دومينوي ريزش بازار

در روزهاي پاياني هفته، بازار سرمايه شاهد رويدادهاي مهمي بود كه نقش شوراي عالي بورس و سازمان بورس را در مديريت شرايط بازار برجسته‌تر كرد. طي اين روزها، رفتار بازار به گونه‌اي رقم خورد كه بسياري از فعالان احساس كردند بازار عملا بيشتر متمايل به فروش است و امكان ريزش سنگين وجود دارد. همين امر سازمان را وادار كرد كه توجه بيشتري به تعهدات بازارگرداني و نقش حمايتي خود داشته باشد.

درواقع، بازار به نقطه‌اي رسيد كه اگر سازمان اقدام قابل‌ توجهي براي حمايت مالي نمي‌كرد، احتمال تشديد روند خروج نقدينگي و افزايش فشار فروش دور از انتظار نبود. بخشي از چالش‌هاي اخير بازار به موضوع تعهدات بازارگردانان بازمي‌گردد؛ تعهداتي كه لازم است به شكلي جدي‌تر مورد رسيدگي قرار گيرد و حمايت از آنها با پشتوانه مالي قوي‌تر ادامه پيدا كند.در ادامه، بازار شاهد حمايت مالي سنگين سازمان بورس بود. اين حمايت، به صورت مستقيم و محسوس در جريان دادوستدهاي برخي نمادها و شركت‌هاي بزرگ خود را نشان داد. فعالان بازار معتقدند اگر اين حمايت‌ها در آن روزها صورت نمي‌گرفت، شاخص كل مي‌توانست افت شديدتري را تجربه كند و حتي جو منفي بازار به گروه‌هاي بنيادي هم سرايت كند. برخورد سازمان با شرايط اخير مي‌توانست از همان ابتداي هفته و حتي پيش از بازگشايي نمادها و آزادسازي معاملات جدي‌تر باشد. آنان پيشنهاد مي‌كنند تا زماني كه تصميم‌ براي بازگشايي نمادها اتخاذ مي‌شود، يك برنامه مدون و طرح پشتيباني عملياتي براي تزريق نقدينگي و جمع‌آوري صف‌هاي فروش پيش‌بيني شود تا بازار با اطمينان بيشتري به كار خود ادامه دهد. همچنين، نكته قابل توجه اين است كه در مقاطعي كه بازار با فشار فروش گسترده مواجه مي‌شود، نقش بازارگردانان و سازمان بورس در بازگرداندن تعادل به معاملات، اهميتي دوچندان مي‌يابد. اگر اين حمايت‌ها استمرار نيابد، نگراني از افزايش دامنه‌دار صفوف فروش و خروج سرمايه از بازار بيش از گذشته افزايش خواهد يافت.

از سوي ديگر سابقه بازار سرمايه ايران نشان داده كه تغييرات در ريزساختارها - مثل همين افزايش حجم مبنا - معمولا به چند هفته زمان نياز دارد تا آثار خود را در بازار خنثي كند. در اين مدت، خريداران تمايلي به ورود به بازار ندارند؛ چون نه‌‌‌‌تنها سودي به دست نمي‌‌‌‌آورند، بلكه در فضايي پرريسك سرمايه‌‌‌‌گذاري كرده‌‌‌‌اند. در اين وضعيت، سرمايه‌‌‌‌گذاران ترجيح مي‌دهند دارايي‌‌‌‌هاي كم‌‌‌‌ريسك‌‌‌‌تري مانند صندوق‌هاي درآمد ثابت يا سپرده‌هاي بانكي را انتخاب كنند. بازار سرمايه ايران اكنون در شرايطي قرار دارد كه پس از جنگ هشت‌‌‌‌ ساله ايران و عراق، تجربه مشابهي نداشته است. براي نخستين‌‌‌‌بار در دهه‌هاي اخير، كشور به‌‌‌‌طور مستقيم درگير يك منازعه نظامي شده و اين تنش، به‌‌‌‌طور طبيعي بازار سهام را به ‌شدت متلاطم كرده است.

در نهايت، آنچه در روزهاي پاياني هفته گذشته بازار سرمايه ايران رخ داد، بار ديگر لزوم تقويت و استمرار حمايت‌هاي هوشمندانه و هدفمند توسط اركان بازار را يادآوري كرد. به نظر مي‌رسد، سازمان بورس بايد هم در بحث تزريق به موقع نقدينگي و هم در پايش تعهدات بازارگردانان، برنامه‌هايي جامع و شفاف‌تر ارايه دهد تا از بروز بحران‌هاي مشابه در آينده جلوگيري شود.