بحران در بازار سرمايه
هفته جاري براي بورس تهران با اتفاقاتي تلخ و كم‌سابقه همراه بود؛ تصميم سازمان بورس براي بازگشايي زودهنگام بازار، در كنار عدم حمايت موثر طي سه روز نخست، منجر به شكل‌گيري صف‌هاي فروش سنگين و رفتارهاي هيجاني در ميان سرمايه‌گذاران شد.
هفته جاري براي بورس تهران با اتفاقاتي تلخ و كم‌سابقه همراه بود؛ تصميم سازمان بورس براي بازگشايي زودهنگام بازار، در كنار عدم حمايت موثر طي سه روز نخست، منجر به شكل‌گيري صف‌هاي فروش سنگين و رفتارهاي هيجاني در ميان سرمايه‌گذاران شد. همزمان با اين تصميمات، نرخ ارز و قيمت سهام به سرعت افزايشي شد و ارزش كلي بازار كاهش قابل توجهي يافت. بر اساس آمارهاي موجود، در سه روز نخست فعاليت بازار، حدود ۱۵ هزار ميليارد تومان نقدينگي از بورس خارج شد و روز چهارشنبه نيز رقم خروجي نزديك به ۱۳.۵ هزار ميليارد تومان بود؛ به عبارتي، تنها ظرف چهار روز، بيش از ۲۸ هزار ميليارد تومان معادل ۲۸.۵ همت از بازار سرمايه خارج شده است. اين رقم، ركورد تازه‌اي براي بازار محسوب مي‌شود و از بي‌اعتمادي عميق سرمايه‌گذاران به سياست‌هاي مديريتي حكايت دارد.
نكته تامل‌برانگيز ديگر، واكنش ديرهنگام و ناكارآمد مديران بازار پس از انباشت صف‌هاي فروش و تشديد فضاي ناآرامي در بازار بود. حمايتي كه در روز چهارم صورت گرفت، نه تنها نتوانست از خروج نقدينگي جلوگيري كند، بلكه با افزايش ابهام و نگراني سهامداران، ركورد خروج پول از بازار را جابه‌جا كرد.
در اين ميان، اظهارات كلي و مبهم مقامات مسوول، صرفا به اعلام ارايه بسته‌هاي حمايتي يا وعده تامين اعتبار از منابع صندوق توسعه و بانك‌ها محدود شد؛ سياست‌هاي شفافي كه بتواند چشم‌انداز مثبتي براي بازار ترسيم كند، ارايه نشد. به باور تحليلگران، مادامي كه نرخ سود بانكي و نرخ موثر اوراق در كانال بالاي ۳۵ تا ۳۶ درصد باقي بماند و بانك‌ها براي جذب سپرده رقابت دارند و نرخ سود به محدوده ۳۰ درصد هم رسيده است، انتظار بازگشت نقدينگي به بازار سرمايه غيرواقع‌بينانه است.
كاهش نرخ سود بانكي به كانال زير ۲۰ درصد يكي از مهم‌ترين ابزارهاي حمايتي بازار سرمايه است؛ تدبيري كه هم باعث اصلاح ترازنامه بانك‌ها و هم تقويت بازار سهام خواهد شد. همچنين واقعي‌سازي نرخ ارز و يكسان‌سازي آن، مي‌تواند انگيزه خروج نقدينگي به سمت بازارهاي موازي مانند ارز و طلا را كاهش دهد.تجربه سال‌هاي اخير، به ويژه از مرداد ۱۳۹۹ تاكنون، نشان مي‌دهد كه تنها راهكار مديريت بحران در سازمان بورس، محدود به بستن نمادها يا تغييرات در دامنه نوسان بوده است؛ رويكردي كه امروز بيش از هر زمان ديگري، ناكارآمد و كم‌اثر ارزيابي مي‌شود.
در پايان، فعالان بازار انتظار دارند كه مسوولان سازمان بورس و سياستگذاران، با شفافيت، برنامه‌ريزي دقيق و اقدامات به موقع، نسبت به مديريت بحران‌ها و حمايت واقعي از بازار، اقدام كنند؛ در غير اين صورت، ادامه روند فعلي به تضعيف جدي اعتماد عمومي و تكرار خروج نقدينگي از بازار سرمايه منجر خواهد شد.