از نفت تا طلا؛ طوفانی که بازارهای جهانی را تکان داد

به گزارش تجارت نیوز، در حالی که رویارویی اسرائیل و ایران وارد پنجمین روز خود شده، نگرانی‌ها در باب گسترش دامنه این درگیری در منطقه‌ای کلیدی که حجم بالای تولید نفت و گاز جهان را به خود اختصاص داده، افزایش یافته است. این در حالی است که بازارهای سهام در ابتدا پس از حمله غافلگیرکننده اسرائیل در روز جمعه دچار تلاطم شد، امروز به ثبات نسبی رسیده است.

خبرگزاری الجزیره در ادامه یادداشت تحلیلی ادعایی‌اش آورد، در حالی که درگیری بین دو ارتش قدرتمند خاورمیانه به‌سمت رویارویی تمام‌عیار پیش می‌رود، بازارهای مالی و بخش هوانوردی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. تحلیل‌گران در حال رصد قیمت نفت هستند و سرمایه‌گذاران به سوی دارایی‌های امن مانند طلا روی آورده‌اند. همزمان کارشناسان هشدار داده‌اند که رویارویی تمام‌عیار می‌تواند اوضاع را به‌مراتب بدتر کند.

الجزیره در بخش دیگر گزارش ادعایی‌اش مدعی شد که در شرایط کنونی نفت برنت، به عنوان معیار جهانی، صبح روز دوشنبه به ۷۴.۶۰ دلار به ازای هر بشکه رسید. این افزایش قیمت تقریباً ۷ درصدی نسبت به روز پنج‌شنبه، یعنی روز پیش از حمله غافلگیرانه اسرائیل ارزیابی شد. چرا که بخش زیادی از نفت جهان و دیگر کالاهای کلیدی مانند گاز طبیعی، از مسیرهای دریایی شلوغ خاورمیانه، از جمله تنگه هرمز عبور می‌کنند.

به نوشته الجزیره، تنگه هرمز، گذرگاهی باریک دریایی و در عین حالی استراتژیک است که ایران را از کشورهای خلیج فارس جدا کرده، دریای عرب را به اقیانوس هند متصل می کند. این تنگه مسیر عبور یک‌سوم از نفت دریابرد جهان است و حدود ۲۱ میلیون بشکه در روز از آن عبور می‌کند. در باریک‌ترین نقطه، عرض آن ۳۳ کیلومتر (۲۱ مایل) است. مسیرهای کشتیرانی در این گذرگاه حتی باریک‌ترند که آن‌ها را در برابر حمله آسیب‌پذیر می‌سازد.

حال رویارویی ایران و اسرائیل دوباره این پرسش چند دهه‌ای را برجسته کرده، این که آیا تهران تنگه هرمز را خواهد بست یا خیر، موضوعی که می‌تواند باعث جهش قیمت نفت شود. براساس داده‌های گزارش گلدمن ساکس، در بدترین سناریوی ممکن که همانا محاصره تنگه هرمز است، قیمت نفت می‌تواند به بالای ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه برسد. این در حالی است که در جریان جنگ ایران و عراق بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ که هر دو کشور کشتی‌های تجاری در خلیج فارس را هدف قرار می‌دادند، تنگه هرمز هرگز به‌طور کامل بسته نشد.

به ادعای این خبرگزاری تلاش برای بستن تنگه هرمز احتمالاً صادرات خود تهران، به‌ویژه به چین، را مختل کرده و درآمدهای ارزشمند این کشور را قطع خواهد کرد. به ادعای حمزه القعود، تحلیل‌گر اقتصادی در شرکت تحقیقاتی TS Lombard، «پیامدهای بستن تنگه برای خود تهران هم پرهزینه خواهد بود».
الجزیره در بخش دیگری مدعی شد، وقتی قیمت نفت بالا می‌رود، هزینه تولید نیز افزایش می‌یابد. این موضوع نهایتاً مصرف‌کننده را در شرایط دشواری قرار می‌دهد، به‌ویژه برای کالاهای انرژی‌بر مانند غذا، پوشاک و مواد شیمیایی.

کشورهای واردکننده نفت در سراسر جهان ممکن است در صورت تداوم درگیری با تورم بالاتر و رشد اقتصادی کندتر مواجه شوند. همزمان تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که بانک‌های مرکزی در برابر افزایش قیمت‌ها، انعطاف‌پذیری سیاستی کمتری خواهند داشت. القعود در این باره به الجزیره گفت: «بانک‌های مرکزی گروه هفت در حال حاضر در چرخه کاهش نرخ بهره هستند و بنابراین نسبت به شوک قیمتی انرژی نگران خواهند بود».

همزمان بانک انگلستان اخیراً نرخ بهره پایه بریتانیا را به ۴.۲۵ درصد کاهش داده، اگرچه فدرال رزرو آمریکا در واکنش به تعرفه‌هایی که ترامپ از زمان بازگشتش به قدرت در ژانویه وضع کرده، هنوز نرخ بهره را کاهش نداده است.

حال سوال این است، بازارها چگونه واکنش نشان داده‌اند؟ بازار وال‌استریت آسیب دیده است. روز جمعه، شاخص‌های S&P 500 و Nasdaq Composite به ترتیب ۱.۱ و ۱.۳ درصد کاهش یافتند. در خاورمیانه، شاخص EGX 30 مصر روز یکشنبه ۷.۷ درصد افت کرد، در حالی که شاخص تل‌آویو ۳۵ نیز ۱.۵ درصد کاهش داشت. در اروپا نیز بازارهای سهام با شنیدن خبر حملات اسرائیل، افت کردند. شاخص DAX آلمان و CAC 40 فرانسه در پایان هفته گذشته بیش از ۱.۱ درصد کاهش یافتند، در حالی که شاخص FTSE 100 بریتانیا روز جمعه ۰.۵ درصد افت داشت. با این حال، سهام برخی شرکت‌های بریتانیایی رشد کردند. شرکت BAE Systems، پیمانکار دفاعی، در روز جمعه تقریباً ۳ درصد افزایش یافت که بازتابی از نگرانی‌ها درباره تشدید تنش‌هاست. در آمریکا، قیمت سهام تأمین‌کنندگان نظامی از جمله لاکهید، نورثروپ گرومن و RTX نیز افزایش یافت.

در جغرافیاهای دیگر، شرکت‌های نفتی BP و شل نیز ارزش خود را افزایش دادند، به طوری که BP تقریباً ۲ درصد رشد کرد و شل اندکی بیش از ۱ درصد افزایش یافت. قیمت طلا نیز روز جمعه با حدود ۱ درصد افزایش به 3 هزار 426 دلار به ازای هر اونس رسید، که نزدیک به رکورد 3 هزار 500 دلاری آن در ماه آوریل بود.

روز دوشنبه، سرمایه‌گذاران بخشی از رویکردهای محتاطانه خود را تغییر داده و قیمت‌های نفت و طلا افت کرد و قیمت سهام افزایش یافت. القعود در این باره مدعی شد: «به نظر می‌رسد بازارها انتظار دارند که درگیری نسبتاً محدود باقی بماند. مهم‌تر از همه اینکه، ایران دارایی‌های نظامی ایالات متحده در منطقه را هدف قرار ندهد».

الجزیره در ادامه گزارش خود به بررسی تاثیر رویارویی بر هوانوردی به واسطه بسته شدن حریم‌های هوایی اشاره کرده و مدعی است، چندین شرکت هواپیمایی پروازهای خود در خاورمیانه را تعلیق یا لغو کرده‌اند و برخی کشورها نیز حریم هوایی خود را بسته‌اند. هواپیمایی امارات (Emirates)، بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی خاورمیانه، اعلام کرده که پروازهای خود به عراق، اردن، لبنان و ایران را تا ۳۰ ژوئن به حالت تعلیق درآورده است. شرکت اتحاد ایرویز (Etihad Airways) تمامی پروازها بین ابوظبی و تل‌آویو را تا روز یکشنبه لغو کرده است. این شرکت همچنین چندین مسیر دیگر را تغییر داده و به مشتریان توصیه کرده منتظر به‌روزرسانی وضعیت پروازشان باشند. شرکت قطر ایرویز (Qatar Airways) پروازهای خود به ایران، عراق و سوریه را به‌طور موقت لغو کرده و از مسافران خواسته وضعیت پرواز خود را پیش از سفر بررسی کنند.

این در حالی است که ایران حریم هوایی‌اش را تا اطلاع ثانوی بسته است. روز جمعه، عراق نیز حریم هوایی خود را بست و همه پروازها را در فرودگاه‌های خود متوقف کرد. شرق عراق یکی از پرترددترین کریدورهای هوایی جهان است. ده‌ها پرواز هم‌زمان از آن بین اروپا و خلیج فارس – بسیاری در مسیر آسیا به اروپا – عبور می‌کنند. همزمان سازمان هواپیمایی کشوری اردن اعلام کرد که حریم هوایی این کشور را «به طور موقت» به واسطه پیش‌بینی هرگونه خطر ناشی از تشدید تنش‌ها در منطقه بسته است.

حال به گفته القعود، «همین گزاره ممکن است در کوتاه‌مدت اختلالاتی در گردشگری خاورمیانه ایجاد کند، اما احتمالاً فقط برای یک ماه یا بیشتر». او درباره بازارهای مالی جهانی نیز پیش‌بینی مشابهی داشت و مدعی شد: «تا زمانی که حملات محدود باقی بمانند، فکر می‌کنم قیمت‌های سهام از زیر آوار سقوط هفته گذشته بیرون آمده و وضعیت‌شان بهبود یابد.»