برتري گاز در سبد انرژي جهاني بي‌رقيب ماند
در‌حالي كه بخش عمده‌اي از توجه جهان به توربين‌هاي بادي، پنل‌هاي خورشيدي و خودروهاي برقي معطوف شده است، گاز طبيعي به عنوان ستون فقرات سيستم‌هاي انرژي مدرن، اهميت فزاينده‌اي پيدا كرده است.به گزارش ايسنا، گاز طبيعي سوخت نيروگاه‌ها را تامين مي‌كند، خانه‌ها را گرم مي‌كند، صنايع را به حركت در مي‌آورد و از طريق گاز طبيعي مايع (ال‌ان‌جي) قاره‌ها را به هم متصل مي‌كند.
در‌حالي كه بخش عمده‌اي از توجه جهان به توربين‌هاي بادي، پنل‌هاي خورشيدي و خودروهاي برقي معطوف شده است، گاز طبيعي به عنوان ستون فقرات سيستم‌هاي انرژي مدرن، اهميت فزاينده‌اي پيدا كرده است.به گزارش ايسنا، گاز طبيعي سوخت نيروگاه‌ها را تامين مي‌كند، خانه‌ها را گرم مي‌كند، صنايع را به حركت در مي‌آورد و از طريق گاز طبيعي مايع (ال‌ان‌جي) قاره‌ها را به هم متصل مي‌كند. گزارش «بررسي آماري انرژي جهان در سال ۲۰۲۵» كه به تازگي منتشر شده است، نشان مي‌دهد كه با وجود فشار فزاينده براي كربن‌زدايي، گاز طبيعي چقدر ضروري شده است.
توليد جهاني گاز طبيعي در سال ۲۰۲۴، به ركورد ۳۹۸ ميليارد فوت مكعب در روز رسيد. امريكا به تنهايي، ۲۵درصد از اين ميزان را به خود اختصاص داد و كمي كمتر از ۱۰۰ ميليارد فوت مكعب در روز توليد كرد. اين رقم نسبت به ركورد توليد در سال ۲۰۲۳، اندكي كاهش نشان مي‌دهد، اما همچنان بيش از پنج برابر توليد كانادا است.بخش عمده‌اي از اين قدرت ناشي از انقلاب گاز شيل است كه حدود ۲۰ سال پيش آغاز شد و امريكا را به بزرگ‌ترين توليدكننده گاز طبيعي جهان و درنهايت به بزرگ‌ترين صادركننده ال‌ان‌جي جهان تبديل كرد.روسيه كه در سال ۲۰۱۱ برتري خود را به امريكا واگذار كرد، همچنان با توليد ۶۰.۸ ميليارد فوت مكعب در روز در سال ۲۰۲۴، دومين توليدكننده بزرگ جهان است. اين رقم همچنان پايين‌تر از اوج توليد قبل از تحريم‌ها است، زيرا صادرات به اروپا متوقف شده و پروژه‌هاي خط لوله با تاخير مواجه شده‌اند. مسكو تلاش كرده است تا به بازارهاي آسيايي تكيه كند، اما موانع لجستيكي و سياسي، پيشرفت را كند كرده است.ساير توليدكنندگان برتر عبارتند از: ايران و قطر كه همچنان بازيگران حياتي در خاورميانه هستند و به ترتيب حدود ۲۵ و ۱۷ ميليارد فوت مكعب در روز گاز طبيعي توليد مي‌كنند. توليد گاز داخلي چين در طول دهه گذشته، دو برابر شده و اكنون به ۲۳ ميليارد فوت مكعب در روز رسيده است كه نقطه عطف چشمگيري در تلاش اين كشور براي استفاده از با جايگزين‌هاي پاك‌تر به جاي زغال سنگ است. استراليا، با ۱۴ ميليارد فوت مكعب در روز، نقش رهبري جهاني در ال‌ان‌جي را براي خود ايجاد كرده است، اگرچه رشد آينده ممكن است به دليل فرسودگي ميادين و فشار نظارتي محدود شود.در مقايسه، سهم آفريقا ناچيز است. الجزاير با ۹.۱ ميليارد فوت مكعب در روز در صدر كشورهاي اين قاره قرار دارد و پس از آن مصر و نيجريه ايستاده‌اند. تنگناهاي زيرساختي و كمبود سرمايه‌گذاري، پتانسيل گسترده‌تر اين قاره را محدود كرده است. در طول دهه گذشته، بيش از نيمي از رشد توليد گاز طبيعي جهاني از كشورهاي سازمان توسعه و همكاري اقتصادي (OECD) حاصل شد، اما توليد در اتحاديه اروپا دو‌سوم كاهش يافته است. اين نشان مي‌دهد كه با وجود فشار جهاني به سمت انرژي‌هاي تجديدپذير، كشورها همچنان به دنبال منابع انرژي انعطاف‌پذيري هستند كه مقرون‌به‌صرفه بودن را با شدت كربن كمتر، متعادل كند.مصرف جهاني گاز طبيعي در سال ۲۰۲۴، به ۳۹۸ ميليارد فوت مكعب در روز رسيد كه بالاترين حد و بيش از دو برابر سطح مشاهده شده در سال ۱۹۹۰ بود. بخش عمده‌اي از اين رشد توسط كشورهاي غير عضو OECD و به ويژه آسيا، هدايت شده است.
امريكا با ۸۷ ميليارد فوت مكعب در روز، بزرگ‌ترين مصرف‌كننده جهان است كه حدود ۲۲ درصد از تقاضاي جهاني در سال ۲۰۲۴ را تشكيل داد. روسيه با ۴۶ ميليارد فوت مكعب در روز در جايگاه دوم قرار گرفت، اما رشد مصرف اين كشور در دهه گذشته كند شده است.
چين با مصرف بيش از دو برابر در ۱۰ سال گذشته و رسيدن به ۴۲ ميليارد فوت مكعب در روز، در جايگاه سوم قرار گرفت. اين رشد مصرف، نشان‌دهنده صنعتي شدن سريع و تلاش‌هاي پكن براي كاهش آلودگي هوا با فاصله گرفتن از مصرف زغال‌سنگ است.
ايران: ۲۴ ميليارد فوت مكعب در روز كه عمدتا براي مصارف داخلي بوده است.
كانادا و عربستان‌سعودي: هر كدام حدود ۱۲ ميليارد فوت مكعب در روز كه عمدتا براي پتروشيمي و برق بوده است.
ژاپن و آلمان: هر كدام كمي كمتر از ۹ ميليارد فوت مكعب در روز كه هر دو نشانه‌هايي از كاهش را با افزايش اقدامات بهره‌وري و انرژي‌هاي تجديدپذير نشان مي‌دهند.
هند: ۶.۸ ميليارد فوت مكعب در روز كه به تدريج در حال رشد است، به ويژه در بخش‌هاي كود و برق. از نظر منطقه‌اي، آسيا و اقيانوسيه تقريبا در كل مصرف، به سطح امريكاي شمالي رسيده است. اين منطقه كه در راس آن چين، هند و ژاپن قرار دارند، تا سال ۲۰۲۴، حدود ۲۳.۶درصد از تقاضاي جهاني را به خود اختصاص داده است. كشورهاي عضو OECD همچنان بيش از ۴۳درصد از كل را تشكيل مي‌دهند، اما از سال ۲۰۱۸، اساسا هيچ رشد كلي در ميان اعضاي اين سازمان مشاهده نشده است. حتي آفريقا، كه مدت‌ها بازيگر كوچكي در تقاضاي گاز بود، شاهد رشد مصرف بوده است. كشورهايي مانند الجزاير و مصر رشد قوي‌تري را تجربه مي‌كنند كه هم به دليل بهبود دسترسي به انرژي و هم به دليل توسعه محلي منابع گاز است.
در طول دهه گذشته، ۷۴درصد از ۷۰ ميليارد فوت مكعب در روز رشد تقاضاي جهاني، از‌سوي كشورهاي غير‌عضو سازمان همكاري و توسعه اقتصادي بوده كه روندي معكوس نسبت به اوايل دهه ۲۰۰۰ يافته است كه كشورهاي توسعه يافته، پيشران رشد مصرف بودند.
ال‌ان‌جي؛ تغيير‌دهنده واقعي بازي
اگر يك بخش وجود داشته باشد كه پويايي گاز جهاني را در دهه گذشته متحول كرده باشد، آن‌هم گاز طبيعي مايع يا ال‌ان‌جي است. صادرات جهاني ال‌ان‌جي در سال ۲۰۲۴، به حدود ۵۴۶ ميليارد مترمكعب يا تقريبا ۵۳ ميليارد فوت مكعب در روز رسيد كه از سال ۲۰۱۰ ، سه برابر شده است. امريكا اكنون در صادرات ال‌ان‌جي در جهان پيشرو است و در سال ۲۰۲۴ بيش از ۱۱ ميليارد فوت مكعب در روز صادر كرده است. تنها ۱۵ سال پيش، امريكا در حال ساخت پايانه‌هاي واردات ال‌ان‌جي بود. امروز، اين كشور نه تنها از نظر انرژي خودكفا است، بلكه به متحدانش نيز كمك مي‌كند تا از عرضه روسيه فاصله بگيرند و منابع تامين متنوعي داشته باشند.
قطر، رهبر ديرينه جهاني، اكنون با ۱۰.۳ ميليارد فوت مكعب در روز، در رتبه دوم قرار دارد در‌حالي كه حجم صادراتش ثابت مانده است، قطر سرمايه‌گذاري سنگيني در گسترش ظرفيت انجام مي‌دهد و مي‌تواند در سال‌هاي آينده، جايگاه برتر را پس بگيرد.
استراليا نيز با ۱۰.۳ ميليارد فوت مكعب در روز در رتبه بعدي قرار دارد، اما با كاهش توليد از ميادين قديمي مواجه است.
روسيه: ۴.۳ ميليارد فوت مكعب در روز صادرات ال‌ان‌جي كه به دليل تحريم‌ها و توسعه كند زيرساخت‌ها محدود مانده است.
نيجريه و الجزاير: ستون فقرات آفريقا با ۴.۹ ميليارد فوت مكعب در روز صادرات ال‌ان‌جي بين آنها.
مالزي، اندونزي و برونئي: تامين‌كنندگان مهم آسيا و اقيانوسيه، هرچند تحت‌الشعاع تازه‌واردان قرار گرفته‌اند.
پاپوآ گينه نو: يك بازيگر در حال ظهور كه با وجود اينكه به تازگي وارد بازار شده، بيش از ۱.۱ ميليارد فوت مكعب در روز صادرات ال‌ان‌جي داشته است.
ترينيداد و توباگو: تامين‌كننده اصلي ال‌ان‌جي كاراييب، اگرچه توليد آن از اوج قبلي كاهش يافته است.
اروپا عمدتا مصرف‌كننده ال‌ان‌جي است تا تامين‌كننده آن. نروژ سهم كمي دارد و ساير كشورهاي اين منطقه، نقش حاشيه‌اي در صادرات ايفا مي‌كنند.
گاز طبيعي در جهاني بدون كربن با وجود تعهدات گسترده در زمينه آب و هوا، همچنان براي ثبات انرژي جهاني ضروري است. نقش آن به عنوان سوخت واسط كه جايگزين زغال‌سنگ شده و در عين حال امكان رشد انرژي‌هاي تجديدپذير را فراهم مي‌كند، در سال‌هاي اخير افزايش يافته است.
با اين حال، چالش‌ها همچنان باقي هستند. نوسان‌هاي قيمت، محدوديت‌هاي زيرساختي و افزايش فشار نظارتي به ويژه در اروپا، در حال تغيير شكل نحوه توليد، انتقال و مصرف گاز هستند. فشار نظارتي به سمت جذب كربن، تركيب هيدروژن و كاهش انتشار متان همچنان اين چشم‌انداز را متحول خواهد كرد. براساس گزارش اويل پرايس، اما اگر به دهه گذشته نگاهي بيندازيم، گاز طبيعي به هيچ‌وجه منسوخ نخواهد شد و يك سوخت جهاني، انعطاف‌پذير و سازگار است و اگر بخواهيم دقيق‌تر بگوييم، خود را به عنوان غول آرام دنياي انرژي تثبيت كرده است.