توسعه روابط با همسايگان مكمل توافق با امريكاست

یوسف مولایی

در كشاكش مذاكرات دوجانبه ايران و امريكا و در روزهايي كه وزن اخبار اميدبخش در خصوص مذاكرات افزايش يافته، دولت چهاردهم به درستي تمركز و توجه خود را بر توسعه مناسبات ارتباطي با همسايگان و كشورهاي منطقه گذاشته است. ممكن است برخي تصور كنند در صورت توافق احتمالي با امريكا، ايران ديگر نيازي به كشورهاي منطقه نخواهد داشت.اما در واقع اين‌گونه نيست و توسعه روابط با كشورهاي منطقه مكمل توافق با غرب قلمداد مي‌شود. به نظر مي‌رسد همه تجربه‌هاي قبلي در خصوص مذاكرات با كشورهاي غربي ايران را به اين نتيجه رسانده كه آنچه براي ايران پايدارتر و ماندگارتر است، همسايگاني است كه همواره در كنار ايران قرار داشته و با هم تاريخ و هويت مشتركي ايجاد كرده‌اند. در اين راستاست كه رييس‌جمهوري معاون اولش را به تاجيكستان مي‌فرستد. وزيرخارجه‌اش را به هند و پاكستان و قطر گسيل مي‌كند و خود همراه با يك تيم اقتصادي پر و پيمان شامل وزراي كشاورزي، صمت، رييس كل بانك مركزي و استاندار سيستان و بلوچستان و...راهي عمان مي‌شود تا تارهاي ارتباطي جديدي با همسايگاني بتند كه نقش برجسته‌اي در تحولات آتي كشور ايفا مي‌كنند. اصولا در روابط بين‌الملل همسايگان همواره در اولويت قرار داشته و تعيين‌كننده‌اند. توسعه روابط با كشورهاي همسايه نه تنها ضريب امنيت را بالا مي‌برد، بلكه توسعه اقتصادي و تجاري و بازرگاني ويژه‌اي را ايجاد مي‌كند. 

هر اندازه كشوري با همسايگانش در صلح و احترام و آرامش بيشتري باشد، رشد اقتصادي افزون‌تري را تجربه و زمينه براي بهبود روابط با جهان را بهتر فراهم مي‌كند. هر كشوري براي ايجاد روابط پايدار با كشور ديگري به اين نكته توجه مي‌كند كه كشور مورد نظر چه نوع رابطه‌اي با همسايگانش دارد؟ اگر كشوري نتواند روابط مناسبي با همسايگانش طراحي كند، بدون ترديد قادر نخواهد بود، با ساير كشورها، روابط معقولي طراحي كند. بنابراين ايران با بهبود روابط با كشورهاي منطقه اين پالس را به همه كشورها ارسال مي‌كند كه آماده توسعه روابط در همه زمينه‌ها با جهان پيراموني است. از سوي ديگر سفرهاي منطقه‌اي ظرفيت‌هاي اقتصادي و تجاري ويژه‌اي براي ايران ايجاد مي‌كند. ايران براي توسعه و رشد اقتصادي بايد در زمينه راه‌ها، حمل و نقل هوايي، زميني، دريايي و راه‌آهن اقداماتي فوري در دستور كار قرار دهد. ايجاد راه‌آهن از شرق به غرب براي اتصال كشورهاي حاشيه خليج‌فارس به آسياي ميانه، شرايطي را براي ايران ايجاد مي‌كند كه در شمايل شاهراه ارتباطي منطقه خود را معرفي كند. از سوي ديگر ايران بايد مناسبات مالي و ارتباطي نزديكي با كشورهاي ديگر ايجاد كند. خبر رسيد كه در جريان سفر رييس‌جمهور به عمان زمينه‌هاي احداث بانك مشترك ميان ايران و عمان نيز فراهم شده است. اين يك خبر بسيار مطلوب و اميدبخش است. تجربه سال‌هاي اخير ثابت كرده كه ايران جدا از اتصال به شبكه حمل و نقل مالي جهاني بايد روابط دوجانبه‌اي با كشورهاي مختلف داشته باشد تا حتي در صورت ايجاد محدوديت بتواند با آنها مراوده مالي داشته باشد. ايجاد بانك‌هاي مشترك با عمان، امارات، قطر، عربستان و حتي بحرين و كويت مي‌تواند ابتكار عمل بيشتري در اختيار ايران و اين كشورها قرار دهد. از سوي ديگر ايران نيازمند جذب سرمايه‌هاي خارجي براي به‌روزآوري و اصلاح ساختارهاي خود در حوزه‌هاي گوناگون از جمله نفت و گاز، راه‌آهن، صنعت، برق و...است. ايجاد ساختارهاي مالي مشترك اين فضا را ايجاد مي‌كند تا ايران از ظرفيت مالي و اعتباري ساير كشورها براي سرمايه‌گذاري استفاده كند. ضمن اينكه ايران مي‌تواند با صدور خدمات فني و مهندسي به اين كشورها، براي خود درآمدهاي قابل توجهي فراهم سازد. در كل معتقدم تلاش دولت براي توسعه روابط با كشورهاي منطقه و همسايه، شاه‌كليد رشد اقتصادي پايدار براي ايران است. ضمن اينكه امريكا هم با رصد اين روابط قوام يافته، به سمت توافقي پايدار‌تر با ايران حركت مي‌كند. بسياري از تحليلگران معتقدند يكي از دلايل اصلي اقناع امريكا براي توافق با ايران، آن است كه امروز كشورهاي منطقه خواستار توافق ايران و امريكا هستند. در تجربه قبلي عدم اقناع اين كشورها در مسير توافق باعث شد تا برجام فرجام خوشايندي پيدا نكند و از چرخه اثر‌گذاري خارج شود. دولت چهاردهم اما همزمان با هدايت مذاكرات دوجانبه با امريكا توسعه روابط با همسايگان و ساير شركاي تاثيرگذار را دنبال مي‌كند تا ظرفيت‌هاي كشور را در بخش‌هاي گوناگون فعال سازد.