تلاش براي مديريت بحران و بازسازي زيرساخت‌ها
تهران در هفته‌هاي اخير صحنه يكي از سخت‌ترين آزمون‌هاي خود در حوزه مديريت بحران و بازسازي بود. حملات هوايي رژيم صهيونيستي كه مناطق مختلفي از شهر ازجمله محله‌هاي مسكوني و مراكز حساس را هدف قرار داد، چالش‌هايي كم‌سابقه در حوزه مديريت شهري، اسكان اضطراري و بازسازي زيرساخت‌ها به همراه آورد.
تهران در هفته‌هاي اخير صحنه يكي از سخت‌ترين آزمون‌هاي خود در حوزه مديريت بحران و بازسازي بود. حملات هوايي رژيم صهيونيستي كه مناطق مختلفي از شهر ازجمله محله‌هاي مسكوني و مراكز حساس را هدف قرار داد، چالش‌هايي كم‌سابقه در حوزه مديريت شهري، اسكان اضطراري و بازسازي زيرساخت‌ها به همراه آورد.
اما در اين شرايط سخت، نشانه‌هايي از همبستگي، آمادگي نسبي دستگاه‌هاي اجرايي و مشاركت فعال شهرداري تهران، اميدهايي براي عبور از بحران و ساختن شهري مقاوم‌تر و هوشمندتر را تقويت كرده است. يكي از نخستين اقدامات شهرداري تهران، فراهم‌سازي اسكان اضطراري براي خانوارهاي آسيب‌ديده بود؛ اقدامي كه با وجود عدم تصريح مسووليت مستقيم در مصوبه مديريت بحران، به‌صورت داوطلبانه انجام شد. عليرضا زاكاني، شهردار تهران، در حاشيه نشست كميسيون عمران مجلس شوراي اسلامي گفت: گرچه مسووليت اسكان اضطراري در اين مصوبه بر عهده شهرداري نبود، اما از همان روزهاي نخست، داوطلبانه وارد ميدان شديم. در همين راستا، دو هتل متعلق به شهرداري تخليه و براي اسكان اوليه حدود ۱۳۰ خانواده مورد استفاده قرار گرفت. با افزايش نيازها و بازگشت برخي شهروندان از سفر، شهرداري اقدام به اجاره و تجهيز پنج هتل ديگر كرد تا بتواند پاسخگوي جمعيت بيشتري باشد. طبق اظهارات زاكاني، تاكنون بيش از ۲۰۰ خانواده اسكان يافته‌اند و براي حدود ۲۰۰ خانواده ديگر نيز برنامه‌ريزي صورت گرفته است. اين اقدامات در هماهنگي با بنياد مسكن انجام مي‌شود كه وظيفه معرفي افراد نيازمند به اسكان را برعهده دارد. پس از معرفي، شهرداري مسووليت انتقال و اسكان خانواده‌ها در هتل‌ها را برعهده مي‌گيرد. اين اقدام، علاوه بر بُعد اجرايي، نماد تعامل و هماهنگي ميان نهادهاي مختلف در شرايط بحراني است.
عمليات شبانه‌روزي با ۵۰۰ ماشين سنگين
همزمان با اقدامات اسكان، عمليات پاك‌سازي و آواربرداري نيز با جديت آغاز شد.
محسن قضاتلو، مديرعامل سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران، از بسيج گسترده نيروها و ماشين‌آلات براي اجراي عمليات آواربرداري خبر داد: از نخستين ساعات وقوع حادثه، تيم‌هاي عملياتي ما در محل حاضر شدند و با به‌كارگيري ۵۱۱ دستگاه ماشين‌آلات سنگين، عمليات پاك‌سازي و آواربرداري را آغاز كرديم.
اين عمليات از تاريخ ۲۳ خرداد تا ۹ تيرماه ۱۴۰۴ به‌مدت ۱۸ روز به‌صورت شبانه‌روزي ادامه يافت و در اين مدت، حدود ۲۰ هزار تن خاك و نخاله ناشي از تخريب به مجتمع‌هاي آرادكوه و آبعلي منتقل شد. براساس آمار ارايه‌شده، ۹۸ عمليات پاك‌سازي ثبت شده و بيش از ۲۰۰۰ سرويس حمل نخاله انجام گرفته است. ۶۰۰ نيروي عملياتي نيز به‌طور مستقيم در اين فرآيند مشاركت داشته‌اند.
قضاتلو تأكيد كرد كه اين حجم از فعاليت، نشان‌دهنده توانمندي مديريت شهري در مواجهه با بحران و تداوم خدمت‌رساني در سخت‌ترين شرايط است: تلاش شبانه‌روزي نيروهاي اين سازمان نمادي از توانمندي مديريت شهري تهران در مواجهه با بحران‌ها و تضمين تداوم خدمات‌رساني در شرايط بحراني است.
بازسازي اساسي؛ ۱۸ تا ۲۴ ماه زمان نياز دارد
با عبور از مرحله اوليه بحران، اكنون مساله اصلي بازسازي منازل و زيرساخت‌هاي آسيب‌ديده است. شهردار تهران ضمن اشاره به آغاز عمليات ساخت واحدهاي جديد با محوريت بنياد مسكن، تأكيد كرد: بازسازي كامل منازل حدود ۱۸ تا ۲۴ ماه زمان مي‌برد. در اين مدت، دولت بايد از طريق پرداخت وديعه و اجاره، شرايط اسكان موقت را براي مردم فراهم كند. اين بازه زماني، نشانگر وسعت خرابي‌ها و دشواري پروژه بازسازي است. در همين راستا، شهرداري تهران با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي خود و نيز مشاركت بخش خصوصي، تلاش دارد فرآيند را تسريع كند. ارايه تراكم و تسهيلات شهري به سازندگان و مالكان ازجمله راهكارهايي است كه زاكاني براي كاهش زمان بازسازي مطرح كرده است.
تعميرات سريع‌تر از ساخت
در كنار بازسازي كامل، طرح‌هايي براي تعميرات سريع‌تر نيز در دستور كار قرار گرفته‌اند. به گفته زاكاني، اولويت با منازلي است كه قابليت ترميم دارند: پيشنهاد شده تا سقف ۸ ميليون تومان به ازاي هر مترمربع براي تعميرات اختصاص يابد تا مردم هرچه سريع‌تر به زندگي عادي بازگردند. اين طرح، با همكاري دولت، شهرداري و ساير دستگاه‌ها به اجرا گذاشته خواهد شد. انتظار مي‌رود با اجراي اين برنامه، بخشي از خانوارها پيش از اتمام پروژه‌هاي بازسازي اساسي بتوانند به خانه‌هاي خود بازگردند. يكي از نكات اميدبخش در سخنان مسوولان، تأكيد بر هماهنگي نهادي و اراده جدي براي بازسازي است. زاكاني گفت: اراده جدي در همه دستگاه‌ها براي بازسازي وجود دارد. اگر شرايط جنگي ادامه يابد، براي تداوم اسكان اضطراري پيش‌بيني‌هايي در تهران انجام شده است. همچنين، شهرداري تهران در حال تهيه گزارشي براي صحن علني مجلس شوراي اسلامي است. اين گزارش قرار است به خلأهاي قانوني و زيرساختي نيز اشاره كند؛ ازجمله نوسازي ماشين‌آلات آواربرداري و تقويت تجهيزات آتش‌نشاني.
فرصت نوسازي در دل بحران
بحران‌ها همواره تهديدهاي آشكاري با خود به همراه دارند، اما در دل خود فرصتي نيز نهفته‌اند؛ فرصتي براي بازنگري، اصلاح، تقويت و نوسازي. بحران اخير در تهران، با تمام سختي‌ها و هزينه‌هاي انساني و مالي، فرصتي براي بهبود زيرساخت‌ها، افزايش تاب‌آوري شهري، ارتقاي سطح هماهنگي ميان نهادهاي اجرايي و اعتمادسازي عمومي فراهم كرده است.
همكاري شهرداري تهران با نهادهايي مانند بنياد مسكن، ستاد بحران، اداره كل خدمات شهري و مشاركت موثر مجلس، نويدبخش آينده‌اي بهتر براي بازسازي و مقاوم‌سازي تهران است. اگر اين روند با برنامه‌ريزي دقيق، شفافيت، مشاركت عمومي و حمايت مستمر ادامه يابد، مي‌توان از اين بحران، تجربه‌اي ماندگار براي مديريت آينده شهر ساخت.