فضاي سياسي آرام‌تر مي‌تواند تاثير رواني مهمي بر بازار داشته باشد. برخي سرمايه‌گذاران با ديدن عقب‌نشيني جنگ و جديت نسبي در مذاكرات، جريان نقدينگي خود را به‌آرامي به بازار بازگردانده‌اند. ولي همزمان، گروهي ديگر همچنان ترجيح مي‌دهند از حاشيه نظاره‌گر باشند تا يقين بيشتري حاصل شود. حسن كاظم‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: در فضاي بورس ايران، تفكيك ميان سرمايه‌گذاران حقيقي و حقوقي غالبا به‌درستي انجام نمي‌شود. در بسياري مواقع، انتظارهايي كه بايد صرفا از سهامداران عمده كه غالبا حقوقي و دولتي هستند، وجود داشته باشد، به كل نهادهاي حقوقي تعميم داده مي‌شود. در حالي كه بسياري از حقوقي‌ها با انگيزه‌هايي مشابه سرمايه‌گذاران حقيقي در بازار فعاليت مي‌كنند و نمي‌توان از آنها انتظار رفتاري مشابه سهامداران عمده داشت. وي افزود: افزايش تقاضاي احتياطي براي نگهداري نقدينگي به شكل تومان در شرايط فعلي، منجر به كاهش تقاضا براي انواع كالاها و دارايي‌هاي سرمايه‌اي شده است و دلار نيز از اين روند مستثنا نبوده. البته پيش‌بيني مي‌شود از نيمه دوم سال، تقاضا براي دلار دوباره رشد كند، اما فعلا هراس از آينده و ترجيح به نگهداري پول نقد، تمامي بازارها را در وضعيت انجماد قرار داده تا حدي كه احتمال كاهش نرخ بهره در كوتاه‌مدت نيز قوت گرفته است. براساس اين گزارش، بازار ايران در حال عبور از مرحله‌اي بحراني به يك وضعيت انتظار و احتياط است؛ جايي كه تصميمات سياسي و پولي بيشترين اثرگذاري را بر رفتار سرمايه‌گذاران دارند. در حالي كه تنش‌هاي منطقه‌اي و ديپلماسي بين‌المللي همچنان سايه سنگيني بر بازار انداخته‌اند، راهكارهايي مانند حفظ نقدينگي و تمركز بر دارايي‌هاي كم‌ريسك نظير صندوق‌هاي درآمد ثابت و طلا، بهترين گزينه‌ها براي مديريت سرمايه در شرايط فعلي محسوب مي‌شوند. از سوي ديگر، شناخت دقيق‌تر تفاوت ميان حقوقي‌ها و حقيقي‌ها مي‌تواند به درك صحيح‌تر رفتار بازار و طراحي سياست‌هاي بهينه كمك كند.