از دل ويراني، وطن دوباره قد مي‌كشد
پس از پايان جنگ ۱۲ روزه‌اي كه رژيم صهيونيستي عليه جمهوري اسلامي ايران آغاز كرد، حالا نوبت به بازسازي مي‌رسد؛ بازسازي خانه‌ها، فرودگاه‌ها، خدمات زيربنايي و مهم‌تر از همه بازسازي اعتماد اجتماعي و اقتصادي در بطن جامعه. به دنبال اين تجاوز آشكار، وزارت راه و شهرسازي با همراهي بنياد مسكن انقلاب اسلامي، سازمان نظام مهندسي، شركت فرودگاه‌ها و ساير دستگاه‌هاي اجرايي، طرحي فراگير براي بازسازي مناطق آسيب‌ديده تدوين كرده كه اكنون براي تصويب نهايي به دولت ارسال شده است.
پس از پايان جنگ ۱۲ روزه‌اي كه رژيم صهيونيستي عليه جمهوري اسلامي ايران آغاز كرد، حالا نوبت به بازسازي مي‌رسد؛ بازسازي خانه‌ها، فرودگاه‌ها، خدمات زيربنايي و مهم‌تر از همه بازسازي اعتماد اجتماعي و اقتصادي در بطن جامعه. به دنبال اين تجاوز آشكار، وزارت راه و شهرسازي با همراهي بنياد مسكن انقلاب اسلامي، سازمان نظام مهندسي، شركت فرودگاه‌ها و ساير دستگاه‌هاي اجرايي، طرحي فراگير براي بازسازي مناطق آسيب‌ديده تدوين كرده كه اكنون براي تصويب نهايي به دولت ارسال شده است. بر اساس گزارشي كه در جلسه كميته «برآورد خسارت و بازسازي مسكن ستاد مديريت بحران وزارت راه» ارايه شد، اين طرح بازسازي، تمام ابعاد فني، حقوقي و اجرايي عمليات را در بر مي‌گيرد. از جمله بازسازي واحدهاي مسكوني، تجاري، اداري، خصوصي و دولتي. در اين چارچوب، بنياد مسكن انقلاب اسلامي مسوول ارزيابي و ثبت فني خسارات شده و صدور پروانه‌هاي ساخت و بازسازي نيز به عهده مراجع ذي‌صلاح محلي خواهد بود. همچنين حمايت‌هاي مالي و تسهيلاتي دولت براي مالكان ساختمان‌هاي آسيب‌ديده در نظر گرفته شده است. معاونت مسكن و ساختمان وزارت راه و شهرسازي نيز وظيفه تدوين فرآيند تعمير، مقاوم‌سازي و بازسازي اماكن بخش خصوصي را برعهده گرفته و نقش هر نهاد از جمله شهرداري‌ها، سازمان نظام مهندسي و بنياد مسكن در اين زنجيره مشخص شده است.
نقش‌آفريني بنياد مسكن و ارزيابي سه هزار واحد
بنياد مسكن گزارشي از بازديد حدود ۳۰۰۰ واحد آسيب‌ديده ارايه داده است كه در آن واحدها بر اساس نياز به احداث مجدد، مقاوم‌سازي يا تعمير، تفكيك و دسته‌بندي شده‌اند. اين گام اساسي براي مديريت منابع و زمان‌بندي بازسازي است. به گزارش ايسنا، فرزانه صادق مالواجرد، وزير راه و شهرسازي در اين خصوص تأكيد كرد: ايجاد يك ستاد واحد براي بازسازي مناطق خسارت‌ديده، ضروري است؛ چرا كه باعث جلوگيري از تشتت آرا، يكپارچگي تصميمات و سردرگمي مردم خواهد شد. او با اشاره به محوريت بنياد مسكن در اين ستاد، افزود: همه پيشنهادات بازسازي بايد در اين ستاد مطرح و تصويب شود و هيچ اقدامي نبايد خارج از مسير قانوني انجام گيرد.
حضور مهندسين در خط مقدم بازسازي
يكي از نكات برجسته در جريان پاسخگويي به بحران اخير، حضور داوطلبانه اعضاي سازمان نظام مهندسي در مناطق آسيب‌ديده بوده است. از نخستين ساعات پس از حملات، اين مهندسين با يونيفرم‌هاي مشخص در محل حاضر شدند تا به ارزيابي تخصصي زيرساخت‌هايي چون آب، برق و گاز بپردازند. وزير راه و شهرسازي در بازديد از سازمان نظام مهندسي ساختمان كشور گفت: اخلاق مهندسي و حرفه‌اي اعضاي سازمان نظام مهندسي، مثال‌زدني است. اين حضور داوطلبانه در بررسي تخصصي خسارات، محاسبات دشمن را به هم ريخت و قوت قلبي براي مردم بود. صادق همچنين خواستار استفاده از تجربيات مهندسيني شد كه در بازسازي پس از جنگ تحميلي فعاليت داشتند و گفت: بازسازي واحدهاي آسيب‌ديده ميان برج‌هاي چند طبقه نيازمند تخصص بالا و اقدامات مهندسي دقيق است.
شهرداري تهران و بسته ويژه براي آسيب‌ديدگان
در كنار اقدامات دولت، شهرداري تهران نيز در حركتي هماهنگ با نهادهاي ملي، لايحه‌اي پيشنهادي براي تسهيلات ويژه به آسيب‌ديدگان جنگ تدوين كرده كه بزودي براي بررسي و تصويب به شوراي شهر ارسال خواهد شد. حميدرضا صارمي، معاون شهرسازي شهرداري تهران درباره جزييات اين لايحه گفت: شوراي شهر تهران مصوبه دو فوريتي در مورد الزام شهرداري به ارايه لايحه‌اي براي افزايش تاب‌آوري شهري تصويب كرده است. در لايحه پيشنهادي مشوق‌هايي براي مردم در نظر گرفته‌ايم تا از هفته آينده شاهد رونق ساخت‌وساز باشيم. صارمي در ادامه به حمايت از مالكان خانه‌هاي آسيب‌ديده اشاره كرد و توضيح داد: يكي از بندهاي اين لايحه اين است كه افرادي كه خانه‌هايشان در اين مدت آسيب ديده، بتوانند حدود ۳۰ الي ۴۰ درصد تراكم مازاد بر حق مكتسبه‌اي كه داشتند را دريافت كنند تا بتوانند از يك سازنده بخواهند كه خانه‌هايشان را بسازد. او همچنين از برنامه‌اي براي تسريع روند اداري صدور مجوز ساخت خبر داد و افزود: تلاش مي‌كنيم پروانه‌هاي ساخت خانه‌هاي آسيب‌ديده را در مدت زمان كوتاه، حتي دو تا سه روزه، صادر كنيم.
از فرودگاه تبريز تا زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل
يكي از مهم‌ترين مراكز آسيب‌ديده در جريان حملات، فرودگاه بين‌المللي شهيد مدني تبريز بود. به گفته محمد اميراني، معاون وزير راه و مديرعامل شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران، هر دو باند فرودگاه در اين حملات آسيب ديده‌اند و عمليات بازسازي بلافاصله پس از آتش‌بس آغاز شده است. اميراني اعلام كرد: پيمانكار مربوطه و مديران و پرسنل فرودگاه تبريز به‌صورت شبانه‌روزي در حال بازسازي سطوح پروازي هستند. اميدواريم در اسرع وقت، فرودگاه براي اعزام و پذيرش مسافران آماده شود. در جريان بازديد ميداني، استاندار آذربايجان شرقي، بهرام سرمست نيز خواستار تسريع در برآورد خسارات و شروع بازسازي شد و در تماس تلفني با وزير راه، بر ضرورت اقدام فوري تأكيد كرد.
آغاز رسمي آواربرداري در تهران و ديگر استان‌ها
مطابق اعلام بنياد مسكن انقلاب اسلامي، فرآيند دريافت اعلام خسارت براي شهروندان از طريق تلفن و پيامك از روز گذشته آغاز شده و عمليات آواربرداري در تهران شروع شده است. در ساير استان‌ها نيز تيم‌هاي ارزياب بنياد در حال مستندسازي خسارات هستند. چهار استان با استقرار در مناطق مختلف پايتخت، وظيفه برآورد خسارت در تهران را بر عهده دارند. گفتني است دولت اعلام كرده كه حمايت كامل از بازسازي واحدهاي آسيب‌ديده را برعهده خواهد گرفت.
مستندسازي فني براي دفاع از حقوق ملت
يكي از محورهاي مهم اين طرح، استفاده از مستندات فني و مهندسي خسارات به عنوان ابزار ديپلماتيك در مجامع بين‌المللي است. وزير راه و شهرسازي در اين زمينه گفت: گزارش نهايي بررسي‌ها براي پيگيري حقوق مردم ايران به وزارت امور خارجه ارايه خواهد شد تا در نهادهاي بين‌المللي مطرح شود. مستندسازي مهندسي اين خسارات، صداي ملت ايران را به گوش دنيا مي‌رساند. او همچنين افزود: لازم است تجربيات به دست‌آمده در اين بحران، در بازنگري قوانين ساخت‌وساز و حتي در آموزش‌هاي دانشگاهي مورد استفاده قرار گيرد.
بازسازي به‌مثابه احياي ظرفيت توليد و اشتغال
فراتر از ابعاد فني و مهندسي، بازسازي مناطق آسيب‌ديده مي‌تواند به عنوان يك محرك اقتصادي عمل كند. تجربه كشورهايي مانند لبنان و سوريه نشان مي‌دهد كه سرمايه‌گذاري در بازسازي زيرساخت‌ها نه‌تنها موجب احياي خدمات عمومي مي‌شود، بلكه تقاضا براي خدمات مهندسي، مصالح ساختماني، حمل‌ونقل و نيروي كار را افزايش مي‌دهد. در اين راستا، مشاركت فعال بخش خصوصي در تأمين مصالح، ماشين‌آلات، خدمات فني و مشاوره‌اي مي‌تواند اقتصاد محلي را از ركود خارج كند.با توجه به گستردگي خسارات، پيش‌بيني مي‌شود عمليات بازسازي حداقل تا پايان سال آينده ادامه يابد و هزاران فرصت شغلي مستقيم و غيرمستقيم ايجاد شود. بازسازي مناطق خسارت‌ديده نه صرفاً يك عمليات فني، بلكه فرايندي ملي، اجتماعي و سياسي است. نقش دولت، مهندسين، بنياد مسكن، سازمان‌هاي مردم‌نهاد و حتي رسانه‌ها، در شكل‌گيري اين روايت مشترك بسيار حياتي است. همان‌گونه كه وزير راه گفت: ما ناخواسته بخشي از تاريخ اين سرزمين را مي‌سازيم. به گونه‌اي كار كنيم كه قضاوت آيندگان اين باشد كه به بهترين شكل اين تاريخ را ساخته‌ايم. با توجه به تجربه، دانش فني و عزم ملي، بازسازي مي‌تواند نه‌تنها آوارهاي جنگ را از سرزمين پاك كند، بلكه به نقطه آغاز يك بازآفريني گسترده در توسعه، امنيت و هويت ايراني تبديل شود.