اهميت حكمراني خوب

در عرصه سياست بين‌الملل، قدرت نه ‌فقط به زرادخانه نظامي، بلكه به كيفيت حكمراني داخلي نيز بستگي دارد. كشورها در رقابت‌هاي ژئوپليتيكي، بيش از هر چيز نقاط ضعف يكديگر را رصد مي‌كنند و از شكاف‌هايي كه در مديريت داخلي نمايان مي‌شود، بهره مي‌جويند. در اين راستا، پرسش اساسي آن است كه آيا ضعف در حكمراني در ايران، زمينه‌ساز نگاه تهاجمي‌تر اسراييل نسبت به كشور ما شده است؟ حكمراني مطلوب متضمن شفافيت، مشاركت، پاسخگويي، كارآمدي و عدالت است. در غياب اين مولفه‌ها، مشروعيت حاكميت تضعيف شده و انسجام اجتماعي دچار فرسايش مي‌شود. از ديدگاه صاحب‌نظراني چون دكتر موسي غني‌نژاد، اقتصاددان ايراني، هرگاه اقتصاد كشور با فساد ساختاري، تورم مزمن و ناتواني در ايجاد فرصت‌هاي شغلي پايدار مواجه شده، امنيت اجتماعي نيز در معرض تهديد قرار گرفته است. در چنين شرايطي، بازيگران منطقه‌اي مانند اسراييل ممكن است وضعيت را فرصتي براي پيشبرد اهداف خود در نظر بگيرند؛ به‌ويژه اگر نظام حكمراني نتواند تصويري يكپارچه، مقتدر و قابل‌اتكا از خود به نمايش بگذارد. اسراييل به عنوان يك كنشگر امنيت‌محور، همواره نسبت به تحولات ايران بسيار حساس بوده است. با كاهش اعتماد جهاني به مديريت داخلي ايران، رژيم اسراييل توانسته است با موفقيت بيشتري افكار عمومي جهاني و نهادهاي بين‌المللي را متقاعد كند كه ايران تهديدي براي امنيت منطقه‌اي است. به گفته يووال اشتاينيتز، وزير پيشين اطلاعات اسراييل، «بي‌ثباتي اقتصادي و نارضايتي اجتماعي در ايران، اين كشور را در وضعيتي قرار داده كه كمتر مي‌تواند به اقدامات نظامي ما واكنش نشان دهد.» از ديدگاه تحليلگراني مانند تريتا پارسي، استاد روابط بين‌الملل، اسراييل در سال‌هاي اخير با بهره‌گيري از ضعف‌هاي حاكميتي در ايران، مسير سياستگذاري در ايالات متحده را نيز عليه تهران هموار كرده است. از ديگر آثار حكمراني ضعيف، تضعيف دستگاه ديپلماسي است.

در سال‌هاي اخير، سياست خارجي ايران با چالش‌هاي جدي از جمله قطع ارتباط موثر با كشورهاي همسايه، كاهش مشاركت در نهادهاي چندجانبه و ناتواني در تدوين استراتژي ارتباطي موثر مواجه بوده است. اين شرايط فضا را براي ديپلماسي تهاجمي اسراييل آماده‌تر كرده است. در چنين فضايي، رژيم صهيونيستي موفق شده است با ايجاد ائتلاف‌هايي در منطقه خليج‌فارس و عادي‌سازي روابط با كشورهاي عربي، عملا حلقه فشار را بر ايران تنگ‌تر كند. برخي تحليلگران مانند مهدي ذاكريان، استاد حقوق بين‌الملل معتقدند كه ناكارآمدي در سياست خارجي موجب شده است ابتكار عمل در حوزه ژئوپليتيك منطقه‌اي از دست ايران خارج شود. براي مقابله با تهديدات خارجي مانند اسراييل، تنها اتكا به ابزار نظامي كافي نيست. حكمراني سالم، با بازگرداندن اعتماد مردم، بهبود ساختار اقتصادي، ترميم روابط خارجي و كاهش شكاف‌هاي داخلي مي‌تواند به‌گونه‌اي ايران را در برابر خيال‌پردازي‌هاي خصمانه محافظت كند. در دنياي امروز، امنيت ملي بيش از هر چيز از دل مشروعيت داخلي و عقلانيت راهبردي بيرون مي‌آيد.