سقوط بورس پس از آتش‌بس
بازگشايي بورس تهران پس از دو هفته تعطيلي، شوك تازه‌اي به بازار سرمايه وارد كرد؛ بازاري كه به دليل افزايش تنش‌هاي نظامي در منطقه و نااطميناني نسبت به آينده اقتصاد، هفته‌ها
بازگشايي بورس تهران پس از دو هفته تعطيلي، شوك تازه‌اي به بازار سرمايه وارد كرد؛ بازاري كه به دليل افزايش تنش‌هاي نظامي در منطقه و نااطميناني نسبت به آينده اقتصاد، هفته‌ها در بلاتكليفي فرو رفته بود. تعطيلي معاملات به دنبال درگيري نظامي ميان ايران و اسراييل و پاسخ متقابل تهران، با هدف حمايت از حقوق سهامداران و جلوگيري از رفتار هيجاني در دستور كار قرار گرفت. اما بررسي اولين روز بازگشايي بازار نشان مي‌دهد كه علي‌رغم اين تمهيدات، شاهد سرخ‌پوش شدن سنگين اغلب نمادها و افزايش بي‌اعتمادي سرمايه‌گذاران و خروج نقدينگي سنگين از بازار بوديم.
اين تعطيلي طولاني‌مدت معاملات گرچه در ظاهر براي صيانت از حقوق و دارايي سهامداران بود اما در عمل موجي از نگراني و رفتار احتياطي را بر بازار حاكم كرد. در اصل تعطيلي دو هفته‌اي در شرايطي كه بورس‌هاي جهاني فعاليت‌هاي خود را انجام مي‌دادند باعث شد كه اعتماد بازار كمتر شود. سرمايه‌گذاران با تيكه به اخبار منطقه‌اي و چشم‌انداز نامطمئن روبرو بودند، يا راه خروج را در پيش گرفته‌اند يا با هيجان منفي و ترديد وارد بازار شده‌اند. تحليلگران معتقدند مداخلات كوتاه‌مدت و توقف ناگهاني معاملات، بازار را از فرآيند طبيعي كشف قيمت دور مي‌كند و باعث انباشت هيجانات و ريسك سيستماتيك مي‌شود، به‌ويژه در شرايطي كه تنش‌هاي ژئوپلتيكي هنوز فروكش نكرده است.
جنگ 12 روزه و تنش‌هاي سياسي و احتمال تكرار درگيري نظامي در منطقه همچنان بازار را تحت‌تأثير قرار داده است. به عقيده بسياري از كارشناسان، اگر فضاي تشنج تداوم يابد، احتمال افزايش صف فروش و فشار مضاعف بر شاخص‌هاي اصلي بالا خواهد بود. با اين حال، اگر واكنش‌ها از سوي ايران از جنس كنترل‌شده و مبتني بر مديريت تنش باشد، نشانه‌هايي از بازگشت آرامش به تدريج در بازار نمايان خواهد شد.
البته بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه بازار نياز به تخليه هيجان دارد و تا زماني كه اين هيجان از بازار تخليه نشود همچنان شاهد سرخ پوشي معاملات بازار سهام خواهيم بود. نبايد اين موضوع را فراموش كرد كه تنها به هيجان تخليه بورس تغيير مسير نمي‌دهد و بايد اعتمادسازي توسط مسوولان نيز در بازار نيز انجام شود.
برخي از كارشناسان بازار سرمايه عقيده دارند كه بازگشت اطمينان به بازار سهام نيازمند اقدامات فوري نهادهاي مالي و بازارگردان‌هاست؛ از جمله حمايت مستقيم، افزايش نقش بازارگرداني، و استفاده از ابزارهاي كنترلي مانند محدوديت دامنه نوسان تا كاهش هيجانات مقطعي و ايجاد فرصت بازنگري براي سرمايه‌گذاران. البته اين بازگشت فوري اعتماد به معناي بازگشت دو روز نيست و احتمالا بازگشت اعتماد چند ماهي زمان بر باشد، البته نكته اساسي اينجاست كه بازگشت اعتماد با اقدامات به موقع و درست مسوولان است و نمي‌توان انتظار داشت كه با يك خبر، مصاحبه يا يك پيام اعتماد به خودي خود در بازار ايجاد شود.
بررسي دقيق‌تر رفتار صنايع بورسي، حاكي از آن است كه شاخه‌هاي بزرگ بازار از جمله پتروشيمي، پالايشي، بانك و خودروسازي به‌شدت درگير دوگانه فرصت و تهديد هستند. مثلاً رشد قيمت جهاني نفت كه به تبع تحولات منطقه‌اي رقم خورده، مي‌تواند براي پالايشي‌ها در كوتاه‌مدت فرصت سودآوري ايجاد كند، اما همزمان، سايه تحريم‌هاي جديد بر سر اين صنايع تهديد جدي محسوب مي‌شود. صنايع بانكي نيز با ريسك انتظارات ارزي و محدوديت دسترسي به منابع بين‌المللي مواجه‌اند؛ خودروسازان نيز هم از كاهش احتمالي واردات بهره‌مند مي‌شوند و هم از رشد هزينه‌هاي تأمين و چالش‌هاي صادرات ضربه خواهند خورد.
در مقابل، برخي صنايع كوچك از جمله شركت‌هاي دارويي و غذايي، به‌واسطه نيازهاي اساسي جامعه و احتمال افزايش تقاضا در فضاي بحراني، ممكن است بيش از ديگر گروه‌ها در كانون توجه سرمايه‌گذاران قرار گيرند. افزايش تقاضا براي محصولات مصرفي و دارويي در شرايط پرريسك مي‌تواند به بهبود كوتاه‌مدت ارزش سهام اين نمادها منجر شود.
بورس تهران با خروج از شرايط تعطيلي اجباري، بار ديگر خود را در معرض چالش سياست، اقتصاد و انتظارات رفتاري سرمايه‌گذاران مي‌بيند؛ بازاري كه بازگشت آرامش در آن، بيش از هر زمان به تصميمات سياست‌گذار، اقدامات حمايتي نهادهاي بازار و كيفيت مديريت بحران بستگي دارد. اگر واكنش‌ها هوشمندانه و هدفمند باشد، مي‌توان به تدريج شاهد كاسته شدن از التهابات و حركت بازار به سوي تعادل بود. در غير اين صورت، تداوم بي‌اعتمادي و فشار فروش، مي‌تواند ركودي تازه و فرسايشي بر بازار سهام ايران تحميل كند؛ بازاري كه حالا بيش از هميشه، نيازمند ترميم اعتماد و سياست‌هاي پايدار است.
بازار از نگاه معاملات
در اولين روز كاري هفته پس از حدود دو هفته تعطيلات يعني شنبه7 تير 1404، شاخص‌هاي بازار سرمايه يكپارچه سرخ پوش شدند و در اين روز شاهد آن بود كه شاخص كل بورس تهران نسبت به معاملات دو هفته اخير خود كاهش 62 هزار و 547 واحدي را معادل 2.1 درصدي را ثبت كرد و به عدد 2 ميليون و 922 واحدي رسيد و شاخص 3 ميليوني را ترك كرد.
همچنين شاخص كل هم وزن 15 هزار و 592 واحد معادل 1.69 درصد افت را نسبت به معاملات روز اخير ثبت نمود و به عدد 908 هزار و 92 واحدي رسيد. در سوي ديگر معاملات نيز شاخص كل فرابورس 464 واحد برابر با 1.71 درصد افت كرد و به جايگاه 26 هزار و 740 واحدي رسيد.
در اين روز با سرخ پوش شدن بازار شاهد توقف معاملات ۲ شركت بزرگ خودروساز بوديم. بر همين اساس بر اساس اطلاعات منتشر شده در سامانه كدال، شركت ايران خودرو با نماد «خودرو» به استناد ماده ۱۹ مكرر دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران با توجه به ابهامات موجود در اطلاعات با اهميت منتشر شده توسط ناشر به مدت چهار روز تا ۱۱ تيرماه متوقف شد.همچنين شركت ايراني توليد اتومبيل سايپا با نماد «خساپا» نيز به استناد ماده ۱۶ مكرر دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران با توجه به ابهامات موجود در اطلاعات با اهميت منتشر شده توسط ناشر، نم به مدت ۲ روز كاري متوقف شد. در همين راستا، ناشر موظف به رفع ابهامات موجود در اطلاعات با اهميت منتشر شده است.
ارزش كل معاملات دیروز بازار سهام برابر با 13571 ميليارد تومان بود كه از اين مبلغ 3830 ميليارد تومان آن مربوط به معاملات خرد سهام حق تقدم و صندوق‌هاي سهامي بوده است. در مجموع 28 درصد معاملات روز شنبه مربوط به معاملات خرد بوده است.
در اولين روز كاري هفته يعني شنبه ۴ نماد معادل ۱ درصد از نمادها در صف خريد و ۵۹۲ نماد معادل ۹۶ درصد از نمادها در صف فروش قرار داشتند. نمادهاي مثبت به ۵ عدد رسيد و نمادهاي منفي نيز شامل ۶۰۴ نماد بودند.
در اين روز صنايع خودرو، ساير محصولات غذايي، شيرينيجات، ماشين آلات الكتريكي، نساجي، وسايل خانگي، ساير محصولات كاني غيرفلزي، فعاليت مهندسي، مخابرات، توليد كود و تركيبات نيتروژن، انبوه‌سازي املاك و مستغلات، خدمات رفاهي متنوع، قطعات خودور، محصولات لبني، ليزينگ، چاپ و نشر، مواد شيميايي-متنوع، بيمه، كاشي و سراميك، تجهيزات صنعتي و خدمات رفاهي-برق در اين روز بيش از يك درصد افت كردند.