افسردگي؛ شايع‌ترين اختلال روانپزشكي در ميان ايرانيان
با وجود آنكه سلامت روان همچون سلامت جسم يكي از اركان اصلي كيفيت زندگي انسان‌هاست، اما همچنان در جامعه با بي‌توجهي، انگ‌زدن و كم‌توجهي سياستگذاران روبروست؛ واقعيتي كه به گفته رييس بيمارستان روزبه، يكي از باسابقه‌ترين مراكز درماني اعصاب و روان در ايران، سبب بروز بحران‌هاي جدي براي افراد، خانواده‌ها و نظام سلامت كشور شده است.
با وجود آنكه سلامت روان همچون سلامت جسم يكي از اركان اصلي كيفيت زندگي انسان‌هاست، اما همچنان در جامعه با بي‌توجهي، انگ‌زدن و كم‌توجهي سياستگذاران روبروست؛ واقعيتي كه به گفته رييس بيمارستان روزبه، يكي از باسابقه‌ترين مراكز درماني اعصاب و روان در ايران، سبب بروز بحران‌هاي جدي براي افراد، خانواده‌ها و نظام سلامت كشور شده است.
«سلامت روان» مانند سلامت جسم از اهميت فراواني برخوردار است و همواره تاكيد مي‌شود كه افراد در كنار سلامت جسماني، به سلامت روان خود و اطرافيان‌شان نيز بينديشند تا ضمن داشتن شرايط نرمال در زندگي، از بروز بار سنگين هزنيه‌هاي تحميلي بر خانواده و جامعه جلوگيري نيز كنند. بيماري‌هاي روانپزشكي جزو ۳ دسته بيماري‌هايي هستند كه بيشترين بار را به جامعه تحميل مي‌كنند و به اذعان متخصصان، افسردگي شايع‌ترين بيماري روانپزشكي در كشور است. انگ اجتماعي يا استيگما، از جمله مشكلات بيماران روانپزشكي است؛ مشكلي كه البته جهاني است و فقط به جامعه ايران محدود نمي‌شود. بر همين اساس هم جنبه‌هاي فرهنگي مرتبط با بيماري‌هاي روانپزشكي سبب مراجعه ديرهنگام بيماران براي دريافت خدمات درماني و نهايتا پيچيده و مزمن شدن بيماري مي‌شود؛ در چنين شرايطي است كه درمان سخت‌تر شده و بار بيشتري نيز بر بيمار و نظام سلامت تحميل مي‌شود. «بيمارستان روزبه» كه بيش از ۸۰ سال قدمت دارد، يكي از مراكز درماني مهم ايران در ارائه خدمات درماني روانپزشكي است؛ بيمارستاني كه سرگذشت و داستان زندگي افراد بسياري را شاهد بوده و يكي از برجسته‌ترين مراكز درماني در حوزه اعصاب و روانپزشكي در ايران و خاورميانه است كه در شهر تهران واقع شده و تمركزي ويژه بر ارايه خدمات تخصصي و پيشرفته در تشخيص، درمان و مراقبت از اختلالات رواني و عصبي دارد. اميرحسين جعفري، رييس بيمارستان روزبه، ضمن اشاره به وضعيت فعلي بار بيماري‌هاي روانپزشكي و همچنين درمان‌هاي تخصصي اين بيماري‌ها در كشور، در عين حال بر ضرورت اجراي برخي سياست‌هاي درماني مديكال در حوزه روانپزشكي نيز تاكيد دارد و معتقد است كه حوزه سلامت روان با عقب‌افتادگي بسياري مواجه است و براي حل اين عقب‌افتادگي به عزم ملي نياز داريم و بر همين اساس هم از مسوولان و سازمان‌هاي مردم نهاد مي‌خواهد كه به اين موضوع توجه كنند و مشكلات حوزه سلامت روان را به رسميت بشناسند.
بيمارستاني با بيش از ۸۰ سال خدمت در حوزه سلامت روان
اميرحسين جعفري، رييس بيمارستان روزبه در گفت‌وگو با ايسنا، با بيان اينكه «بيمارستان روزبه» بيشتر از ۸۰ سال قدمت دارد، اظهار كرد: قدمت بيمارستان روزبه تا حدودي با آغاز ارائه خدمات نوين روانپزشكي در كشور مصادف است. پيش از ارائه خدمات نوين روانپزشكي، صرفا خدماتي از نوع نگهداري از بيماران مبتلا به اختلالات روان ارائه مي‌شد. به عبارت ديگر، مراكزي براي نگهداري از بيماران مبتلا به اختلالات روان در كشور به ويژه در اواخر دوره قاجار ايجاد شد. جامعه در آن بازه زماني بر اين باور بود، بهتر است بيماران مبتلا به اختلالات روان از جامعه جدا شوند.
تغيير رويكرد مواجهه با بيماران روانپزشكي در گذر زمان
وي با بيان اينكه رويكرد مواجهه با بيماران روانپزشكي در گذر زمان تغيير كرده، توضيح داد: در حال حاضر، رويكرد مواجهه با بيماران روانپزشكي نسبت به گذشته متفاوت است و اين در حالي است كه جامعه در گذشته بر اين باور بود كه اين بيماران باید از جامعه جدا شوند . همچنين ديدگاه‌ها نسبت به بيماران روانپزشكي منفي بوده، به نحوي كه از القابي مانند «شيطاني»، «جن‌زده» و «ديو صفت» براي ناميدن برخي بيماران روانپزشكي استفاده مي‌كردند. القاب و صفت‌هايي مانند «ديوانه» و «مجنون» كه براي بيماران روانپزشكي استفاده مي‌شد در واقع به همان معناي «ديو صفت» و «جن زده» هستند.
طردشدگي بيماران روانپزشكي در جامعه
اين روان‌پزشك با بيان اينكه بيماران راون‌پزشكي از جامعه طردشده بودند، گفت: ديدگاه‌ها به بيماران روانپزشكي سبب طردشدگي اين بيماران از جامعه شده بود. نه تنها ديدگاه‌ها نسبت به بيماران روانپزشكي سبب جدا افتادن اين گروه بيماران از جامعه مي‌شد، بلكه اين افراد به صورت فيزيكي نيز از جامعه جدا شده بودند.
پايه‌گذاري روانپزشكي نوين در ايران طي دهه‌هاي ۲۰ و ۳۰
وي درباره پايه‌گذاري روانپزشكي نوين در ايران توضيح داد: استادان گرانقدري مانند مرحوم دكتر غلامرضا ميرسپاسي و مرحوم دكتر حسين رضاعي، روانپزشكي نوين را در دهه‌هاي ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ در ايران پايه‌گذاري كردند. پس از شكل‌گيري خدمات نوين روانپزشكي در كشور، رويكرد مواجهه با بيماران روانپزشكي تغيير كرده و درمان اين گروه بيماران در كانون توجه قرار گرفت. با تلاش‌هاي مستمر جامعه روانپزشكي، پيشرفت‌هاي خوبي طي حيات ۸۰ ساله خدمات نوين روانپزشكي در كشور به دست آمده است.
۱۵۰ تا ۲۰۰ مراجعه روزانه به بيمارستان روزبه
جعفري ادامه داد: در حال حاضر، بيمارستان روزبه حدود ۲۲۰ تخت ظرفيت دارد و خدمات تخصصي، فوق‌تخصصي و سرپايي متنوعي را ارائه مي‌دهد. بيمارستان روزبه به واسطه قدمت بيش از ۸۰ ساله خود در بسياري از حيطه‌هاي درمان روانپزشكي پيشتاز است. وي با بيان اينكه عمده مراجعه‌كنندگان به اين مركز درماني خدمات سرپايي دريافت مي‌كنند، توضيح داد: حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ به صورت روزانه از خدمات بيمارستان روانپزشكي روزبه بهره مي‌گيرند. همچنين شدت علائم روانپزشكي برخي مراجعه‌كنندگان به بيمارستان روانپزشكي روزبه به نحوي است كه در اين مركز درماني بستري مي‌شود.
شايع‌ترين بيماري‌هاي روانپزشكي در ميان ايرانيان
رييس بيمارستان روزبه با بيان اينكه خدمات سرپايي طيف گسترده‌اي از خدمات را شامل مي‌شود، اظهار كرد: مراجعين بيمارستان روزبه به نحوي متأثر از شيوع بيماري‌هاي مختلف روانپزشكي در سطح جامعه است. افسردگي، بيماري‌هاي اضطرابي، وسواس و بيماري‌هاي مشابه به وسواس در سطح جامعه شيوع بيشتري دارند. جعفري با بيان اينكه خدمات «دارو درماني» و «روان‌درماني» به بيماران ارائه مي‌شود، تصريح كرد: منظور از روان‌درماني، درمان‌هايي است كه مبتني بر دارو نيستند و درمان بيماران با انواع مختلف روش‌هاي روان‌درماني انجام مي‌شود. روان‌درماني در جامعه به اصطلاح «مشاوره» شناخته مي‌شود ولي اين در حالي است كه مشاوره بخش كوچكي از خدمات روان‌درماني را تشكيل مي‌دهد و بخش متراكم‌تر براي خدمات متنوع روان‌درماني ا ست.
بار سنگين برخي بيماري‌هاي روانپزشكي بر جامعه و خانواده‌ها
وي با بيان اينكه برخي بيماري‌هاي روانپزشكي شيوع كمتري دارند، اظهار كرد: اگرچه شيوع برخي بيماري‌هاي روانپزشكي در جامعه نسبت به بيماري‌هاي شايع روانپزشكي مانند «افسردگي» كمتر است اما بار بيشتري بر خانواده‌ها و جامعه تحميل مي‌كنند؛ به‌طور مثال، «دمانس» و «آلزايمر» در سنين بالاتر اتفاق مي‌افتند. متخصصان مغز و اعصاب، خدمات مربوط به اين گروه از بيماران را ارائه مي‌دهند. جعفري گفت: همچنين ارائه خدمات به بيماران مبتلا به «اختلالات جنسي» و «اعتياد» از ديگر خدمات بيمارستان روزبه است. همچنين بخش‌هاي بستري متنوعي در بخش بستري وجود دارد و بيمارستان روزبه، يكي از مراكز درماني است كه خدمات روانپزشكي به كودكان و نوجوانان ارائه مي‌دهد. ارائه خدمات به بيماران «ننوروسايكياتري» (روانپزشكي عصبي) از ديگر خدمات اين مركز درماني است. همچنين اولين اورژانس روانپزشكي در بيمارستان روزبه راه‌اندازي شده است. ارايه خدمات به سالمندان به صورت سرپايي و بستري از ديگر خدمات اين بيمارستان است. خدمات پس از ترخيص بيماران نيز از ديگر خدماتي است كه در اين مركز درماني ارائه مي‌شود.
افسردگي؛ شايع‌ترين بيماري روانپزشكي در ميان ايرانيان
رييس بيمارستان روزبه درباره پيمايش‌هاي انجام شده در حوزه اختلالات روان در كشور گفت: چند پيمايش ملي در ارتباط با سلامت روان جامعه طي سال‌هاي گذشته در كشور انجام شده و نتايج اين پيمايش‌ها تقريبا يافته‌هاي مشابهي را نشان داده است. نتايج اين پيمايش‌ها بيانگر اين است كه شيوع بيماري‌هاي روانپزشكي در سطح كشور حدود ۲۱ تا ۲۶ درصد است و بيماري افسردگي شايع‌ترين بيماري روانپزشكي در ميان ايرانيان به حساب مي‌آيد. وي با بيان اينكه افسردگي شايع‌ترين بيماري روانپزشكي در سطح جهان است، اظهار كرد: پس از افسردگي، بيماري‌هاي «اضطراب»، «وسواس»، «اختلالات جنسي» و «سايكوز» (روان‌پريشي) در درجات بعدي شايع‌ترين بيماري‌هاي روانپزشكي قرار دارند.
ابتلاي بيشتر زنان به افسردگي نسبت به مردان
اين روان‌پزشك با بيان اينكه ابتلاي زنان به افسردگي نسبت به مردان بيشتر است، تصريح كرد: اگرچه مولفه‌هاي اجتماعي در بروز افسردگي نقش دارند اما عوامل بيولوژيك زنان نيز، زمينه‌ساز شيوع بيشتر افسردگي در ميان زنان است. آمار و ارقام بيانگر اين است كه شيوع افسردگي در ميان مردان حدود ۹ تا ۱۰درصد و در ميان زنان نيز حدود ۱۵ درصد است. مطالعات متعددي به بررسي چرايي شيوع بيشتر افسردگي در ميان زنان پرداخته‌اند و دلايل اين موضوع
در حال بررسي است.
انگ‌زدن؛ چالشي جهاني براي بيماري‌هاي روانپزشكي
رييس بيمارستان روزبه با بيان اينكه انگ‌زدن (استيگما) به بيماران روانپزشكي يك مشكل جهاني است، گفت: مشكل انگ‌زدن به بيماران روانپزشكي فقط به جامعه ايران محدود نمي‌شود و در تمام دنيا وجود دارد. انگ‌زني و برچسب منفي چسباندن به بيماري‌هاي روانپزشكي سبب مي‌شود كه بيماران براي مراقبت و درمان بيماري خود اقدام نكنند. ما در بيمارستان روزبه با موارد متعددي به صورت روزانه مواجه مي‌شويم كه فرد با يك بيماري روانپزشكي سال‌ها دست‌وپنجه نرم كرده ولي براي درمان بيماري خود اقدام نكرده است. مراجعه نكردن براي درمان بيماري را نه در گذشته دور و نه در يك شهر دورافتاده بلكه در شهر تهران و براي سال‌هاي جاري است و به سال‌هاي دور مربوط نمي‌شود. بازهم تاكيد مي‌كنم، اقدام نكردن براي درمان بيماري در انگ‌زدن به بيماري‌هاي روانپزشكي ريشه دارد. او با بيان اينكه اقدام نكردن براي درمان بيماري‌هاي روانپزشكي با آثار فراواني همراه است، تصريح كرد: اقدام نكردن براي درمان بيماري روانپزشكي در وهله نخست فرد را متاثر مي‌كند و عملكرد تحصيلي، شغلي و ارتباطي وي را تحت تاثير قرار مي‌دهد. همچنين در وهله دوم خانواده و جامعه پيراموني فرد را تحت تاثير مي‌گذارد و در مرحله آخر نيز نظام سلامت كشور را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد. به‌طور قطع، هنگامي كه يك بيماري پيچيده و مزمن مي‌شود، درمان سخت‌تري دارد و بار بيشتري بر نظام سلامت تحميل مي‌كند.