همه ظرفيت حمل‌ونقل ايران در آماده‌باش كامل
در روزهايي كه تنش‌هاي خاورميانه از هميشه داغ‌تر است و درگيري نظامي ميان ايران و رژيم صهيونيستي به تيتريك رسانه‌هاي جهان تبديل شده، كشور در جبهه‌اي ديگر، نبردي بي‌صدا اما حياتي را پيش مي‌برد: مديريت جابه‌جايي ميليون‌ها نفر از طريق ناوگان حمل‌ونقل عمومي جاده‌اي. با افزايش تقاضاي سفرهاي داخلي در برخي نقاط حساس كشور و نياز به تخليه سريع مناطق پرخطر يا مديريت مسيرهاي پرتردد زيارتي و امدادي، همه ظرفيت حمل‌ونقل عمومي جاده‌اي ايران پاي كار آمده است تا كوچك‌ترين خللي در خدمت‌رساني به مردم ايجاد نشود.
در روزهايي كه تنش‌هاي خاورميانه از هميشه داغ‌تر است و درگيري نظامي ميان ايران و رژيم صهيونيستي به تيتريك رسانه‌هاي جهان تبديل شده، كشور در جبهه‌اي ديگر، نبردي بي‌صدا اما حياتي را پيش مي‌برد: مديريت جابه‌جايي ميليون‌ها نفر از طريق ناوگان حمل‌ونقل عمومي جاده‌اي. با افزايش تقاضاي سفرهاي داخلي در برخي نقاط حساس كشور و نياز به تخليه سريع مناطق پرخطر يا مديريت مسيرهاي پرتردد زيارتي و امدادي، همه ظرفيت حمل‌ونقل عمومي جاده‌اي ايران پاي كار آمده است تا كوچك‌ترين خللي در خدمت‌رساني به مردم ايجاد نشود. رضا اكبري، معاون وزير راه و رييس سازمان راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي كشور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان مي‌گويد: نظارت مستمر بر روند خدمات‌رساني به مسافران در پايانه‌هاي عمومي مسافربري استان‌هاي مختلف به‌ويژه در مناطق در معرض خطر يا همجوار با پايگاه‌هاي نظامي و مرزي در حال انجام است.
آرامش پشت جبهه؛ جنگ در مرزها
اگرچه تاكنون خبري رسمي از لزوم تخليه گسترده مناطق مسكوني منتشر نشده، اما طبق دستورالعمل‌هاي امنيتي، پيش‌بيني‌هاي لازم براي جابه‌جايي اضطراري جمعيت انجام شده است. اكبري مي‌گويد: با هماهنگي تشكل‌هاي صنفي و شركت‌هاي حمل‌ونقل مسافري استان‌ها، نسبت به تأمين ناوگان مورد نياز و اعزام فوري اتوبوس‌ها به مناطق حساس اقدام شده و حتي استان‌هاي معين در حالت آماده‌باش كامل قرار دارند.
نقش محوري پايانه‌هاي مرزي و زيارتي
يكي از حساس‌ترين نقاط در شرايط بحراني كنوني، پايانه‌هاي مرزي غرب كشور از جمله پايانه شهيد حاج قاسم سليماني (مرز مهران) است كه علاوه بر عبور زائران عتبات، به عنوان يكي از مسيرهاي حياتي لجستيك در مواقع بحران شناخته مي‌شود. در كنار آن، شهر مشهد مقدس نيز به‌دليل ميزباني ميليون‌ها زائر داخلي و خارجي نيازمند مديريت ويژه در دوران تنش‌هاي امنيتي است. اكبري در همين باره تأكيد مي‌كند: اعزام ناوگان حمل‌ونقل مسافري استان‌هاي همجوار و معين از استان‌هاي كرمانشاه، لرستان، همدان و كردستان به مرز مهران و همچنين ناوگان استان‌هاي خراسان شمالي، خراسان جنوبي، مازندران، سمنان و گلستان براي جابه‌جايي زائران مشهد مقدس در اولويت قرار گرفته است.
تهران، البرز و قم در قلب عمليات لجستيك انساني
با توجه به جمعيت بالا و موقعيت راهبردي استان‌هاي تهران، البرز و قم كه در روزهاي گذشته سهم عمده‌اي در اعزام زائران به مناطق مذهبي و مرزي داشتند، حالا اين استان‌ها مسووليت مضاعفي براي مديريت بازگشت ايمن مسافران و آماده‌سازي ناوگان براي ماموريت‌هاي احتمالي امدادي يا تخليه اضطراري دارند. اكبري در اين باره مي‌گويد: ناوگان مسافري استان‌هاي تهران، البرز و قم نسبت به انتقال مسافران در مسيرهاي بازگشت به مبادي سفر فعالانه اقدام مي‌كنند و در صورت نياز براي پشتيباني از ديگر استان‌ها وارد عمل خواهند شد.
نظارت بر قيمت بليت؛ جبهه‌اي ديگر در نبرد با بحران
در شرايط بحراني، كنترل قيمت‌ها و مقابله با سوءاستفاده احتمالي برخي شركت‌هاي حمل‌ونقل، يك ضرورت انكارناپذير است. تجربه سال‌هاي گذشته نشان داده در روزهاي افزايش تقاضا و كمبود ناوگان، بازار سياه بليت مي‌تواند فشار مضاعفي بر مردم وارد كند. معاون وزير راه مي‌گويد: نظارت كامل و موثر ادارات‌كل راهداري و حمل‌ونقل جاده‌اي استان‌هاي كشور بر نرخ بليت‌هاي عرضه شده به‌طور شبانه‌روزي در حال انجام است. بليت‌ها در قالب پيش‌فروش و روزفروش مديريت مي‌شود تا مسافران بدون دغدغه بليت تهيه كنند.
گزارش‌هاي مردمي؛ حلقه تكميلي كنترل بحران
از نگاه كارشناسان مديريت بحران، يكي از موثرترين روش‌ها براي جلوگيري از اختلال در شبكه حمل‌ونقل، استفاده از گزارش‌هاي مردمي است. اكبري مي‌گويد: هموطنان مي‌توانند انتقادات، پيشنهادات و شكايات خود را از راه‌هاي مختلفي همچون تماس تلفني با سامانه ۱۴۱، نشاني اينترنتيir .141. www، سامانه پيامكي ۲۰۰۰۱۴۱ يا دفاتر نمايندگي سازمان در پايانه‌هاي مسافري مطرح و پيگيري كنند. اين رويكرد، سرعت رسيدگي به تخلفات احتمالي و گلوگاه‌هاي ايجادشده در مسير تردد را افزايش داده و امكان مديريت لحظه‌اي شبكه حمل‌ونقل را فراهم مي‌كند.
زيرساخت لجستيك؛ برگ برنده در جنگ نابرابر
كارشناسان معتقدند يكي از تفاوت‌هاي مهم جنگ‌هاي مدرن با درگيري‌هاي كلاسيك گذشته، اهميت لجستيك داخلي و پشت‌جبهه است. تجربه درگيري‌هاي منطقه‌اي و حتي جنگ تحميلي ايران نشان مي‌دهد كه پيروزي در ميدان نبرد بدون جريان پيوسته خدمات عمومي غيرممكن است.
در همين راستا، تمركز بر تقويت زيرساخت ناوگان حمل‌ونقل عمومي، از نگهداري ناوگان تا آموزش رانندگان و آمادگي براي انتقال اقلام امدادي، سوخت و آذوقه، تضمين‌كننده تاب‌آوري كشور در برابر سناريوهاي بدبينانه است.
پيامدهاي اقتصادي بحران؛ ضرورت حمايت از حمل‌ونقل
هرچند تمام نگاه‌ها معطوف به بعد نظامي ماجراست، اما پيامدهاي اقتصادي جنگ احتمالي ايران و اسراييل بر بخش حمل‌ونقل جاده‌اي قابل چشم‌پوشي نيست. كاهش سفرهاي بين‌شهري، افزايش هزينه بيمه، كمبود قطعات يدكي، دشواري تأمين سوخت و مشكلات تداركاتي تنها بخشي از اين تبعات است. كارشناسان پيشنهاد مي‌كنند دولت علاوه بر تقويت مديريت بحران، حمايت مالي ويژه‌اي براي شركت‌هاي حمل‌ونقل عمومي در نظر بگيرد تا در صورت ادامه‌دار شدن تنش‌ها، ناوگان جاده‌اي كشور دچار فرسودگي يا ركود عملياتي نشود.
در نهايت، اگرچه اخبار جنگي از مرزهاي ايران و فلسطين اشغالي داغ‌تر از هر زماني شنيده مي‌شود، اما در پس اين هياهو، هزاران راننده، شركت حمل‌ونقل و مدير ميداني، شبانه‌روز تلاش مي‌كنند تا جريان زندگي و سفر در ايران متوقف نشود.
اين «جنگ خاموش» شايد در قاب دوربين‌هاي خبري ثبت نشود، اما نقشي تعيين‌كننده در حفظ امنيت رواني مردم، كارآمدي دولت و مقاومت ملي ايفا مي‌كند.
حال بايد ديد دولت، نهادهاي نظارتي و مردم، چگونه با همدلي و همكاري، از اين آزمون دشوار، سربلند بيرون خواهند آمد.