سرنوشت بورس‌ها در گرو تصميم فدرال‌رزرو
در آغاز هفته جديد، بورس‌هاي مهم جهان در حالي معاملات خود را استارت زدند كه تركيبي از داده‌هاي اقتصادي قدرتمند، تنش‌هاي سياسي و اميدهاي شكننده به احياي مذاكرات تجاري بين امريكا و چين، صحنه بازارها را زير سايه‌اي از نوسان و ترديد قرار داد. اين روندها نه تنها بورس‌هاي آسيايي را متاثر كرد بلكه بازار سهام ايران را نيز روبروي معادلات تازه‌اي قرار داده است.
در آغاز هفته جديد، بورس‌هاي مهم جهان در حالي معاملات خود را استارت زدند كه تركيبي از داده‌هاي اقتصادي قدرتمند، تنش‌هاي سياسي و اميدهاي شكننده به احياي مذاكرات تجاري بين امريكا و چين، صحنه بازارها را زير سايه‌اي از نوسان و ترديد قرار داد. اين روندها نه تنها بورس‌هاي آسيايي را متاثر كرد بلكه بازار سهام ايران را نيز روبروي معادلات تازه‌اي قرار داده است. در نخستين ساعات معاملات دوشنبه، بورس‌هاي آسيايي به داده‌هاي قوي‌تر از انتظار بازار كار ايالات متحده با واكنش مثبت پاسخ دادند. شاخص MSCI آسيا-اقيانوسيه (بدون ژاپن) با رشد ۰.۷ درصدي در راس قرار گرفت و شاخص نيكي ژاپن نيز ۰.۹درصد بالا آمد. اين در حالي بود كه بازارهاي استراليا تعطيل بودند و قراردادهاي فيوچرز بورس‌هاي اروپايي و امريكا سيگنال نوسان و حتي اندكي افت را مخابره مي‌كرد، به‌ويژه شاخص S&P500 كه ۰.۲ درصد ضعيف‌تر گشايش يافت. معامله‌گران جهاني، پس از انتشار داده‌هاي بازار كار امريكا كه نگراني‌ها در مورد كندي اقتصاد اين كشور را كاهش داده بود، با رويكردي تا حدي محتاطانه اما اميدوارانه به استقبال هفته جديد رفتند. زيرا بهبود اشتغال، در حالي كه سيگنال رشد اقتصاد است، مي‌تواند انتظارات تورمي و سياست‌هاي انقباضي بانك مركزي امريكا (فدرال رزرو) را نيز احيا كند. همزمان، بن‌بست تازه‌اي كه در لس آنجلس به‌واسطه اعتراضات گسترده شكل گرفت و منجر به ورود گارد ملي به دستور ترامپ شد، ريسك‌هاي سياسي را پررنگ‌تر كرد و ممكن است در هفته جاري روي ميل به ريسك و روند بازارهاي جهاني سايه بيندازد.
تحولات ارزي و گره‌خوردگي انتظارات
در همين فضا، دلار بخشي از رشد قبلي خود را به ين و يورو داد؛ دلار ۰.۳ درصد در برابر ين تضعيف شد و تا سطح ۱۴۴.۴۶ سقوط كرد و يورو و پوند هم در مدار صعودي قرار گرفتند. اين تحركات ارزي بازتابي است از تقابل دو نيروي اصلي: خوش‌بيني به ترميم رشد اقتصادي و نگراني از شوك‌هاي ژئوپوليتيك و تصميمات آتي فدرال رزرو.در ايران، هرچند بازار ارز در ظاهر آرام‌تر از ماه‌هاي قبل به فعاليت ادامه مي‌دهد، اما معامله‌گران بورس تهران با دقت تحولات بازارهاي جهاني ارز را زيرنظر دارند، چرا كه هر موج تكانه در بازار جهاني ارز مي‌تواند روي انتظارات نسبت به آينده دلار در ايران و مسير شركت‌هاي صادرات‌محور موثر باشد.
جنگ تعرفه‌اي و اثر دومينو
بر بازارهاي آسيايي
نقطه تمركز تحليلگران، مذاكرات تجاري تازه بين واشنگتن و پكن است كه پس از گفت‌وگوي تلفني ترامپ و شي، قرار است در لندن پيگيري شود. اخبار حاكي از آن است كه نمايندگان ارشد تجاري دو كشور روي مواد معدني كليدي كه عمدتاً توليد چين است، تمركز خواهند داشت؛ موضوعي كه اگر به نتيجه برسد مي‌تواند ريسك تامين زنجيره محصولات بسياري از شركت‌هاي فناوري، خودروسازي و الكترونيك را كاهش دهد و سيگنال مثبتي به بورس‌هاي منطقه‌اي بفرستد. كايل رودا، تحليلگر ارشد بازار مالي، در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاكيد مي‌كند: «سياست تجاري هنوز مهم‌ترين عامل بي‌ثباتي در فضاي كلان بازارهاست و هر نشانه‌اي از تسريع مذاكرات مي‌تواند محرك صعود بازارها در ابتداي هفته باشد.» اما همه خبرها مثبت نيستند؛ داده‌هاي ضعيف رشد اقتصادي از چين و كاهش نرخ رشد صادرات اين كشور باعث نگراني شده است. بر اساس آخرين گزارش‌ها، رشد صادرات چين در ماه مه به كمترين سطح در سه ماه گذشته رسيده و قيمت‌هاي درب كارخانه هم به بدترين وضعيت دوساله تنزل يافته است. با اين حال همين خوش‌بيني به مسير جديد مذاكرات باعث شد شاخص هنگ‌سنگ ۰.۸ درصد رشد كند و شاخص CSI۳۰۰ چين ۰.۲ درصد بالا برود؛ اتفاقي كه نشان مي‌دهد بازارها بيش از واقعيت بنيادين، اسير نوسانات رواني و انتظارات خبري هستند. در امريكا اما ماجراي تسلا به تيتر اول بازارهاي مالي تبديل شد؛ سهام اين خودروساز در به سبب اختلاف نظر جدي مديرعامل آن، ايلان ماسك، با دونالد ترامپ بر سر لايحه مالياتي جديد، به پايين‌ترين سطح روزانه افت كرد و ارزش بازار تسلا را به زير آستانه مهم ۱ تريليون دلار كشاند. پاول هيكي، كارشناس باسابقه بازار، تاكيد مي‌كند اين اختلافات مي‌تواند به اقدامات تنبيهي شديد عليه تسلا منجر شده و موجب اثر دنباله‌دار بر كل صنعت خودروهاي برقي و حتي تجارت با چين شود.
سردرگمي بورس‌بازان
در چنين صحنه‌اي، فعالان بورس تهران نيز متاثر از دو قطبي شدن بازارهاي جهاني پيش مي‌روند. از يك سو خوش‌بيني به تداوم روند صعودي گزارش‌هاي مالي شركت‌هاي بورسي و افزايش نرخ دلار نيمايي اميدواري خلق مي‌كند، از سوي ديگر سايه افت صادرات به چين (ذهنيت ناشي از گزارش‌هاي چين) و ريسك تحولات غافلگيركننده در سياست‌گذاري امريكا و اروپا، نگراني‌ها را بالا برده است. به بيان دقيق‌تر، بورس‌بازان ايراني هم‌اكنون بيش از گذشته ناچارند دو نيمه بازارها را همزمان وزن كنند: فضاي مساعد انتظاري ناشي از تداوم رشد دلار و گزارش‌هاي قوي فصلانه، در برابر شكاف تورمي و ركود صنايع صادرات‌محور به سبب تشديد ريسك چين و پيچيدگي‌هاي ژئوپوليتيك.
نگاه‌ها به چهارشنبه امريكا
حال همه‌چيز در آستانه انتشار داده‌هاي مهم تورمي ايالات متحده در روز چهارشنبه به نقطه تعليق رسيده است. بانك مركزي امريكا نيز تا تصميم نهايي (۱۸ ژوئن) در سكوت خبري به‌سر مي‌برد. به نظر مي‌رسد سرنوشت بازارها، اعم از وال استريت، توكيو و حتي بورس تهران، تا حد زيادي به عدد تازه تورم امريكا وابسته باشد؛ عددي كه اگر پايين‌تر از انتظار بيايد، احتمال كاهش نرخ بهره و تمتين سياست تسهيل پولي را بالا مي‌برد و مي‌تواند موج صعودي جديدي در دارايي‌هاي ريسك‌پذير راه بيندازد.
از طرف ديگر هرگونه داده تورمي قوي‌تر از انتظار، مي‌تواند انتظارات سرمايه‌گذاران را براي ادامه سياست‌هاي انقباضي فدرال رزرو تقويت كند و ريسك ركود در اقتصاد جهاني را بالا ببرد؛ امري كه بيش از همه شركت‌هاي صادرات‌محور ايراني را هدف قرار خواهد داد. در اين ميان، جدال لفظي ايلان ماسك و رييس‌جمهور پيشين امريكا، نه تنها به افت سهام تسلا، بلكه به ترديد نسبت به دوام روند بازاري كه به‌شدت نياز به آرامش رواني و ثبات دارد، دامن زده است. ماسك لايحه ماليات و هزينه‌هاي حزب جمهوري‌خواه را «فاجعه و نفرت‌انگيز» خواند و اختلافات به فضاي عمومي شبكه‌هاي اجتماعي هم كشيده شد. تحليلگران معتقدند همين حواشي، به‌خصوص در دوران حساس تصميم‌گيري مثل هفته جاري، مي‌تواند امواج احساسي را به ساير بازارها سرايت دهد و رفتار سرمايه‌گذاران را از منطق عدد و تحليل به سمت هيجان و ترس سوق دهد.
پيوند بازارها و مسير پيش‌روي بورس تهران
در نهايت، بورس تهران بيش از هر زمان ديگري تحت تاثير دماسنج بازارهاي جهاني و انتظار براي داده‌هاي كليدي ايالات متحده حركت مي‌كند. تجربه نشان داده در مقاطع حساس، آثار رواني داده‌هاي جهاني و تحولات بيروني به‌شدت رفتار سرمايه‌گذاران را جهت مي‌دهد، حتي اگر تغييرات كوتاه‌مدت بنيادين در اقتصاد ايران رخ ندهد. بنابراين از نگاه بسياري از بازيگران بازار، تصميم‌سازي براي معاملات اين هفته، به رمزگشايي از رفتار وال‌استريت و بازارهاي ارز گره خورده است. از سوي ديگر استعداد بورس تهران در دوره‌هاي اخير براي ايستادگي در برابر روندهاي منفي منطقه‌اي و حتي جهاني، موجب شده بخش قابل‌توجهي از معامله‌گران در انتظار آشكار شدن سيگنال‌هاي بنيادي‌تر از سوي دولت و بانك مركزي باقي بمانند. سياست‌هاي پولي، اخبار نرخ بهره و روندهاي تورمي همچنان نقش كليدي ايفا مي‌كنند. عامل مهم ديگر، بودجه شركت‌ها و جهت‌گيري نرخ سود بانكي است كه در تعيين مسير آتي بازار سهام ايران نقش‌آفرين خواهد بود. در اين شرايط، تحليلگران توصيه مي‌كنند سرمايه‌گذاران خرد فارغ از فضاي خبري و هيجاني مقطعي، با نگاه ميان‌مدت و با ارزيابي مكرر بنياد شركت‌ها، مديريت ريسك و تنوع پرتفوي را در دستور كار قرار دهند.