ارتقاي راندمان نيروگاه‌ها به كجا رسيد؟
در شرايطي كه صنعت برق كشور با ناترازي بين توليد و مصرف مواجه است، افزايش راندمان نيروگاه‌ها به عنوان يكي از سياست‌ها براي بهبود بهره‌وري و مديريت منابع انرژي در دستور كار قرار گرفته و بسياري از كارشناسان معتقدند بخش قابل توجهي از اتلاف انرژي در ايران نه در مصرف، بلكه در فرآيند توليد رخ مي‌دهد، جايي كه راندمان پايين نيروگاه‌ها منجر به هدررفت منابع ارزشمند انرژي مي‌شود.
در شرايطي كه صنعت برق كشور با ناترازي بين توليد و مصرف مواجه است، افزايش راندمان نيروگاه‌ها به عنوان يكي از سياست‌ها براي بهبود بهره‌وري و مديريت منابع انرژي در دستور كار قرار گرفته و بسياري از كارشناسان معتقدند بخش قابل توجهي از اتلاف انرژي در ايران نه در مصرف، بلكه در فرآيند توليد رخ مي‌دهد، جايي كه راندمان پايين نيروگاه‌ها منجر به هدررفت منابع ارزشمند انرژي مي‌شود. ميانگين راندمان نيروگاه‌هاي حرارتي كشور در پايان سال ۱۴۰۳ به ۳۹.۵۶ درصد رسيده كه نسبت به رقم ۳۹.۳۴ درصدي در سال ۱۴۰۲، معادل ۰.۱۷ درصد افزايش داشته است. اين در حالي است كه استاندارد جهاني براي راندمان نيروگاه‌هاي مدرن بيش از ۴۵ درصد است، بخشي از نيروگاه‌هاي حرارتي كشور همچنان با بازدهي پايين‌تر از ۳۵ درصد فعاليت مي‌كنند. يكي از دلايل اصلي اين وضعيت، فرسودگي تجهيزات و عمر بالاي برخي نيروگاه‌هاست. بسياري از نيروگاه‌هاي موجود بيش از سه دهه از زمان بهره‌برداري آنها گذشته و با تكنولوژي‌هاي قديمي اداره مي‌شوند. اين وضعيت باعث شده تا بخشي از ظرفيت اسمي توليد عملا بلااستفاده باقي بماند يا با هزينه بالاي سوخت و تعميرات نگهداري شود. در اين ميان، بازسازي يا جايگزيني اين واحدها نيازمند سرمايه‌گذاري كلان و برنامه‌ريزي دقيق است. بر همين اساس، دولت در قالب برنامه هفتم توسعه، سه راهبرد كليدي را براي افزايش راندمان در نظر گرفته است؛ نخست، احداث نيروگاه‌هاي جديد با راندمان بالا با استفاده از فناوري‌هاي روز. دوم، تكميل بخش بخار نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي به ظرفيت حدود ۸۰۰۰ مگاوات كه باعث افزايش راندمان بدون نياز به سوخت جديد مي‌شود و سوم، بازتواني حدود ۲۰۰۰ مگاوات از نيروگاه‌هاي فرسوده كه مي‌تواند ظرفيت موجود را با بهره‌وري بهتر حفظ كند. در صورت اجراي كامل اين برنامه‌ها، وزارت نيرو برآورد كرده است كه متوسط راندمان نيروگاه‌هاي حرارتي تا پايان برنامه هفتم به حدود ۴۴ درصد افزايش خواهد يافت. اين عدد، هرچند هنوز با راندمان نيروگاه‌هاي پيشرفته جهاني فاصله دارد، اما در مقايسه با وضعيت فعلي يك جهش معنادار محسوب مي‌شود و مي‌تواند نقش مهمي در كاهش تلفات انرژي و مصرف سوخت ايفا كند. افزايش راندمان توليد برق نه‌تنها به كاهش مصرف سوخت فسيلي و هزينه‌هاي زيست‌محيطي منجر مي‌شود، بلكه مستقيما در كاهش فشار بر شبكه برق در پيك مصرف تابستان نيز موثر است. با توجه به رشد مداوم تقاضا و محدوديت‌هاي توسعه ظرفيت جديد در كوتاه‌مدت، ارتقاي راندمان يكي از واقع‌بينانه‌ترين راهكارها براي حفظ پايداري شبكه است. در نهايت، كارشناسان تاكيد مي‌كنند كه افزايش راندمان نيروگاه‌ها بايد در كنار سياست‌هاي اصلاح مصرف و توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير دنبال شود. تنها در چنين صورتي است كه مي‌توان به آينده‌اي با برق پايدار، اقتصادي و سازگار با محيط زيست اميدوار بود. اجراي دقيق برنامه‌هاي بازتواني، نظارت موثر و تأمين مالي پروژه‌ها، سه پيش‌نياز كليدي در تحقق اين اهداف به شمار مي‌آيد.