ارتباط سطح آموزش كشورها با امر توسعه
ارتباط ميان توسعه‌يافتگي و توسعه سيستم‌هاي آموزشي، ارتباط نزديكي است كه تحليلگران بسياري درباره آن بررسي و ارزيابي‌هاي تحليلي صورت داده‌اند. با بررسي ميزان درآمد كشورها از يك‌طرف و ميزان تحصيلات افراد جامعه مي‌توان به درك متفاوتي از دلايل توسعه‌يافتگي كشورها رسيد.
ارتباط ميان توسعه‌يافتگي و توسعه سيستم‌هاي آموزشي، ارتباط نزديكي است كه تحليلگران بسياري درباره آن بررسي و ارزيابي‌هاي تحليلي صورت داده‌اند. با بررسي ميزان درآمد كشورها از يك‌طرف و ميزان تحصيلات افراد جامعه مي‌توان به درك متفاوتي از دلايل توسعه‌يافتگي كشورها رسيد. مساله اين است كه ميزان باسوادي و ارتباطات كتبي در كشورهاي در حال توسعه نسبت به كشورهاي توسعه‌يافته كمتر است. در كشورهاي با درآمد سرانه پايين درصد باسوادي بزرگسالان 61درصد، كشورهاي با درآمد متوسط 90درصد و كشورهاي با درآمد بالا (حدود) صددرصد است. در ميان نواحي مختلف جهان، درصد باسوادي در آسياي جنوبي 59درصد، صحراي آفريقا 65درصد، آسياي شرقي 90درصد، خاورميانه 69درصد و امريكاي لاتين 89درصد است. با بررسي اين اعداد و ارقام مشخص مي‌شود هر اندازه ميزان باسوادي در جامعه‌اي بالاتر باشد، نسبت كشور ياد شده با توسعه نيز نزديك‌تر است. اخيرا، تعدادي از كشورهاي با درآمد پايين آموزش‌هاي ابتدايي را رايگان يا حتي اجباري كرده‌اند كه درنتيجه نرخ ثبت‌نام در دوره ابتدايي (درصدي از كودكان بين 6 تا 11 ساله) در دوره 1960 تا 2000 دوبرابر شد. نرخ ثبت‌نام در كشورهاي با درآمد پايين 95درصد، در كشورهاي با درآمد متوسط حدود صددرصد، صحراي آفريقا 86درصد، جنوب و جنوب شرق آسيا 98درصد، خاورميانه 95درصد و كشورهاي توسعه‌يافته، آسياي شرقي و امريكاي لاتين تقريبا صددرصد است.
در دوره سوم تحصيلات (بعد از تحصيلات متوسطه شامل دانشگاه) ميزان تحصيلات در كشورهاي با درآمد پايين 8درصد، كشورهاي با درآمد متوسط 17درصد، كشورهاي صحراي آفريقا 4درصد، آسياي شرقي 9درصد، آسياي جنوب و جنوب شرقي 10درصد، امريكاي لاتين 22درصد، خاورميانه 22درصد و اروپاي شرقي و آسياي مركزي 44درصد و كشورهاي با درآمد بالا 62درصد است.
مشكل بتوان گفت كه آيا آموزش نتيجه توسعه اقتصادي است يا عامل آن؟ شهروند با تحصيلات بالا در كسب درآمد و ايجاد بهره‌وري بالا نقش موثري دارد و در عوض درآمد بالا باعث سرمايه‌گذاري بيشتر در تحصيلات ابتدايي و برنامه‌هاي باسوادي بزرگسالان مي‌شود.
به طور كلي ميزان باسوادي و ثبت‌نام در مدارس برخلاف آنچه مورد انتظار است، همبستگي بالايي با توليد ناخالص ملي سرانه (GDP) ندارد و برخي كشورهاي كم‌درآمد مانند ويتنام و سريلانكا درصد باسوادي بالايي در حدود 92 و 93درصد دارند و كشورهاي با درآمد بالايي مثل عربستان‌سعودي، امارات متحده عربي و ايران درصد باسوادي كمتري در حدود 75درصد و كمتر دارند. بسياري از كشورهاي در حال توسعه در بخش آموزش زنان با تبعيض روبه‌رو هستند و درصد باسوادي زنان در حدود سه‌چهارم مردان است.
داگلاس نرث، برنده جايزه نوبل بيان مي‌كند كه نهادها، قواعد بازي هستند كه شامل قواعد رسمي (از قبيل قوانين اساسي، اساسنامه‌ها و قانون‌هاي عمومي و مقررات) و قواعد غيررسمي (از قبيل استاندارد‌ها و عرف‌ها، پيمان‌نامه‌ها و كدهاي ارتباطي داخلي) و نحوه نيز اعمال هر يك هستند. بسياري از كشورهاي در حال توسعه، تعداد زيادي از نهادها و ساختارهاي حكومتي كشورهاي دموكراتيك و صنعتي شده از قبيل قوه مقننه و مجريه شفاف و كارآمد، قوانين مربوط به رعايت حقوق دارايي‌ها و قراردادها را ندارند كه وجود اين نهادها و ساختارها براي كاهش عدم ثبات و تعارض‌هاي بالقوه ضروري است.