بويايي نقطه قوت سگ‌هاي زنده‌ياب است
اين سگ‌ها كه به سگ‌هاي زنده ياب معروفند، آموزش مي‌بينند تا انسان‌ها را از زير خروارها خاك و سنگ و چوب هم پيدا كنند و اين گونه نشان مي‌دهند كه هميشه به انسان‌ها وفادارند.
وجود ۱۱۰ سگ زنده‌ياب در كشور
اين سگ‌ها كه به سگ‌هاي زنده ياب معروفند، آموزش مي‌بينند تا انسان‌ها را از زير خروارها خاك و سنگ و چوب هم پيدا كنند و اين گونه نشان مي‌دهند كه هميشه به انسان‌ها وفادارند. سگ‌ها با قدرت بويايي فوق‌العاده‌اي كه دارند مي‌توانند بوي بدن انسان را حتي از زير چندين تن خاك و آوار تشخيص بدهند و به همين دليل مي‌توانند براي نجات جان انسان‌ها مورد استفاده قرار بگيرند. در شرايط حساس مثل زلزله يا جنگ، فقط انسان‌ها نيستند كه به يكديگر كمك مي‌كنند، بلكه گروهي از حيوانات باهوش مثل سگ‌ها نيز به كمك انسان‌ها مي‌آيند تا با استفاده از توانايي بويايي قوي كه دارند، جاني را از زير آوار نجات بدهند. اين سگ‌ها كه به سگ‌هاي زنده‌ياب معروفند، آموزش مي‌بينند تا انسان‌ها را از زير خروارها خاك و سنگ و چوب هم پيدا كنند و اين گونه نشان مي‌دهند كه هميشه به انسان‌ها وفادارند. استفاده از سگ‌هاي زنده‌ياب بخش مهمي از عمليات‌هاي امدادي به‌ويژه در شرايط بحراني و جنگي به شمار مي‌رود و عملكرد آنها در نجات جان انسان‌ها نقشي انكارناپذير دارد. در جنگ ۱۲ روزه تحميلي در كنار هزاران نيروي امدادرسان، ۵۱ قلاده سگ زنده‌ياب آموزش‌ديده از مجموع ۱۱۰ قلاده موجود به‌كارگيري شدند. در اين مدت، سگ‌هاي زنده‌ياب با انجام ۲۴۵ ماموريت تخصصي در ۳۶ مركز عملياتي و جست‌وجو، مجموعا۶۸۱ ساعت عمليات نجات انجام دادند. نتيجه اين عمليات‌ها يافتن ۱۵ مصدوم زنده و ۱۸۸ شهيد از زير آوارها و مناطق درگير بود و متأسفانه در جريان اين ماموريت‌ها، دو قلاده از سگ‌هاي زنده‌ياب بر اثر حملات جان باختند.
وجود ۱۱۰ سگ زنده‌ياب در كشور
سيدرضا مومني كه بيش از ۱۸ سال است در جمعيت هلال احمر مشغول كار است و ۵ سالي مي‌شود كه رياست اداره مخصوص «سگ‌هاي زنده‌ياب» را بر عهده دارد؛ درباره اين مركز مي‌گويد: «آنست» مخفف آموزش و نگهداري از سگ‌هاي تجسس است كه از سال ۸۲ اين مركز در هلال احمر تشكيل شد؛ زيرا در زلزله بم بسياري از اين سگ‌ها توانسته بودند مصدومان زيادي را از زير آوارها پيدا كرده و نجات بدهند به همين دليل اهميت وجود اين سگ‌ها براي مسوولان بيشتر مشخص شد و اين مركز ابتدا در دو استان و سپس در سراسر كشور ايجاد شد. وي درباره تعداد مراكز آنست ادامه مي‌دهد: در حال حاضر ۳۶ مركز عملياتي و ۱۱۰ قلاده سگ داريم. متوسط در هر استان ۲ تا ۳ سگ با مربي وجود دارد؛ اما در استان تهران ما ۵ مركز فعال داريم كه ۱۵ سگ در آن مستقر هستند. رييس اداره عمليات و جست‌وجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعيت هلال احمر اظهار مي‌كند: مربي‌هاي اين سگ‌ها، از نجاتگران فعال سازمان امداد و نجات هستند كه علاقه‌مند فعاليت با سگ‌ها هستند. اين افراد در ابتدا آزمون مي‌دهند و پس از قبولي در اين آزمون، حدود ۲ سال آموزش تخصصي فشرده مي‌بينند و بعد از گذراندن اين دوره، به آنها سگ تحويل داده مي‌شود و مجددا با سگ‌ها دوره آموزشي مي‌گذرانند تا آنها را تربيت كنند كه اين دوره براي هر سگ حدود يك سال و نيم به طول مي‌انجامد و سپس سگ وارد چرخه عمليات مي‌شود. مومني گفت كه ما در مراكز سگ‌ها، حدود پنج نژاد مختلف از سگ‌ها داريم اما اكثرا آنها از نژاد ژرمن شپرد و مالينويز هستند كه توانايي انجام عمليات‌هاي جست‌وجو را دارند. وي مي‌افزايد: سگ‌هاي ما سگ‌هاي زنده‌ياب هستند كه به بوي بدن انسان‌ها حساسند و مي‌توانند آنها را پيدا كنند؛ اما با توجه به ميزان مفقودي‌ها در محيط‌هاي باز تصميم گرفتيم «سگ‌هاي ردياب» را آموزش بدهيم و بخشي از كار خود را به اين مساله اختصاص بدهيم تا مفقودي‌ها را نيز بتوانيم با كمك سگ‌ها پيدا كنيم. اين طرح به صورت آزمايشي در استان مازندران با سگ‌هاي نژاد پوينتر در حال اجراست كه موفق بوده است و مي‌خواهيم اين پروژه را توسعه بدهيم. رييس اداره عمليات و جست‌وجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعيت هلال احمر تأكيد مي‌كند: رويكرد اصلي ما زنده‌يابي مصدومان است؛ اما با توجه به فراواني عمليات‌هاي مفقودي، رديابي نيز براي ما اهميت دارد. همچنين سگ‌هاي ما مي‌توانند پيكر افراد مرده را نيز پيدا كنند.
نگهداري از هر سگ ۴۰۰ ميليون هزينه دارد
مومني درباره نگهداري از سگ‌ها مي‌گويد: ما سگ‌ها را وقتي توله‌هاي ۲ تا ۳ ماهه هستند خريداري مي‌كنيم. اين سگ‌ها تا وقتي كه حدودا يك سال و نيم دارند آموزش مي‌بينند تا وارد چرخه عمليات شوند كه هر سگ در يك سال حدود ۴۰۰ ميليون هزينه نگهداري دارد و بعد از آن نيز هر سال اين مبالغ براي هر سگ متفاوت است.
وي مي‌افزايد: طول عمر اين سگ‌ها حدود ۱۳ تا ۱۴ سال است، اما اين سگ‌ها چون دائما تحت آموزش و عمليات هستند، زودتر فرسوده مي‌شوند و معمولا تا ۹ سالگي در چرخه عمليات حضور دارند و بعد از آن بازنشسته مي‌شوند.
رييس اداره عمليات و جست‌وجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعيت هلال احمر با اشاره به اينكه مراكز جست‌وجو در حال توسعه است، مي‌افزايد: ما در گذشته فقط مساله آنست را در اداره پيگيري مي‌كرديم؛ اما چون مساله جست‌وجو نيز به كار ما اضافه شده، دو ابزار ديگر مثل پهپاد و دستگاه‌هاي زنده‌ياب نيز به اداره ما اضافه شده تا بتوانيم مفقودي‌ها را نيز با اين سه ابزار مكمل پيدا كنيم.
سگ‌هاي زنده‌ياب خشن نيستند
فرشاد بهبودي كه ۴۸ سال دارد و بيشتر از نيمي از عمر خود را در سازمان امدادونجات جمعيت هلال احمر گذرانده مي‌گويد: من در ابتدا به عنوان داوطلب وارد سازمان شدم و تا چندين سال نيز در حوزه‌هاي امدادي فعاليت مي‌كردم تا اينكه حدود ۱۸ سال پيش، به خاطر علاقه‌ام به حيوانات و اهميت حضور اين سگ‌هاي زنده‌ياب در عمليات‌ها، تصميم گرفتم وارد اداره آنست شوم.
وي ادامه مي‌دهد: اين اداره نيز بعد از زلزله منجيل راه‌اندازي شد؛ زيرا در آن عمليات متوجه شدند حضور سگ‌ها مي‌تواند چقدر در پيدا كردن انسان‌هايي كه زير آوار مانده‌اند، مفيد باشد به همين جهت از چند سال بعد از زلزله اين اداره راه‌اندازي شد و سگ‌هاي مخصوص اين كار براي فعاليت در كشور خريداري و نگهداري شدند.
اين مربي سگ‌هاي زنده‌ياب درباره نحوه آموزش ديدن اولين مربي‌ها اظهار مي‌كند: ما تحت آموزش مربي‌هاي سگ صليب سرخ آلمان بوديم و سالي چند بار آنها به تهران مي‌آمدند و براي ما دوره آموزشي برگزار مي‌كردند.
بهبودي ادامه مي‌دهد: سگ‌ها به صورت روزانه در ساعت‌هاي مختلف روز تمرين‌هاي خاص خود را انجام مي‌دهند. مثلا پياده‌روي، دويدن، اجتماعي كردن سگ، فرمان‌پذيري دوره‌هاي تخصصي و جست‌وجو از جمله تمرينات روزانه سگ‌ها به همراه مربي‌هايشان است.
اين مربي سگ‌هاي آنست هلال‌احمر با اشاره به اينكه اين سگ‌هاي تجسس با سگ‌هاي پليس بسيار تفاوت دارند، تاكيد مي‌كند كه سگ‌هاي ما آموزش مي‌بينند كه با انسان‌ها مهربان باشند و آنها را اذيت نكنند، يعني كودكان را گاز نگيرند. در حالي كه مثلا سگ‌هاي پليس آموزش مي‌بينند افراد را بگيرند و به دستگيري متهمان كمك مي‌كنند، به همين دليل سگ‌هاي پليس خشن هستند، اما سگ‌هاي ما اجتماعي هستند. وي مي‌افزايد: هر مربي، يك سگ دارد كه تمام امور مربوط به آموزش، تربيت و نگهداري از سگ بر عهده مربي است و مربي‌ها در ساعات اداري و در عمليات‌ها همراه سگ خود هستند.
اين مربي سگ‌هاي زنده‌ياب ادامه مي‌دهد: هر سگ حدود ۱۰ سال عمر كاري مفيد دارد و بعد از آن بازنشسته مي‌شود زيرا به علت كهولت سن ديگر نمي‌توانند در عمليات‌ها شركت كنند. بعد از بازنشستگي نيز يا در مراكز خودمان تا زماني كه زنده هستند مي‌مانند يا به اشخاص مورد اعتماد واگذار مي‌شوند.
بهبودي مي‌گويد: در صورت مرگ سگ‌ها نيز سگ ديگري به مربي واگذار مي‌شود تا مسووليت آن را بر عهده بگيرد و مجددا آموزش‌هايش را آغاز كند. وي مي‌افزايد: اين سگ‌ها به بوي بدن انسان‌ها حساسند و با روش‌هاي مختلف مي‌توانند انسان‌ها را پيدا كنند. البته به نوع حادثه ميزان كارايي سگ‌ها متفاوت است. اين مربي سگ هلال احمر با بيان اينكه در عمليات‌هاي مختلفي مثل ريزش ساختمان پلاسكو، سيل و جنگ ۱۲ روزه با سگش شركت كرده است، اظهار مي‌كند: در تمام اين ۱۲ روز، با سگم «اسكار» در عمليات‌هاي مختلف شركت كردم. مهم‌ترين عمليات، عمليات حمله به شهر ري بود كه تقريبا ۱۵ دقيقه بعد از حمله به محل حادثه رسيديم. اسكار در همان لحظات اوليه بوي بدن فرد زنده‌اي را احساس كرد و شروع كردن به واق واق كردن كه ما هم با دستگاه خاصي كه داشتيم مطمئن شديم كه فرد زنده‌اي زير آوار است و سريع فرد را زنده پيدا كرديم. در مجموع ۲ سگ حاضر در پايگاه امداد و نجات، ۷ نفر را زنده يا مرده پيدا كردند.
پ سگ زنده ياب؛ نجات جان با بوي بدن از زير آوار
اين سگ‌ها، در ۱۲ روز جنگ تحميلي موفق شدند ۱۸ مصدوم را زنده و ۱۸۸ پيكر شهيد را طي ۶۸۱ ساعت عمليات جست‌وجو پيدا كنند. همچنين در اين عمليات‌ها دو قلاده سگ نيز به خاطر فشار عمليات‌ها كشته شدند و با اين وجود، ضرورت وجود اين سگ‌ها در تيم‌هاي امداد و نجات براي همگان مورد اهميت شد.