بورس به دنبال حمايت از دست رفته
پس از هفته‌ها سرخ پوشي بالاخره رنگ سبز به تابلوي معاملات بازار سهام بازگشت و به نوعي بازار سهام تا حدودي توانست تغيير مسير دهد؛ اما اين رنگ سبز همچنان نتوانسته اميد را به بازار سهام بازگرداند و همچنان سرمايه‌گذاران نسبت به اين بازار نااميد و بي‌اعتماد هستند و اين شرايط درحالي رخ مي‌دهد
پس از هفته‌ها سرخ پوشي بالاخره رنگ سبز به تابلوي معاملات بازار سهام بازگشت و به نوعي بازار سهام تا حدودي توانست تغيير مسير دهد؛ اما اين رنگ سبز همچنان نتوانسته اميد را به بازار سهام بازگرداند و همچنان سرمايه‌گذاران نسبت به اين بازار نااميد و بي‌اعتماد هستند و اين شرايط درحالي رخ مي‌دهد كه بازارهاي موازي توانسته با تغيير مسير نقدينگي موجود در بازارها را جذب خود كنند.
از سوي ديگر همچنان ارزش معاملات بازار سهام پايين است و خروج نقدينگي از بازار به قدرت ادامه دارد اگر اين مولفه را در كنار يكديگر قرار دهيم به اين نتيجه خواهيم رسيد كه بازار همچنان از معضل بي‌اعتمادي رنج نمي‌برد و شرايط چندان قابل قبولي ندارد.
بررسي معاملات نشان مي‌دهد كه ورود نقدينگي به بازار سهام بسيار كم است و بر اساس همين مولفه به نظر نمي‌رسد كه به همين زودي‌ها بازار سهام بتواند مسير مشخص خود را پيدا و روند صعودي خود را آغازكند. در اصل بازار سهام درحال حاضر نسبت به ريسك‌ها حساس شده و همين موضوع باعث تغيير مسير معاملات و خروج نقدينگي مي‌شود.
در چنين شرايطي سازمان بورس پس از روزها بالاخره از بازار سهام حمايت كرد و اين حمايت در قالب بيمه سبد سهام سهامداران حقيقي بود و براساس اين طرح اگر سرمايه‌گذاري سبد سهام ۵۰۰ ميليون توماني خود را حفظ كند و يك سال بعد ارزش سبدش كاهش يافته باشد، صندوق تثبيت تا سقف ۶۰۰ ميليون تومان، معادل ۲۰ درصد سقف طرح، زيان وارده را به‌صورت نقدي جبران مي‌كند.
هدف اصلي اين اوراق، كاهش نگراني‌هاي سهامداران كوچك و پوشش ريسك ناشي از نوسانات بازار است. بر اساس اطلاعيه شركت بورس، ارزش مبناي اين اوراق بر پايه سبد سهام سرمايه‌گذار در تاريخ ۱۷ تيرماه تعريف شده و خريداران مي‌توانند تنها با پرداخت مبلغ نمادين يك ريال براي هر واحد از اين اوراق تا سقف ۲۰ درصد بالاتر از ارزش سبد خود در اين تاريخ، پوشش بيمه‌اي دريافت كنند. البته شرط بهره‌مندي از اين تضمين، عدم فروش يا تغيير در سبد سهام تا تاريخ ۱۶ تيرماه سال آينده است. برخي كارشناسان عقيده دارند كه اين اقدام را راهكاري موثر براي بازگرداندن اعتماد به بورس و كاهش رفتارهاي هيجاني مي‌دانند و تاكيد مي‌كنند كه با هزينه‌اي ناچيز، سهامداران خرد مي‌توانند آينده دارايي‌هاي خود را با اطمينان بيشتري دنبال كنند. در سوي ديگر برخي تحليلگران اين ابزار را ضعيف شناسايي كرده و عقيده دارند كه الزام به ثبات در سبد سهام و نبود انعطاف كافي جذابيت اوراق بيمه‌اي را به صورت قابل توجهي كاهش دهد. به گفته برخي از اين تحليلگران ابزارهايي چون بازار مشتقه و اختيار فروش معامله پذير گزينه‌هاي بهتر و مناسب‌تر براي مديريت ريسك هستند؛ چراكه تنوع و ابزارهاي متفاوتي وجود دارد.
برخي فعالان عقيده دارند كه اين ابزار مي‌تواند مسير بازار سرمايه را سهل سازد و گروه ديگري اين موضوع را بدون نتيجه بيان مي‌كنند؛ چراكه معتقدند مهم‌ترين مولفه در بازار سهام اعتماد است و نبود اعتماد مي‌تواند مسير معاملات را سرخ سازد. هلن عصمت پناه، كارشناس بازار سرمايه درخصوص طرح هميار نوشت: «شرط محدودكننده‌اي كه بر اساس آن فروش هر بخشي از سبد پايه منجر به ابطال اوراق مي‌شود، ممكن است انعطاف‌پذيري لازم در مديريت سبد را از سهامداران سلب كند. به‌عبارت ديگر، اگر سهامدار حتي بخشي از تركيب پرتفوي خود را كه بر اساس تاريخ ۱۷ تيرماه تعيين شده بفروشد، اوراق بي‌اعتبار خواهد شد.»
به گفته عصمت‌پناه، اين شرط بايد با دقت بيشتري مورد بازنگري قرار گيرد تا ضمن حفظ كارايي ابزار، امكان مديريت فعال پرتفوي نيز براي سرمايه‌گذار فراهم باشد. اوراق اختيار فروش تبعي «هميار» كه از سوي صندوق تثبيت بازار سرمايه براي حمايت از سهامداران خرد در دوره پساجنگ طراحي شده است، موفقيت اين طرح به‌شدت وابسته به ثبات سياسي و اقتصادي كشور خواهد بود. او هشدار داد در صورتي كه تحريم‌ها ادامه يابند يا فضاي تنش‌هاي سياسي افزايش پيدا كند، آثار مثبت اين طرح عملاخنثي خواهد شد و نمي‌توان انتظار تحقق اهداف حمايتي آن را داشت. بودن بازار ثانويه براي اين اوراق است؛ چرا كه امكان معامله مجدد يا خروج پيش از سررسيد براي سرمايه‌گذاران وجود ندارد و اين موضوع انعطاف‌پذيري سرمايه‌گذاري را كاهش مي‌دهد. اگرچه اين ابزار مي‌تواند در كوتاه‌مدت نقش حمايتگر داشته باشد، اما براي اثربخشي واقعي نيازمند بستر اقتصادي و سياسي با ثبات، توان مالي كافي و طراحي دقيق‌تر از منظر اجرايي و دامنه شمول است.
در شرايطي كه بي‌اعتمادي در ميان سهامداران به دليل آثار جنگ و ناپايداري‌هاي اقتصادي افزايش يافته، چنانچه قيمت اعمال اين اوراق بالاتر از ارزش ذاتي سهام تعيين شود، اين ابزار مي‌تواند صرفا به ابزاري براي نمايش رشد موقت شاخص كل تبديل شود؛ موضوعي كه به‌جاي بازسازي اعتماد، ممكن است آن را در بلندمدت تضعيف كند. براي تقويت پشتوانه مالي طرح، دولت منابعي را به صندوق تثبيت تزريق كند يا از طريق انتشار اوراق مشاركت، منابع لازم براي تضمين بازپرداخت‌ها را فراهم آورد. همچنين شفاف‌سازي فرآيند محاسبه ارزش سبد دارايي‌ها از طريق انتشار روزانه گزارش‌هاي حسابرسي مستقل، از ديگر مواردي بود كه عصمت‌پناه براي ارتقاي كارايي و افزايش اعتماد به اين ابزار مطرح كرد.
بازار از نگاه معاملات
طي سومين روز كاري هفته يعني دوشنبه 23 تير 1404، شاخص‌هاي بازار سرمايه با تغيير روند توانستند تا حدودي سبز شوند و برهمين اساس شاخص كل بورس تهران با افزايش 26 هزار و 489 واحدي معادل 0.98 درصدي روبه رو شد و به تراز 2 ميليون و 734 هزار واحدي رسيد. همچنين شاخص كل هم وزن نيز يك هزار و 835 واحد معادل 0.22 درصد رشد كرد و به عدد 831 هزار و 334 واحدي رسيد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس 145 واحد رشد كرد و در جايگاه 24 هزار و 773 واحدي ايستاد. از ميان 658 نماد بازار سرمايه در اين روز 258 نماد مثبت و 251 نماد نيز منفي بودند. همچنين 71 نماد معادل 11 درصد از نمادها در صف خريد و 120 نماد معادل 18 درصد از نمادها در صف فروش قرار داشتند. در بازار روز گذشته در مجموع ارزش معاملات به 711 هزار و 284 ميليارد تومان رسيده كه 6 هزار و 822 ميليارد تومان آن يعني يك درصد از كل معاملات را شامل شد، ارزش معاملات بازارسرمايه در مقايسه با ساير روزها و هفته‌هاي معاملاتي همچنان پايين است.
طي روز دوشنبه صنايع نساجي، خدمات رفاهي متنوع، توليد فلزات گرانبهاي غيرآهن، بانك‌ها و موسسات اعتباري، فعاليت‌هاي مرتبط با اوراق بهادار، سرمايه‌گذاري، مواد شيميايي-متنوع، فرآورده‌هاي نفتي، سيمان آهك و گچ، خودرو، محصولات لبني، توليد كود و تركيبات نيتروژن، محصولات پاك‌كننده، محصولات فلزي، محصولات كشاورزي، خرده فروشي به استثناي وسايل نقليه موتوري، نوشيدني و قطعات خودرو بيشترين بازدهي مثبت را تجربه كردند.