بازار رسمي پوياتر از بازار آزاد ارز

ساختمان وزارت اقتصاد در آخرين ماه سال ۱۴۰۳ با وزير خود خداحافظي كرد و اقتصاد كشور پس از استيضاح عبدالناصر همتي، وزير اقتصاد بدون وزير بود تا در هفته جاري در روز دوشنبه و در چهارمين روز از شروع جنگ مجلس تكليف وزارت اقتصاد كشور را مشخص كرد و علي مدني‌زاده فرمانده جبهه اقتصادي كشور شد. اتفاقي كه در شرايط جنگي براي اقتصاد كشور بسيار مهم است و تعيين تكليف اقدامات در وزارت اقتصاد و مشخص‌شدن تكليف مردم با سياست‌گذاري‌ها مي‌تواند به ريل‌گذاري فعاليت‌هاي فعالان اقتصادي كمك بسزايي داشته باشد. بازار سرمايه ريسك‌گريز است و طبيعي است وقتي جنگ به بازارها تحميل مي‌شود، ريسك و نااطميناني افزايش پيدا و بازارهاي سرمايه را متأثر مي‌كند. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد هيجان در ميان معامله‌گران بازارها به بازار سرمايه تزريق شده و سمت‌وسوي معاملات سهام را تعيين كند. با توجه به 2 سال گذشته كه سطح ريسك‌ها در كشور افزايش ملموسي داشته، سازمان بورس غالبا از اهرم محدودكردن دامنه نوسان استفاده كرده بود؛ به‌طوري‌كه دامنه نوسان سهام، پيش از جنگ هم در محدوده مثبت و منفي سه درصد قرار داشت. اين محدوده، سطح بالاي ريسك در فضاي بازار سرمايه را تاييد مي‌كند. حال با مواجهه بازار با ريسك جنگ، در نخستين گام سازمان بورس، بازار سرمايه را تعطيل كرد تا از ورود هيجانات بالا به بازار در ابتداي معاملات جلوگيري كند. واكنش ساير بازارهاي سهام فرامرزي به تنش در خاورميانه هم در چنين شرايطي اهميت جنگ ايران در اقتصاد را تاييد مي‌كند؛ چراكه حمله اسراييل عليه ايران، واكنش منفي بازار سهام امريكا، اروپا و كشورهاي خاورميانه را به دنبال داشته است. بازار سرمايه بر اساس مصوبه شوراي عالي بورس در شرايط فعلي جنگي تا هفته آينده تعطيل است و احتمالا از روز شنبه ۳۱ خردادماه ۱۴۰۴، معاملات فيزيكي بورس كالاي ايران و بازار فيزيكي بورس انرژي برقرار خواهد بود. طبق اخباري كه تاكنون منتشر شده، معاملات اوراق بهادار دولتي و واحدهاي سرمايه‌گذاري انواع صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار با درآمد ثابت اعم از صدور و ابطالي و قابل معامله (ETF) نيز از ساعت ۹ تا ۱۱ صبح شنبه آينده برقرار خواهد بود. واكنش قابل اعتناي بازاري‌هاي مالي بين‌المللي به شعله‌ورشدن جنگ‌ در خاورميانه لزوم مصلحت انديشي معقول براي بازار سرمايه را تاييد مي‌كند و به نظر مي‌رسد بازارساز با بازگشايي آرام و پله‌اي بازار سرمايه به‌دنبال كنترل مرحله به مرحله هيجانات در بازار سرمايه براي عبور ايمن‌تر است. اما بازار ارز در چند روز گذشته تقريبا تعطيل بوده‌ است. رييس اتحاديه طلا از عدم اعلام قيمت از سوي اتحاديه به‌خاطر نيمه تعطيل بودن بازارها خبر داده است. از شنبه گذشته سايت‌ها قيمت طلا و دلار به‌روز رساني نشده و برخي كانال‌هاي تلگرامي هم به‌دليل حجم بسيار كم معاملات كه نمي‌تواند منعكس‌كننده قيمت‌ها باشند، از اعلام قيمت خودداري كرده‌اند. به باور كارشناسان، در شرايط فعلي كاهش مبادله، توقف تقاضاي مسافرتي به‌خاطر محدوديت خروج‌ به‌خاطر بسته شدن آسمان ايران و ابهام درباره آينده جنگ، از دلايل كاهش معاملات در بازار آزاد ارز است. بررسي اخبار و قميت‌‌ها نشان مي‌دهد در حال حاضر بازار رسمي پوياتر از بازار آزاد است. همچنين در بازار رسمي هم در روز قبل مركز مبادله از تأمين ۱۲۰ ميليون دلاري ارز براي واردكنندگان خبر داد. مركز مبادله در اعلاميه‌اي ديگر اعلام كرده است كه متقاضياني كه در پيش‌فروش سكه با موعد تحويل ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ شركت كرده‌اند، از روز شنبه ۳۱ خرداد‌ماه مي‌توانند با مراجعه به شعب بانك ملي سكه‌هاي خود را دريافت كنند. در شرايط كنوني هم كه ايران درگير تنش نظامي است، نمي‌توان از اثرگذاري جنگ رواني و اثر آن بر انتظارات در آينده بازار ارز چشم ‌پوشي كرد. مطمئناً عاملي كه بيشتر از جنگ‌ اسراييل، فضاي رواني و انتظاري بازار ارز را تحت تأثير قرار مي‌دهد، حمايت امريكا و سخنان دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري امريكا است؛ اما انتشار تحليل‌هاي معقول بين‌المللي و تشريح درست موقعيت طرفين، به تقويت واقع‌بيني در چنين شرايطي كمك كرده و مي‌تواند بر تصميم‌گيري درست در بازارها اثر مناسب بگذارد؛ به عنوان مثال، سخنان ترامپ در روزهاي گذشته، تشكيل جلسه شوراي امنيت ملي و گمانه‌زني‌ها از احتمال مشاركت مستقيم امريكا در حمله به ايران، در نگاه اول مي‌تواند فضاي انتظاري بازارها را تحت تأثير قرار دهد. اما بررسي گزارش‌هاي مطرح بين‌المللي نشان مي‌دهد كه گزينه فوق انتخاب راحتي براي او نيست و ترامپ چالش‌هاي مهمي براي اين اتفاق پيش رو دارد. در شرايط بحران، حركت سياستمداران تا حدي وام‌دار خواست شهروندان اين كشور است و رمز ماندگاري بر قدرت يك سياستمدار به‌شمار مي‌رود؛ اكونوميست اخيراً در گزارشي اعلام كرده است كه بر اساس جديدترين نظرسنجي مشترك اين نشريه با موسسه يوگو كه در تاريخ ۱۳ تا ۱۶ ژوئن برگزار شده، تنها ۱۶ درصد مردم امريكا موافق دخالت نظامي امريكا در تنش ميان ايران و اسراييل هستند. چندي پيش هم نشريه بروكينگز كه در زمينه تحليل مسائل سياسي، اقتصادي و اجتماعي فعاليت مي‌كند و بر اساس گزارش دانشگاه پنسيلوانيا در سال ۲۰۱۲، تأثيرگذارترين اتاق فكر در جهان است، يك نظرسنجي مشابه را از دانشگاه مريلند منتشر كرد و توضيح داد كه فقط ۱۴ درصد مردم امريكا ترجيح مي‌دهند كه ايالات متحده در عمليات نظامي عليه فعاليت هسته‌اي ايران اقدام كند. در اين گزارش بروكينگز توضيح داده بود كه گزينه نظامي عليه تاسيسات هسته‌اي ايران، گزينه مطلوب اكثريت مردم، جمهوري‌خواهان و دموكرات‌ها نيست. در اين گزارش به عدم محبوبيت سياست تعرفه‌اي ترامپ اشاره و نوشته شده كه سفر رييس‌جمهوري امريكا به خاورميانه و رقم قراردادهاي تجاري با اعراب، به ترامپ در اجراي اين سياست كمك كرده است. مسلما جنگ با فعاليت‌هاي اقتصادي در خاورميانه در تضاد است و در نهايت افزايش درگيري‌هاي خاورميانه، به ضرر شركاي تجاري او در خاورميانه خواهد بود.