اقتصاد جهاني زير سايه تهديدهاي ترامپي
يكي از مهم‌ترين تحولات رخ داده در اقتصاد جهاني در هفته‌هاي اخير اين بوده كه بسياري از دولت نسبت به چند ماه، تهديدهاي ترامپ را كمتر جدي مي‌گيرند و اين موضوع در صورت تداوم مي‌تواند مقدمات عبور از شوك‌هاي ابتدايي ايجاد شده پس از آغاز به كار دولت جديد امريكا را فراهم كند.
يكي از مهم‌ترين تحولات رخ داده در اقتصاد جهاني در هفته‌هاي اخير اين بوده كه بسياري از دولت نسبت به چند ماه، تهديدهاي ترامپ را كمتر جدي مي‌گيرند و اين موضوع در صورت تداوم مي‌تواند مقدمات عبور از شوك‌هاي ابتدايي ايجاد شده پس از آغاز به كار دولت جديد امريكا را فراهم كند. رييس‌جمهور جديد امريكا در روزهاي ابتدايي آغاز به كار خود بسياري از كشورهاي جهان را تهديد كرد كه با اعمال سياست تعرفه‌اي جديد، براي آنها محدوديت‌هاي جدي در مسير تجارت بين‌الملل ايجاد خواهد كرد. موضوعي كه باعث ايجاد شوك در بازارهاي جهاني طلا و دلار شد و البته بسياري از تحليلگران را نسبت به حركت اقتصاد جهاني در ماه‌ها و سال‌هاي آينده با ترديد مواجه كرد. با اين وجود اما به نظر مي‌رسد كه ترامپ با زمين سخت واقعيت مواجه شده و فعلا مجبور شده كه در بسياري از حوزه‌ها دست به عصا عمل كند. هرچند او اعلام كرده كه مذاكرات براي رسيدن به توافق‌هاي تجاري جديد نيز ادامه دارد.
ماروس سفكوويچ، كميسر تجارت اتحاديه اروپا گفت: اين بلوك مذاكرات با امريكا را در مسير درست پيش مي‌برد و براي تسريع آن در تماس نزديك با يكديگر هستند درحالي كه تنش‌هاي تجاري به دليل سياست تعرفه‌اي رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ در حال افزايش است. سفكوويچ در حاشيه نشست شوراي وزيران سازمان همكاري و توسعه اقتصادي (OECD) در پاريس با جيميسون گرير، نماينده تجاري امريكا ديدار كرد. وي در شبكه ايكس (X) نوشت: در حاشيه نشست وزيران تجارت سازمان همكاري و توسعه اقتصادي، گفت‌وگوي سازنده و پرباري با نماينده تجاري امريكا داشتم. ما با سرعت در مسير درست پيش مي‌رويم و براي حفظ شتاب در تماس نزديك هستيم. گرير گفت: اين جلسه «بسيار سازنده» بود و هفته گذشته، اتحاديه اروپا نقطه شروع معتبري را براي بحث در مورد تجارت متقابل دراختيار امريكا قرار داد و خوشحالم كه مذاكرات به سرعت در حال پيشرفت است. وي خاطرنشان كرد: جلسه پاريس كه در كنار مذاكرات فني گروه‌هاي ما در واشنگتن برگزار شد، بسيار سازنده بود و نشان‌دهنده تمايل اتحاديه اروپا براي همكاري با ما در يافتن راهي مشخص براي دستيابي به تجارت متقابل است. گرير افزود: مشتاقانه منتظر ادامه تعامل سازنده در روزها و هفته‌هاي آينده است.
اين جلسه پس از آن برگزار شد كه ترامپ بار ديگر تنش‌هاي تجاري را تشديد و نرخ تعرفه اعمال شده بر محصولات فولادي به امريكا را دو برابر كرد و به ۵۰درصد رساند. او در ۲۳ ماه مه تهديد كرد كه از اول ژوئن تعرفه مستقيم ۵۰درصد بر اتحاديه اروپا اعمال خواهد كرد و گفت كه مذاكرات «به جايي نمي‌رسد.» رييس‌جمهور امريكا پس از صحبت با اورزولا فون در لاين، رييس كميسيون اتحاديه اروپا، متعاقبا تاريخ را به ۹ جولاي تغيير داد. هفته گذشته، وي از تصميم اتحاديه اروپا براي تسريع مذاكرات تجاري تمجيد كرد و آن را «رويدادي مثبت» خواند. خبرگزاري آناتولي گزارش كرد، ترامپ در شبكه اجتماعي با ابراز رضايت نوشت: به من اطلاع داده شده است كه اتحاديه اروپا خواستار تسريع تعيين تاريخ جلسات شده است.
همچنين رييس‌جمهور امريكا در بحبوحه تماس تلفني مورد انتظار با رهبر چين مطرح شد. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در شبكه اجتماعي «تروث سوشال» (Truth Social)، شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين را بسيار سرسخت و توافق با او را بسيار دشوار توصيف كرد.
ترامپ نوشت: من رييس‌جمهور يازدهم چين را دوست دارم، هميشه دوست داشته‌ام و هميشه دوست خواهم داشت اما او بسيار سرسخت و توافق با او بسيار دشوار است! اين پست پس از گزارش‌هايي منتشر شد مبني بر اينكه ترامپ و شي اين هفته با هم گفت‌وگو خواهند كرد، به گفته يك مقام ارشد كاخ سفيد، اگرچه زمان‌بندي هنوز مشخص نيست، اما انتظار مي‌رود دو‌طرف «خيلي زود» ارتباط مستقيمي برقرار كنند. اين مذاكرات احتمالي در بحبوحه تنش‌هاي تازه بر سر توافق تجاري حاصل شده در ژنو در ۱۲ مه انجام مي‌شود. براساس اين توافق، امريكا و چين با تعليق ۹۰ روزه اكثر تعرفه‌ها و لغو اقدامات اعمال شده از اوايل آوريل موافقت كردند. تحت تاثير همين مسائل، طلاي جهاني فعلا مسير صعودي خود را ادامه مي‌دهد. قيمت طلا در معاملات روز جمعه بازار جهاني، تحت‌تاثير انتشار داده‌هاي اقتصادي ضعيف امريكا كه خوشبيني ناشي از تماس تلفني ترامپ و «شي جين پينگ» را خنثي كرد و انتظار سرمايه‌گذاران براي داده‌هاي حقوق و دستمزد امريكا، افزايش يافت و در مسير افزايش هفتگي قرار گرفت. قيمت هر اونس طلا براي تحويل فوري، با ۰.۳درصد افزايش، به ۳۳۶۲ دلار و ۸۹ سنت رسيد. قيمت اين فلز ارزشمند از ابتداي هفته جاري تاكنون ۲.۳درصد افزايش يافته است. بهاي هر اونس طلا در بازار معاملات آتي امريكا، با ۰.۳درصد افزايش، به ۳۳۸۶ دلار و ۲۰ سنت رسيد. «تيم واتر»، تحليلگر ارشد بازار در شركت «كي‌ام سي تريد»، با اشاره به اينكه خوشبيني ترامپ، داده‌هاي اقتصادي ضعيف اخير امريكا را پنهان كرده بود، گفت: بخشي از اشتياق اوليه براي ريسك‌پذيري پس از تماس ترامپ و «شي جين پينگ»، از بين رفته و اين امر باعث شده كه قيمت طلا به‌طور گسترده افزايش يابد. تعداد امريكايي‌هايي كه درخواست‌هاي جديد براي دريافت مزاياي بيكاري ارايه كرده‌اند، هفته گذشته به بالاترين حد خود در هفت ماه گذشته رسيد. سرمايه‌گذاران، پس از آنكه انبوهي از داده‌ها طي هفته جاري، ضعف بازار كار را برجسته كردند اكنون منتظر انتشار داده‌هاي اشتغال بخش غيركشاورزي امريكا هستند.
اقتصادداناني كه توسط رويترز نظرسنجي شدند، پيش‌بيني كردند كه اشتغال بخش غيركشاورزي در ماه مه ۱۳۰ هزار شغل افزايش يافت كه نسبت به ۱۷۷ هزار شغل در ماه آوريل كاهش يافته است، درحالي كه انتظار مي‌رود نرخ بيكاري در ۴.۲درصد ثابت بماند. سياست‌گذاران فدرال رزرو اظهار كردند كه تورم همچنان نگراني بزرگ‌تري نسبت به ركود بازار كار است و اين نشان‌دهنده توقف طولاني‌مدت تعديل سياست‌هاي پولي امريكاست.
طبق گزارش رويترز، طلا كه اغلب به عنوان يك دارايي امن شناخته مي‌شود، در شرايط عدم قطعيت اقتصادي و در محيط‌هايي با نرخ بهره پايين، عملكرد خوبي دارد. در بازار ساير فلزات ارزشمند، بهاي هر اونس نقره با ۰.۹درصد كاهش، به ۳۵ دلار و ۷۱ سنت رسيد كه همچنان نزديك به بالاترين سطح ۱۲ سال اخيرش است، هر اونس پلاتين با ۱.۴درصد افزايش، به ۱۱۴۶ دلار و ۲۰ سنت رسيد، درحالي كه هر اونس پالاديوم با ۰.۵درصد افزايش، به ۱۰۱۰ دلار و ۷۳ سنت رسيد. هر سه فلز در مسير افزايش هفتگي قرار گرفتند. همزمان، ترامپ با اشاره به شاخص مشاغل غيركشاورزي (ADP) در پست شبكه اجتماعي نوشت: «خيلي دير شده» است پاول بايد اكنون نرخ بهره را كاهش دهد. وي در مورد جروم پاول كه بارها از او خواسته است نرخ بهره را براي تقويت رشد اقتصادي كاهش دهد، گفت: عملكرد پاول باورنكردني است؛ نرخ بهره اروپا ۹ برابر كاهش يافته است! اشتغال غيركشاورزي در ماه مه ۳۷ هزار نفر بود كه پايين‌ترين ميزان از مارس ۲۰۲۳ محسوب مي‌شود و بازار انتظار داشت كه اين رقم به ۱۱۱ هزار نفر برسد. رييس‌جمهور امريكا بارها و بارها از پاول خواسته است كه نرخ بهره را كاهش دهد و او را فردي با عملكرد «خيلي دير»، «احمق» و «بازنده بزرگ» خطاب كرده است.
خبرگزاري آناتولي گزارش كرد، ترامپ حتي گفته بود كه در حال بررسي اخراج رييس فدرال رزرو قبل از پايان دوره رياست‌جمهوري خود است، اما بعدها گفت كه «هيچ قصدي» براي اخراج پاول ندارد. با اين حال، رييس فدرال رزرو از موضع بانك مركزي مبني بر ثابت نگه داشتن نرخ بهره در پنج جلسه گذشته عقب‌نشيني نكرد. در همين حال، بانك مركزي اروپا قرار است امروز نرخ بهره را كاهش دهد، زيرا بازار انتظار دارد پس از كاهش تورم منطقه يورو كه برمبناي سالانه به ۱.۹درصد در ماه مه رسيد و كمتر از هدف دو درصدي بانك مركزي است، نرخ بهره را ۲۵واحد پايه كاهش دهد. با وجود شرايط نامشخص در اقتصاد جهاني، به نظر مي‌رسد كه بازار داخلي طلا در ايران توانسته همچنان حدي از ثبات را براي خود حفظ كند. بازار طلا و سكه در هفته‌اي كه گذشت، هم‌راستا با رشد قابل‌توجه اونس جهاني، با افزايش محسوس قيمت‌ها در بازار داخلي همراه بود؛ افزايش ۷۹ دلاري بهاي اونس جهاني طلا منجر به رشد قيمت انواع سكه و طلا در بازار داخل شد.
نادر بذرافشان در رابطه با وضعيت بازار طلا و سكه در هفته‌اي كه گذشت، اظهار كرد: از دهم تا روز (١۶ خرداد ماه) در مجموع ۷۹ دلار افزايش اونس جهاني طلا را در طول هفته داشتيم كه تا اين لحظه، قيمت اونس جهاني به ٣٣۶٨ دلار رسيده است. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران افزود: در بازارهاي داخلي هم افزايش قيمت را شاهد بوديم؛ به‌گونه‌اي كه هر گرم طلاي ۱۸ عيار در طول هفته با ۱۲۹ هزار تومان افزايش، در آخرين قيمت شش ميليون و ۵۹۰ هزار تومان رسيد. وي ضمن اشاره به تغييرات بازار سكه گفت: در بازار سكه نيز افزايش قيمت رخ داد؛ سكه طرح جديد با يك ميليون و ۲۰۰ هزار تومان افزايش به ۷۳ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان رسيد. سكه تمام طرح قديم نيز با ۵۰۰ هزار تومان افزايش در طول هفته در پايان هفته به ۶٧ ميليون و ٣٠٠ هزار تومان رسيد. نيم‌سكه با ۳۰۰ هزار تومان رشد، به ۴۱ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان رسيد. ربع سكه نيز با ۲۰۰ هزار تومان افزايش، ۲۳ ميليون و ۹۰۰ هزار تومان قيمت‌گذاري شد. در طول اين هفته، سكه يك گرمي تغييري نداشت و با همان قيمت ۱۳ ميليون و ۵۰۰ هزار تومان معامله شد.
وي در رابطه با آخرين وضعيت حباب سكه نيز خاطرنشان كرد: حباب سكه در اين هفته، در طول هفته ۱۵۰ هزار تومان افزايش داشت و در حال حاضر ۹ ميليون و ۳۵۰ هزار تومان است. رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران تصريح كرد: علي‌رغم تعطيلي دو روز پاياني هفته و تعطيلي بازار رسمي سكه و طلا كشور، اما برخي گروه‌هاي معاملاتي همچنان در ايام تعطيل هم خريد و فروش‌هاي اندكي انجام مي‌دهند و بر همين اساس قيمت‌هاي اعلام‌شده نيز بر اساس آخرين معاملات انجام‌شده تا ظهر امروز (شانزدهم خرداد) است. بذرافشان در پايان خاطرنشان كرد: اگرچه بازارهاي رسمي در روزهاي تعطيل فعال نيستند، اما نوسانات اونس جهاني همچنان ادامه دارد و طي اين هفته شاهد افزايش ۷۹ دلاري آن بوديم. اين موضوع تأثير مستقيمي بر قيمت‌ها در بازار داخلي گذاشته است.
با عبور از ماه‌هاي ابتدايي، به نظر مي‌رسد كه رييس‌جمهور امريكا به زمان براي رسيدن به تصميمات سخت رسيده است. تصميماتي كه بايد ديد كه آيا به بازگشت ثبات به اقتصاد جهاني كمك مي‌كند يا بار ديگر موجي از عدم اطمينان را از كاخ سفيد به ساير نقاط دنيا پمپاژ خواهد كرد.