ضرورت ارتقاي تاب‌آوري شهري و حفظ روايت جمعي
يكي از نكاتي كه جامعه ايران هميشه در آن موفق عمل كرده مساله تاب آوري در شرايط سخت و بحراني است. جامعه ما به اذعان مسوولان بيش از هر چيز در تمام شرايط سخت مساله تاب آوري را به خوبي اجرايي كرده است.
يكي از نكاتي كه جامعه ايران هميشه در آن موفق عمل كرده مساله تاب آوري در شرايط سخت و بحراني است. جامعه ما به اذعان مسوولان بيش از هر چيز در تمام شرايط سخت مساله تاب آوري را به خوبي اجرايي كرده است. شايد در شرايطي مانند جنگ اين تاب‌آوري تحسين برانگيز باشد اما قطعا در شرايط ديگر مطالبه‌گري بيش از تاب آوري مي‌تواند بر پيشرفت اجتماعي و اقتصادي و مسووليت‌پذيري دولتمردان تاثير داشته باشد. مطالبه‌گيري كه متاسفانه سال‌هاي سال تاب آوري آن را از ياد ما برده و همين مساله شايد يكي از عمده دلايلي باشد كه عموما كساني كه عهده‌دار مسووليتي در كشور مي‌شوند به راحتي وعده‌هايي را كه مي‌دهند به دست فراموشي مي‌سپارند. حالا اما رييس كميته اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران با اشاره به تجربه اخير تهران بر ضرورت ارتقاي تاب‌آوري شهري و حفظ روايت جمعي تاكيد كرد.
الگوي ارزشمند همكاري بين بخشي
زهرا شمس احسان در تذكر پيش از دستور سيصد و سي و ششمين جلسه شوراي اسلامي شهر تهران با قدرداني از تلاش‌هاي خستگي‌ناپذير و شبانه‌روزي تمامي سازمان‌ها و نهادهاي خدمت‌رسان شهرداري در بحران اخير گفت: اين افراد در اوج فشارهاي روحي و جسمي، با از خودگذشتگي و ايثار مثال‌زدني، برگ زريني به تاريخ خدمت‌رساني در پايتخت افزودند. بي‌ترديد، اگر حضور به‌موقع، هماهنگ و موثر اين سازمان‌ها نبود، تبعات بحران اخير بسيار سنگين‌تر مي‌بود. اين الگوي ارزشمند همكاري بين‌بخشي و مديريت جهادي، ميراثي گرانبها براي آينده مديريت شهري است كه بايد مورد تحليل، مستندسازي و ارتقا قرار گيرد. وي افزود: رويدادهاي ايام اخير و تجاوز ناجوانمردانه به حريم امن هموطنان و شهروندان تهراني، آزموني بود كه ضرورت بازانديشي در ساختارهاي شهري را آشكار ساخت. فرصت آرامش كنوني، مجالي گرانبها براي تأمل و برنامه‌ريزي هوشمندانه در جهت ارتقاي تاب‌آوري شهري است؛ فرصتي كه بايد آن را مغتنم شمرد.
تاب آوري سيستماتيك
شمس احسان با بيان اينكه تجربه اين دوران به ما نشان داد كه آمادگي شهرها در برابر مخاطرات مختلف، مستلزم رويكردي سيستماتيك و چندلايه است، تصريح كرد: شهر بايد به سمت استانداردهاي مطلوب تاب‌آوري حركت كند. شهر تاب‌آور، شهري است كه نه تنها زيرساخت‌هاي فيزيكي آن در برابر بحران‌ها مقاوم است، بلكه شهروندان و نهادهاي آن نيز بايد از آمادگي رواني و عملياتي برخوردار باشند. وي با بيان اينكه توسعه زيرساخت‌هاي چندمنظوره با قابليت تغيير كاربري سريع در شرايط اضطراري و توانمندسازي محله‌محور شهروندان، در ارتقاي تاب‌آوري شهري نقش دارد، اضافه كرد: اين مهم بايد با تأمين ذخاير استراتژيك در قالب انبارهاي توزيع‌شده در سطح شهر، ارتقاي سيستم‌هاي هشدار سريع و ايجاد شبكه پشتيباني رواني-اجتماعي تقويت شود.اين عضو شورا معتقد است در كنار تقويت زيرساخت‌هاي فيزيكي و عملياتي، حفظ و ترويج روايت جمعي از رويدادهاي اخير، بُعد ديگري از تاب‌آوري شهري است كه نبايد از نظرها دور بماند.
روايت مشترك و منسجم از بحران‌ها
شمس احسان ادامه داد: تجربه نشان داده جوامعي كه روايت مشترك و منسجمي از بحران‌ها دارند، در مواجهه با چالش‌هاي آينده نيز موفق‌تر عمل مي‌كنند. ثبت و روايت تجربه شهروندان در رويدادهاي اخير، علاوه بر ارزش تاريخي، كاركرد مهمي در تقويت همبستگي اجتماعي و ايجاد آگاهي جمعي دارد. رييس كميته اجتماعي شورا افزود: بازنمايي روايت زندگي روزمره شهرونداني كه در اين حوادث جان خود را از دست داده‌اند، عنصري حياتي در شكل‌دهي به حافظه جمعي شهر است. اين روايت‌ها بايد به گونه‌اي باشد كه هر شهروند تهراني، خود را در آينه زندگي جان‌باختگان ببيند و درك كند كه آنها نيز همچون او، انسان‌هايي با دغدغه‌ها، آرزوها و زندگي روزمره بوده‌اند. اين همذات‌پنداري، نه تنها به حفظ ياد جان‌باختگان كمك مي‌كند، بلكه انگيزه جمعي براي تلاش در جهت پيشگيري از وقوع فجايع مشابه را نيز تقويت مي‌نمايد. وي مستندسازي چندرسانه‌اي از زندگي روزمره جان‌باختگان، برپايي نمايشگاه‌هاي محله‌اي، طراحي هوشمندانه المان‌هاي شهري و راه‌اندازي پويش‌هاي فرهنگي مشاركتي را از جمله اقداماتي برشمرد كه مي‌توانند در خدمت اين هدف قرار گيرند.شمس احسان ادامه داد: همچنين، تدوين برنامه‌هاي آموزشي براي مدارس و تبديل روايت به كنش اجتماعي، مي‌تواند تأثير اين روايت‌ها را پايدارتر و عميق‌تر سازد. عضو شوراي شهر تهران در ادامه تذكر خود عنوان كرد: ضروري است كارگروهي متشكل از متخصصان حوزه مديريت بحران و متخصصان حوزه فرهنگ و هنر تشكيل شود. اين كارگروه مي‌تواند با بهره‌گيري از تجارب داخلي و بين‌المللي، برنامه‌اي جامع و منسجم براي تحقق اهداف فوق تدوين نمايد. همكاري نزديك با نهادهاي مدني، سمن‌ها، گروه‌هاي داوطلب، هنرمندان و متخصصان حوزه‌هاي مرتبط، در موفقيت اين برنامه نقشي اساسي خواهد داشت. وي در پايان با بيان اينكه اين جنگ يك جنگ تركيبي است كه رسانه در آن نقش اساسي دارد، تاكيد كرد: بي‌ترديد توجه جدي به اين مهم، علاوه بر افزايش آمادگي شهر در برابر مخاطرات احتمالي آينده، به تعميق هويت جمعي، تقويت همبستگي اجتماعي و ارتقاي حس تعلق شهروندان به شهر تهران منجر خواهد شد. شهري كه هم در برابر بحران‌ها تاب‌آور است و هم روايت جمعي خود را به خوبي حفظ و منتقل مي‌كند، شهري است كه مي‌تواند با اطمينان به آينده چشم بدوزد.