آژير قرمز تصادفات
پويش «نه به تصادف» با هدف آگاه‌سازي و هشدار عمومي در اسفند ۱۴۰۳ آغاز شد. وزارت بهداشت متولي آغاز اين جريان شد و مرحله نخست آن در تعطيلات نوروز اجرايي شد؛ اين پويش بيش از آنكه دنبال اصلاح جاده يا خودرو باشد، بر توجه دادن جامعه به نقش انسان در ايمني سفر متمركز بود.
پويش «نه به تصادف» با هدف آگاه‌سازي و هشدار عمومي در اسفند ۱۴۰۳ آغاز شد. وزارت بهداشت متولي آغاز اين جريان شد و مرحله نخست آن در تعطيلات نوروز اجرايي شد؛ اين پويش بيش از آنكه دنبال اصلاح جاده يا خودرو باشد، بر توجه دادن جامعه به نقش انسان در ايمني سفر متمركز بود. با اين حال، مرگ‌ها ادامه يافت. آمارها نشان مي‌دهد با وجود همه تلاش‌هاي انجام‌شده و هشدارهايي كه از اسفند ۱۴۰۳ در قالب پويش «نه به تصادف!» به مسوولان و جامعه داده شد، متأسفانه در نوروز ۱۴۰۴، يعني از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا پايان روز ۱۶ فروردين ۱۴۰۴، ميزان مرگ‌ومير ناشي از تصادفات رانندگي بيش از ۸ درصد افزايش يافته است، اين ارقام به‌روشني نشان مي‌دهند كه هنوز در آغاز راه كاهش تصادفات جاده‌اي قرار داريم. براساس اعلام سازمان پزشكي قانوني، در نوروز امسال، هزار و ۱۷۹ نفر در حوادث رانندگي جان خود را از دست دادند كه از مجموع فوت‌شدگان ۹۰۸ نفر مرد و ۲۷۱ نفر زن بودند. اينكه بگوييم جاده و خودرو مقصر هستند، بيراه نيست اما واقعيت تلخ‌تر اين است كه عامل انساني، در بيش از ۸۰ درصد تصادفات نقش اصلي دارد؛ از سرعت غيرمجاز گرفته تا خستگي، بي‌احتياطي و حتي اعتماد به نفس كاذب راننده پشت فرمان. تا زماني كه رفتار انسان در جاده تغيير نكند، چيزي تغيير نخواهد كرد.
ضرورت برنامه‌ريزي راهبردي براي كاهش تلفات جاده‌اي
معاون عمليات سازمان امداد و نجات جمعيت هلال‌احمر با تأكيد بر اينكه بروز حوادث رانندگي نتيجه هم‌افزايي سه عامل «خودرو»، «جاده» و «انسان» است، افزود: كاهش پايدار تلفات جاده‌اي مستلزم تدوين برنامه‌هاي راهبردي، آموزش فراگير و فرهنگسازي موثر در لايه‌هاي مختلف جامعه است. محمد كبادي با اشاره به اينكه براي كاهش تصادفات، نمي‌توان صرفا به يك عامل تمركز كرد، گفت: خودرو، انسان و جاده، سه عامل اصلي تأثيرگذار در حوادث جاده‌اي هستند كه هر كدام به‌تنهايي و در تعامل با يكديگر مي‌توانند زمينه‌ساز بروز سانحه شوند؛ بنابراين براي هر سه بايد برنامه‌ريزي راهبردي، مطالعات علمي و پايش مستمر آماري وجود داشته باشد. وي با بيان اينكه عامل انساني نقش پررنگي در بروز حوادث دارد، افزود: حتي اگر خودرو در بالاترين سطح استاندارد باشد، استفاده ناصحيح از آن توسط راننده مي‌تواند به فاجعه منتهي شود. راننده‌اي كه در شرايط خستگي يا خواب‌آلودگي رانندگي مي‌كند، صرف‌نظر از كيفيت خودرو يا وضعيت جاده، جان خود و سرنشينان را به خطر مي‌اندازد.
جهان به سمت ارتقاي مسووليت اجتماعي مي‌رود
معاون عمليات سازمان امداد و نجات جمعيت هلال‌احمر خاطرنشان كرد: در دنيا تمركز آموزش‌ها به‌سمت ارتقاي مسووليت اجتماعي رانندگان رفته است؛ يعني آگاهي‌بخشي نه فقط به راننده، بلكه به خانواده و سرنشينان خودرو نيز صورت مي‌گيرد. اگر كودكي كه در خودرو نشسته است، آموزش ديده باشد، ممكن است با يك تذكر ساده مانع از ادامه رانندگي پرخطر والدين خود شود.كبادي با اشاره به اينكه صرف افزايش جرايم رانندگي اثرگذاري محدودي دارد، تصريح كرد: اعمال جريمه ممكن است در كاهش سرعت موثر باشد اما در حوزه‌هايي مانند نقص فني خودرو، خستگي راننده يا بي‌توجهي به هشدارهاي هواشناسي، كارايي چنداني ندارد؛ بنابراين نياز به بازنگري ريشه‌اي در شيوه‌هاي پيشگيري داريم. وي يادآور شد: پيش از شروع تعطيلات شاهد وقوع حادثه‌اي تلخ در استان كرمان بوديم كه به جان‌باختن شماري از دانش‌آموزان استعدادهاي درخشان انجاميد. اينكه عامل حادثه بي‌دقتي بود يا نقص فني، نمي‌دانم اما نكته مهم اين است كه چنين اتفاقاتي بايد به‌صورت دقيق تحليل و براي پيشگيري از تكرار آن، بازخورد مناسب گرفته شود.
آموزش، رسانه و فضاي مجازي سه بازوي اصلي در فرهنگسازي
كبادي با تأكيد بر اينكه آموزش، رسانه و فضاي مجازي سه بازوي اصلي در فرهنگسازي هستند، افزود: بايد با توليد محتواي آموزشي اثربخش، قابل فهم و ملموس براي جامعه چه براي راننده، چه براي كودك و چه براي خانواده در اين زمينه فرهنگسازي شود تا هر فردي كه به‌نوعي در حمل‌ونقل جاده‌اي نقش دارد، آموزش ببيند. وي خاطرنشان كرد: تدوين برنامه‌هاي راهبردي منسجم براي ارتقاي رفتار ترافيكي، نيازمند مشاركت متخصصان، دستگاه‌هاي اجرايي، رسانه‌ها و جامعه مدني است. تا زماني كه آموزش و مسووليت‌پذيري اجتماعي در اولويت نباشد، نمي‌توان انتظار كاهش معنادار در آمار حوادث رانندگي داشت. جان انسان، مهم‌تر از سرعت و آسفالت نوروز ۱۴۰۴ گذشت، اما بحران جاده‌اي همچنان در كمين است.
تابستان را دريابيد
تابستان در راه است؛ فصلي كه آمار سوانح جاده‌اي همواره روندي افزايشي به خود مي‌گيرد. مدارس تعطيل مي‌شوند، سفرها بيشتر مي‌شود و همزمان خطر در كمين است. سخنان معاون عمليات امداد و نجات هلال‌احمر يادآور آن است كه هيچ فناوري و زيرساختي جايگزين رفتار انساني مسوولانه نمي‌شود. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تعداد جان‌باختگان تصادفات در تير، مرداد و شهريور، دو برابر نوروز است. يعني اگر قرار است اقدامي صورت بگيرد، همين حالا وقت آن است. بخشي از اميدها به تصميمات تازه در دولت گره خورده است.
تصميم در حوزه ايمني جاده نيازمند اطلاعات دقيق است
پس از گزارش‌هايي مبني بر خرابي بخش قابل‌توجهي از دوربين‌هاي كنترل سرعت، رييس‌جمهور دستور رسيدگي فوري داد. اگرچه اين تصميم به‌تنهايي نمي‌تواند وضعيت را تغيير بدهد، اما مي‌تواند آغازي براي اصلاح گسترده‌تر زيرساخت‌هاي نظارتي باشد. در كنار آن، نقش پليس راهور همچنان حياتي است. حضور موثر نيروهاي پليس در مسيرهاي پرتردد، هم جنبه بازدارندگي دارد و هم مي‌تواند در لحظه‌هاي بحراني، از بروز فاجعه جلوگيري كند.