بازار سرمايه در مدار احتياط و نوسان
روند ناپايدار بورس با وجود ورود حقوقي‌ها ادامه دارد؛ حقيقي‌ها همچنان محتاطند و سايه ابهام‌هاي سياسي و اقتصادي، معاملات روزانه را به فاز نوساني و بدون تصميم واضح سوق داده‌اند.
روند ناپايدار بورس با وجود ورود حقوقي‌ها ادامه دارد؛ حقيقي‌ها همچنان محتاطند و سايه ابهام‌هاي سياسي و اقتصادي، معاملات روزانه را به فاز نوساني و بدون تصميم واضح سوق داده‌اند.در روزهاي اخير، افزايش قابل‌توجه خريدها توسط نهادهاي حقوقي نشان مي‌دهد كه تلاش‌هايي براي حفظ تعادل در بازار سرمايه در جريان است؛ اما اين تحركات نتوانسته موجي از اطمينان در ميان سرمايه‌گذاران حقيقي ايجاد كند. فضاي رواني ناپايدار، نگراني‌هاي سياسي و اقتصادي، و ابهام نسبت به روندهاي آينده، موجب شده حقيقي‌ها همچنان در موضع احتياط باقي بمانند. همين شكاف رفتاري ميان حقوقي‌ها و حقيقي‌ها، معاملات روزانه را با نوسانات قابل‌توجهي همراه كرده و بازار را وارد فاز بي‌تصميمي و انتظار كرده است. ضعف اعتماد در ميان حقيقي‌ها و خروج گسترده نقدينگي، باعث شده توازن مورد انتظار در سمت تقاضا شكل نگيرد.
تا زماني كه عامل محرك جديدي چه در قالب خبر مثبت سياسي نظير ازسرگيري مذاكرات، يا اقدامات پولي-مالي موثر از سوي بانك مركزي وارد فاز تصميم‌سازي بازار نشود، سمت عرضه همچنان در موضع برتر باقي مي‌ماند و دوره‌اي از ركود نسبي در معاملات خرد و نقدشوندگي محدود مي‌تواند ادامه داشته باشد. از منظر تحليلي، اگر فضاي ابهام سياسي و ژئوپليتيكي برطرف شود و مكانيسم‌هاي حمايتي اجرايي‌شده بتوانند تأثير رواني لازم را بگذارند، در افق ميان‌مدت انتظار بازگشت تدريجي اعتماد حقيقي‌ها وجود دارد؛ اما در حال حاضر، سناريوي محتاطانه‌تر آن است كه بازار، همچنان در وضعيتي ناپايدار و نوساني باقي بماند، با دوره‌هايي از بهبود نسبي كه توسط ورود حقوقي‌ها تقويت مي‌شود، ولي پايدار نيست.
مجتبي رضويان معتقد است كه در حوزه صندوق‌هاي طلا شاهد ورود نقدينگي به ارزش ۱۳۰ ميليارد تومان بوديم. بازار سرمايه ارز نيز نوسان قابل توجهي داشت؛ نرخ دلار هرچند افتي را تجربه كرده اما فعلا اين نشانه كاهش تنش نيست. البته از روز چهارشنبه هفته پيش تلاش‌هايي براي جمع‌كردن بازار انجام شد، به‌خصوص در صندوق‌هاي اهرمي كه درگير صف‌هاي فروش بودند.
مجتبي رضويان كارشناس بورس در گفت‌وگو با بازار گفت: «هفته گذشته يكي از سنگين‌ترين خروج‌هاي نقدينگي حقيقي را تجربه كرديم، چيزي در حدود دو همت از سهام و حق تقدم خارج شد، اتفاقي كه از زمان بازگشايي بازار سرمايه پس از تحولات اخير كشور، سابقه نداشته است.
وي افزود: در حوزه صندوق‌هاي طلا، شاهد ورود نقدينگي به ارزش ۱۳۰ ميليارد تومان بوديم. بازار سرمايه ارز نيز نوسان قابل توجهي داشت؛ نرخ دلار هرچند افتي را تجربه كرده اما فعلا اين، نشانه كاهش تنش نيست. البته از روز چهارشنبه هفته پيش تلاش‌هايي براي جمع‌كردن بازار انجام شد، به‌خصوص در صندوق‌هاي اهرمي كه درگير صف‌هاي فروش بودند.
اين صف‌ها با تأخير جمع‌آوري شدند ولي در نهايت بخش قابل توجهي از آنها تخليه شد. با توجه به جريان معاملات، انتظار مي‌رود صندوق‌هاي اهرمي، معاملات بهتري نسبت به روزهاي گذشته ثبت كنند و فروشندگان بتوانند بدون صف‌هاي سنگين عرضه كنند؛ مساله‌اي كه در صورت وقوع، مي‌تواند از شدت فشار فروش بكاهد.
رضويان تصريح كرد: در حوزه سياست خارجي، اروپا صراحتاً تهديد كرده كه مكانيسم ماشه يا همان اسنپ‌بك را فعال خواهد كرد. طبق مفاد توافق برجام، اگر ايران به تعهدات خود پايبند نباشد، ساير طرف‌ها حق دارند اين مكانيسم را فعال كنند كه منجر به بازگشت خودكار تحريم‌هاي سازمان ملل متحد خواهد شد. البته ايران به تعهدات خود پايبند بوده با اين حال احتمال اسنپ بك وجود دارد. بنابراين اگرچه ايران بر اين باور است كه خروج از توافق ابتدا از سوي طرف‌هاي غربي صورت گرفته با اين حال، مانعي براي فعال‌سازي اسنپ‌بك وجود ندارد و امكان وتوي آن نيز نيست؛ اين موضوع مي‌تواند حوالي مهرماه، عملياتي شود. با اين حال اثر آن در بازار، قبل از اين تاريخ ديده خواهد شد.
تخليه بخشي از فشار فروش در بازار
در چنين بستري، بازگشت اعتماد حقيقي‌ها نه از جنس هيجان‌زده، بلكه محتاط و مرحله‌اي خواهد بود. بنابراين، مديران دارايي و فعالان حرفه‌اي بازار بايد همچنان بر تنوع‌بخشي، تحليل‌محوري و سناريوپردازي دقيق تأكيد داشته باشند و از نگاه تك‌بعدي به آينده بازار پرهيز كنند.
در كوتاه‌مدت، توصيه مي‌شود استراتژي‌هاي معاملاتي با محوريت حفظ نقدشوندگي، پوشش ريسك و انعطاف نسبت به تحولات كلان تنظيم شوند. در ميان‌مدت، اگر فضاي سياستي و رواني مساعد شود، ظرفيت رشد تدريجي با محوريت صنايع بنيادي و جريان نقدپذير، ايجاد خواهد شد.
به گفته رضا روحي در روزهاي اخير، تلاش‌هاي بازارساز براي كنترل شتاب نزولي شاخص و كاستن از شدت افت قيمت‌ها، هرچند تدريجي، بهبود نسبي در نسبت ريسك به بازده بازار ايجاد كرده و به عنوان نقطه‌اي براي اميدواري تلقي مي‌شود با اين حال، فضاي معاملات، هنوز با نوسانات بالا و رفتارهاي متضاد همراه است.
رضا روحي كارشناس بازارهاي مالي در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: افزون بر اين، سايه تحولات سياسي نظير احتمال فعال‌سازي مكانيسم اسنپ‌بك از سوي اروپا، بار رواني مضاعفي را بر بازار تحميل كرده است. بازار، اين تهديد را واقعي و قابل لمس كرده است. هرچند هنوز تا موعد رسمي آن (مهرماه) زمان باقي است، بازار پيش‌نگرانه به اين احتمال واكنش نشان داده و انتظارات منفي در قيمت‌گذاري‌ها تقويت شده است. در اين ميان، ورود نهادهاي حقوقي به صندوق‌هاي اهرمي و تلاش براي تخليه صف‌هاي فروش، نشان‌دهنده وجود ظرفيت‌هاي مداخله براي كنترل وضعيت است اما همچنان، اثرگذاري اين اقدامات، وابسته به رفتار حقيقي‌ها و تغيير فضاي رواني خواهد بود. بازار نيازمند ورود عوامل جديد محرك است-مانند اخبار مثبت از مذاكرات، اقدامات هدفمند بانك مركزي، يا تصويب سياست‌هاي حمايتي تازه.
وي افزود: در روزهاي اخير، تلاش‌هاي بازارساز براي كنترل شتاب نزولي شاخص و كاستن از شدت افت قيمت‌ها، هرچند تدريجي، بهبود نسبي در نسبت ريسك به بازده بازار ايجاد كرده و به عنوان نقطه‌اي براي اميدواري تلقي مي‌شود با اين حال، فضاي معاملات، هنوز با نوسانات بالا و رفتارهاي متضاد، همراه است. گرچه برخي روزها با رنگ سبز شاخص آغاز شد، اما از حيث رواني روزي خسته‌كننده بود كه بارها، عرضه‌ها، تقويت و دوباره معاملات با فشار بيشتر انجام شد.
روحي تاكيد كرد: سه عامل كليدي در ايجاد بهبود نسبي اهميت دارد؛ نخست آرامش سياسي نسبي كه منجر به افزايش خوش‌بيني نسبت به كاهش احتمال جنگ موثر است. هرچند گزارش‌هايي نظير مصاحبه‌هاي رژيم صهيونيستي، همچنان تا حدي نگراني‌ها را افزايش داده است. دوم، حمايت‌هاي جدي در معاملات شنبه و يكشنبه، تخليه بخشي از فشار فروش به‌ويژه از ناحيه فروشندگان درگير هيجانات ناشي از تنش‌هاي ژئوپليتيكي را كاهش داده است و سوم، تثبيت نسبي صندوق‌هاي اهرمي كه در روزهاي گذشته عامل فشار بر بازار بودند و اكنون با تعادل نسبي همراه شده‌اند. اين مسائل مي‌تواند فعلا روي بازار اثرگذار باشند.