جراحت بورس از جنگ
ساليان سال است كه بورس تهران حال و روز خوبي ندارد و در روزهاي سخت به دنبال متولي براي جبران شرايط خود است؛ اما هيچ مديري تا به امروز نتوانسته به صورت تمام قد متولي بازار سهام شود و اين بازاررا از روزهاي سخت نجات دهد.
ساليان سال است كه بورس تهران حال و روز خوبي ندارد و در روزهاي سخت به دنبال متولي براي جبران شرايط خود است؛ اما هيچ مديري تا به امروز نتوانسته به صورت تمام قد متولي بازار سهام شود و اين بازاررا از روزهاي سخت نجات دهد. به نوعي مديران سازمان بورس در روزهاي سخت بازار اعلام مي‌كنند كه متولي سبزپوشي يا سرخ پوشي بازار نيستند و پس از چند روز حمايت‌هاي خردي انجام مي‌دهند كه پس از ريزش و سقوط شاخص‌ها ارزش چنداني ندارد، همانند شرايط اين روزهاي بورس تهران كه در روز نخست بازار نزولي شد.
بررسي اعداد و ارقام نشان مي‌دهد كه شاخص كل در 2 روز 150 هزار واحد ريخت و اين عدد بزرگي است چراكه بازار حدود دو هفته براي فرار از ريسك‌ها تعطيل بود و اكنون به نظر مي‌رسد كه بازار قرمزهاي سنگيني را تجربه نكند.
ريسك‌هاي گوناگوني روي بورس اثرگذار هستند؛ اما اين روزها ريسك‌هاي ژئوپليتيك بيش از هرچيزي بورس را به دام سقوط‌هاي سنگين كشانده و باعث فرار سرمايه از بازار شده است. در اصل ريسك‌هاي ژئوپليتيك به مجموعه‌اي از عوامل و رويدادهاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي گفته مي‌شود كه مي‌توانند بر روابط بين كشورها و ثبات منطقه‌اي تأثير منفي بگذارند و منجر به بروز بحران، جنگ يا تحريم شوند. اين ريسك‌ها مي‌توانند شامل ناآرامي‌هاي سياسي، جنگ‌هاي داخلي، تغيير رژيم‌هاي سياسي، شورش‌ها، تهديدها و جنگ‌هاي خارجي و حتي بلاياي طبيعي باشد.
حال اين ريسك، با شروع جنگ ميان ايران و اسراييل به جان بورس تهران افتاده است و باعث شده كه خروج نقدينگي از اين بازار روز به روز شدت بگيرد، اين موضوع درحالي است كه ساير بازارهاي موازي روند صعودي دارند و اين روزها با سودسازي و سوددهي همراه شده‌اند. بازارهاي موازي بورس تهران روز يكشنبه ميانگين حدود ۲ تا ۵ درصد رشد داشتند اما بورس تهران نزول سنگيني را تجربه كرد.
بورس تهران به واسطه تنش‌هاي نظامي و جنگ حدود دو هفته تعطيل بود و برخي از فعالان بازار سهام انتظار داشتند پس از اين تعطيلي دو هفته‌اي سازمان بورس برنامه‌اي جامع براي بازار ارايه دهد و از ريزش‌هاي سنگين آن جلوگيري كند؛ اما معضل اساسي اينجاست كه سازمان بورس هيچ برنامه‌اي براي حمايت از بورس نداشته و حتي حميد ياري، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص عدم حمايت‌ها گفت: نبايد انتظار داشت تمام حمايت‌ها در روز اول يا دوم انجام شود. از هفته‌هاي قبل شروع به سنجش ميزان عرضه‌ها و احتمال بروز فشار فروش كرديم. اين شوك با شوك‌هاي سال‌هاي گذشته قابل مقايسه نيست و نياز به صبوري دارد، همان‌گونه كه در ساير كشورها نيز چنين رويه‌اي مشاهده شده است.
البته قرار است طي روزهاي آتي برنامه‌اي براي حمايت از بازار سرمايه ارسال شود اما اين حمايت نوشدارو پس از مرگ سهراب است و اگر سازمان بورس قصد حمايت از بازار را داشت بايد در مدت اين دو هفته كاري براي بازار انجام مي‌داد اما به نظر مي‌رسد كه در اين دو هفته مديران سازمان بورس هم درتعطيلات بوده و برنامه‌اي براي حمايت از بازار سرمايه نداشتند.
اين موضوع درحالي است كه بورس ساير كشورها همواره در شرايط خاص نيز حمايت شده و روندي مثبت دارند. براي نمونه بورس اسراييل با توجه به اينكه ساختمان اين بورس به‌طور كامل از بين رفته اما همچنان روند نسبتا مثبتي دارد و پكپارچه سرخ‌پوش نيست كه اين موضوع حكايت از حمايت‌ها و واقعيت‌هاي بورس دارد.
اگر حمايت‌ها تنها با تكيه به زماني خاص نباشد و مديران سازمان بورس به هيچ مسوولي اجازه دخالت در اين بازار را ندهند به مرور شاهد تغيير روند خواهيم بود و حتي در روزهاي تنش و جنگ نيز بورس مي‌تواند سبزپوش باشد.
مشكل اينجاست كه بورس تبديل به يك بازار براي تامين مالي و فروش اوراق شده و ارزش خاصي حتي در نظر مديران مربوطه ندارد، به همين دليل است كه در هر شرايط خاص شاهد سرخ پوشي بازار سهام هستيم. البته در روزهايي كه نياز به نقدينگي است همه به فكر بورس هستند همانند زمستان سال ۱۳۹۸ و تابستان سال ۱۳۹۹ كه بازار رشد بسيار خوبي داشت و در نهايت شاخص سقوط سنگيني را تجربه كرد.
بورس تهران در يك نگاه
طي معاملات دومين روز كاري هفته يعني يكشنبه هشتم تيرماه شاخص كل بورس تهران با ريزش ۷۲ هزار و ۸۹۲ واحدي مواجه شد و شاخص كل در نهايت روي رقم ۲ ميليون و ۸۴۴ هزار و ۷۳۷ واحد متوقف شد.شاخص كل هم‌وزن نيز با كاهش ۱۹ هزار و ۳۹۳ واحدي در عدد ۸۸۸ هزار و ۸۳۶ واحد ايستاد و شاخص كل فرابورس با رشد ۶۳۱ واحدي به رقم ۲۶ هزار و ۱۱۷ واحد رسيد. ارزش معاملات بازار سرمايه در دومين روز از بازگشايي به ۶ هزار و ۷۰۹ ميليارد تومان رسيد، در حالي كه در معاملات امروز يك هزار و ۹۵۴ ميليارد تومان پول حقيقي از صندوق‌هاي درآمد ثابت بازار خارج شد.
در نقطه مقابل در بازار طلا شاهد نوسانات رو به بالا در صندوق‌هاي طلا بوديم. همچنين نوسانات تا مثبت 3.5 درصد پيش رفت. ارزش معاملات صندوق‌هاي طلا 4,118 ميليارد تومان بوده كه 95.5% نسبت به ميانگين 5 روز معاملاتي اخير افزايش داشته است؛ ناگفته نماند كه حقيقي‌ها 331 ميليارد تومان پول از صندوق‌هاي طلا خارج كردند كه با توجه به وقفه طولاني در معاملات طبيعي به نظر مي‌رسيد.
در روز يكشنبه ارزش كل معاملات بازار برابر با ۱۴ هزار و ۹۷۴ ميليارد تومان بوده كه از مبلغ ۲۴ درصد يعني ۳ هزار و ۵۷۴ ميليارد تومان مربوط به معاملات خرد سهام و حق تقدم و صندوق‌هاي سهامي بوده است. همچنين تنها ۵ نماد معادل يك درصد از نمادها در صف خريد و ۵۷۹ نماد معادل ۹۲ درصد از نمادها در صف فروش قرار داشتند.
در دومين روز كاري هفته در مجموع ۱۹۰۸ ميليارد تومان خروج حقيقي (سهام، حق تقدم و صندوق‌هاي قابل معامله) رخ داده است. ۱۶ درصد از خريدها توسط حقيقي‌ها و ۸۴ درصد نيز توسط حقوقي‌ها انجام شود. نكته قابل توجه اينجاست روز يكشنبه ۹۶۵ ميليارد تومان نقدينگي از نمادهايي با ارزش بازار كمتر از ۴۰ هزار ميليارد تومان انجام شد.