شاخص هشداردهنده مصرف انرژي در ايران
شاخص شدت مصرف انرژي در ايران به عدد ۰.۲۳۲ رسيده كه تقريباً دو برابر ميانگين جهاني اين شاخص (۰.۱۱۱) است. اين شاخص كه نسبت مصرف انرژي به توليد ناخالص داخلي را نشان مي‌دهد، يكي از مهم‌ترين معيارها براي سنجش ميزان بهره‌وري انرژي در كشورها به شمار مي‌رود.
شاخص شدت مصرف انرژي در ايران به عدد ۰.۲۳۲ رسيده كه تقريباً دو برابر ميانگين جهاني اين شاخص (۰.۱۱۱) است. اين شاخص كه نسبت مصرف انرژي به توليد ناخالص داخلي را نشان مي‌دهد، يكي از مهم‌ترين معيارها براي سنجش ميزان بهره‌وري انرژي در كشورها به شمار مي‌رود.
به گزارش ايسنا، بر‌اساس گزارش‌هاي موجود، بالا بودن شاخص شدت مصرف انرژي در ايران به عوامل متعددي ازجمله ساختار صنعتي، شرايط اقليمي، فرسودگي زيرساخت‌ها و قيمت پايين حامل‌هاي انرژي نسبت داده مي‌شود. در حالي كه توسعه نيروگاه‌هاي جديد به‌ازاي هر كيلووات ظرفيت، حدود هزار دلار هزينه دارد، كاهش همين مقدار از مصرف انرژي از طريق اقدامات بهره‌ورانه، تنها صد دلار هزينه در پي دارد. اين تفاوت چشمگير نشان مي‌دهد كه ارتقاي بهره‌وري مي‌تواند جايگزيني اقتصادي و پايدار براي توسعه ظرفيت توليد باشد.
اين در‌حالي است كه در بخش انرژي كشور، حدود ۱۰۰ ميليارد دلار ظرفيت براي مديريت در حوزه‌هايي نظير نفت، گاز، فرآورده‌هاي نفتي و برق وجود دارد كه تاكنون بخش زيادي از آن بالفعل نشده است. همچنين برآورد مي‌شود سالانه ۳۵ تا ۴۰ ميليارد دلار صرف يارانه انرژي مي‌شود؛ رقمي كه در صورت هدايت هدفمند، مي‌تواند به عاملي موثر در بهينه‌سازي مصرف و افزايش بهره‌وري تبديل شود.
در اين زمينه، طرح‌هاي مختلفي براي جلوگيري از هدررفت انرژي و اصلاح ساختار اقتصادي برق شناسايي شده است. ازجمله اين اقدامات، راه‌اندازي صندوق بهينه‌سازي انرژي با همكاري سازمان انرژي‌هاي تجديدپذير و بهره‌وري برق ايران (ساتبا) است كه به عنوان يك پروژه جامع در حال پيگيري است.
با وجود تدوين اين طرح‌ها، تحقق اهداف تعيين‌شده در گروي ايجاد زيرساخت‌هاي لازم و جذب سرمايه‌گذاري در اين بخش خواهد بود، مطابق با برنامه‌هاي ارايه‌شده از‌سوي سازمان انرژي‌هاي تجديدپذير و بهره‌وري انرژي برق (ساتبا)، در برنامه هفتم توسعه كاهش ۲۵ تراوات‌ساعت از مصرف انرژي كشور هدف‌گذاري شده كه بخش عمده آن (حدود ۲۰ تراوات‌ساعت) مربوط به بخش ساختمان است.
در بخش توليد نيز، شركت مادرتخصصي توليد نيروي برق حرارتي با اقداماتي ازجمله نوسازي واحدهاي فرسوده، تكميل سيكل تركيبي نيروگاه‌هاي گازي و نصب توربين‌هاي انبساطي در ايستگاه‌هاي تقليل فشار گاز به دنبال افزايش راندمان توليد برق است. برآوردها نشان مي‌دهد كه تنها يك درصد افزايش در راندمان نيروگاه‌هاي حرارتي مي‌تواند به صرفه‌جويي دو ميليارد مترمكعبي در مصرف گاز طبيعي و كاهش سه درصدي در انتشار گازهاي گلخانه‌اي منجر شود.
گفتني است آژانس بين‌المللي انرژي‌هاي تجديدپذير (IRENA) نيز در سناريوي جهاني خود تا سال ۲۰۵۰، كاهش مصرف نهايي انرژي از ۷۴۴ به ۳۵۰ اگزاژول را با تكيه بر بهره‌وري انرژي دنبال مي‌كند و در اين مسير، ۳۴ درصد از مجموع سرمايه‌گذاري‌ها را به اين بخش اختصاص داده است.
كارشناسان معتقدند با توجه به شكاف قابل‌توجه ايران با استانداردهاي جهاني، تقويت سياست‌هاي مديريت مصرف، ارتقاي فناوري و اصلاح ساختار اقتصادي مي‌تواند نقش مهمي در كاهش شدت مصرف انرژي و دستيابي به توسعه پايدار ايفا كند.