بنزين، كيميا نشد
در شرايطي كه دو مخزن سوخت در تهران دچار صدمه شده بود و صف‌هاي طويل و بي‌سابقه سوخت‌گيري با رشد تقاضاي عجيب در بخش‌هاي مختلف كشور از جمله كلانشهر تهران در جريان بود، سوخت‌رساني بي‌وقفه و پايدار، يكي از نمودهاي مديريت جهادي در ۱۲ روز جنگ تحميلي به كشور بود.
در شرايطي كه دو مخزن سوخت در تهران دچار صدمه شده بود و صف‌هاي طويل و بي‌سابقه سوخت‌گيري با رشد تقاضاي عجيب در بخش‌هاي مختلف كشور از جمله كلانشهر تهران در جريان بود، سوخت‌رساني بي‌وقفه و پايدار، يكي از نمودهاي مديريت جهادي در ۱۲ روز جنگ تحميلي به كشور بود. به‌گزارش ايسنا، با آغاز جنگ و بروز شرايط بحراني در برخي مناطق كشور، دغدغه تأمين مستمر سوخت به يكي از مهم‌ترين اولويت‌هاي دولت و مردم تبديل شد. تجربه‌هاي گذشته نشان داده كه در شرايط ناپايدار، زنجيره توزيع سوخت مي‌تواند دچار اختلال شود و اين مساله علاوه بر ايجاد نگراني‌هاي عمومي، بر حمل‌ونقل و امنيت رواني جامعه نيز تأثيرگذار خواهد بود. اما در جريان ۱۲ روز تجاوز رژيم صهيونيستي به ايران، با وجود افزايش قابل‌توجه تقاضا، تأمين بنزين در كشور بدون توقف ادامه يافت و از منظر نهادهاي مسوول، اين شرايط «قابل‌قبول و كنترل‌شده» ارزيابي مي‌شود.
شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران با اجراي برنامه‌هاي پيشگيرانه، از جمله اعمال سهميه‌بندي موقت و هدفمند، افزايش نظارت بر حمل و توزيع سوخت و همكاري نزديك با صنف جايگاه‌داران، تلاش كرد تا با مديريت مصرف و توزيع، از بروز بحران در پمپ‌بنزين‌ها جلوگيري كند. در نخستين ساعات اعلام شرايط جنگي، تصاوير منتشرشده از برخي جايگاه‌هاي سوخت در شهرهاي بزرگ و استان‌هاي مرزي حاكي از افزايش شديد مراجعه مردم و شكل‌گيري صف‌هاي طولاني بود. اين مساله در ساعات اوليه نگراني‌هايي را درباره احتمال كمبود سوخت به وجود آورد. اما به فاصله كوتاهي از اين وضعيت، سياست سهميه‌بندي هوشمندانه بنزين به اجرا درآمد؛ تصميمي كه بنا بر اعلام مسوولان، نقش مهمي در «مديريت رواني و فيزيكي مصرف» ايفا كرد. البته اين تصميم بعد از حمله به دو انبار سوخت ري و شهران بود، در همان ساعت اوليه پس از اطفاي حريق و جلوگيري از گسترش آتش به ساير مخازن، فعال‌سازي ساير مخازن و تداوم ارسال فرآورده‌هاي نفتي از ديگر انبارها در دستور كار قرار گرفت و موضوع در كمتر از ۲۴ ساعت حل و فصل شد.
در كنار برنامه‌ريزي شركت پخش، همكاري و آمادگي جايگاه‌داران نيز در پايداري شبكه توزيع نقشي كليدي ايفا كرد. رضا نواز، سخنگوي صنف جايگاه‌داران كشور با اشاره به ساعات پركار و پرفشار ۱۲ روز جنگ گفت: همه جايگاه‌داران در اين مدت با تمام ظرفيت و حتي بيشتر از توان معمول فعاليت كردند. مراجعات تا دو برابر روزهاي عادي افزايش يافته بود، اما با هماهنگي‌هاي صورت‌گرفته، هيچ جايگاه اصلي در كشور تعطيل نشد. او تأكيد كرد كه سهميه‌بندي از سوي مردم نيز به‌طور نسبي پذيرفته شد و همين مساله باعث شد از تكرار تجربه‌هاي تلخ كمبود سوخت در سال‌هاي گذشته جلوگيري شود؛ در تهران، اصفهان، مشهد، اهواز و كرمانشاه كه جزو نقاط پرمراجعه بودند، سامانه‌هاي ثبت مصرف فعال باقي ماندند و با تأمين مداوم تانكرهاي بنزين، توانستيم صف‌ها را كنترل كنيم. بنا بر اعلام شركت ملي پخش فراورده‌هاي نفتي، حجم بنزين توزيعي در اين بازه ۱۲ روزه نه‌تنها كاهش نيافت بلكه در برخي روزها نسبت به ميانگين معمول، افزايش نيز پيدا كرد. ويس كرمي در همين زمينه تأكيد كرد كه ذخاير بنزين كشور «در وضعيت مطمئن و تحت كنترل» قرار دارد و اين ذخاير با هدف مقابله با بحران‌هاي احتمالي در سال‌هاي گذشته تقويت شده‌اند. در برخي استان‌ها نيز ناوگان سيار توزيع سوخت به كار گرفته شد تا مناطقي كه ممكن بود دسترسي به جايگاه محدود شده باشد، دچار اختلال نشوند. همچنين نيروهاي عملياتي شركت پخش، طي اين مدت در وضعيت آماده‌باش كامل قرار داشتند. درنهايت با خروج تعداد زيادي از مردم از پايتخت روند سوخت‌گيري نرمال‌تر شد و صف‌هاي طولاني كمي كاهش يافت تا جايي كه در تاريخ بيست‌وهشتم به‌طور ميانگين ۴۰ درصد صف‌هاي پمپ‌بنزين‌ها كاهش يافت و باتوجه به ورود سيل زيادي جمعيت به استان مازندران جايگاه‌هاي سيار در اين استان نيز مستقر شدند.
در ۳۱ خرداد ماه نيز روال سوخت‌گيري در تهران كاملا به حالت عادي برگشت و در نهايت نيز با اعلام آتش بس ديگر مشكلي در تامين سوخت شهروندان نبود و شرايط آرامي در كل كشور مهيا شد. مديريت تأمين بنزين در ۱۲ روز ابتدايي جنگ، يك آزمون جدي براي ساختار توزيع سوخت كشور بود؛ آزموني كه به گفته نهادهاي مسوول، با موفقيت نسبي پشت سر گذاشته شد. سهميه‌بندي، هماهنگي بين نهادها، اطلاع‌رساني به‌موقع و افزايش بهره‌گيري از ذخاير استراتژيك، از جمله ابزارهايي بود كه مانع از شكل‌گيري بحران‌هاي گسترده‌تر شد. در عين حال، تجربه اين روزها مي‌تواند درس‌هاي ارزشمندي براي بهبود سيستم توزيع سوخت، تقويت زيرساخت‌هاي الكترونيكي ثبت مصرف و افزايش تاب‌آوري در برابر بحران‌هاي مشابه در آينده فراهم كند.