پيش‌شرط رشد بورس چيست؟
در تحليل تحولات اخير بازار، يكي از نكات قابل توجه، ترديد برخي سرمايه‌گذاران نسبت به پيامدهاي سياسي است. برخي معتقدند در فضاي خوشبينانه فعلي، تهديدهاي منطقه‌اي، اظهارات نتانياهو و رويدادهاي مربوط به يمن از جمله عوامل ريسك‌پذيري پنهان اما تأثيرگذار بر بازار هستند. اين دسته از سرمايه‌گذاران بر اين باورند كه بازار با چالش‌هايي مواجه است كه ممكن است به‌صورت ناگهاني تغيير جهت بدهد.
در تحليل تحولات اخير بازار، يكي از نكات قابل توجه، ترديد برخي سرمايه‌گذاران نسبت به پيامدهاي سياسي است. برخي معتقدند در فضاي خوشبينانه فعلي، تهديدهاي منطقه‌اي، اظهارات نتانياهو و رويدادهاي مربوط به يمن از جمله عوامل ريسك‌پذيري پنهان اما تأثيرگذار بر بازار هستند. اين دسته از سرمايه‌گذاران بر اين باورند كه بازار با چالش‌هايي مواجه است كه ممكن است به‌صورت ناگهاني تغيير جهت بدهد. در همين راستا، برداشت‌هاي متفاوتي از سخنان اخير ترامپ نيز مطرح شده است؛ برخي تحليلگران اعتقاد دارند كه اين اظهارات، به نوعي پذيرش غني‌سازي ايران را شامل مي‌شود و مي‌تواند پيامدهاي اقتصادي و سياسي خاص خود را در بر داشته باشد. يكي از اتفاقات مهم اين روزهاي بازار، شجاعت خريداران در ورود به معاملات بوده است. با وجود انتشار اخبار منفي در روز شنبه، واكنش بازار نسبت به اين اخبار به‌گونه‌اي بود كه حضور دو دسته خريدار جدي را نمايان كرد. نكته قابل توجه اين است كه جريان پول بيروني هنوز ورود قطعي به بازار نداشته است، اما نشانه‌هايي از افزايش توجه سرمايه‌گذاران و جذب مجدد نقدينگي قابل مشاهده است هر چند كه امروز شاخص كل بيش از ۳۲ هزار واد افت داشت. رضا روحي معتقد است كه بازار در مرحله‌اي حساس قرار دارد؛ گزارش‌هاي ۱۲ ماهه و ماهانه شركت‌ها كه طي دو هفته آينده منتشر خواهند شد، نقش كليدي در تعيين مسير بازار دارند. چنانچه بازار بتواند قيمت‌هاي فعلي را در كنار سودآوري اخير اين شركت‌ها قرار دهد و نسبت‌هاي فوروارد P/E مطلوبي استخراج كند، احتمالاً نقدينگي مسير جديدي را در معاملات طي خواهد كرد دو دسته اصلي خريدار در حال حاضر در بازار وجود دارد؛ نخست حقوقي‌ها و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري هستند اين گروه به‌ويژه صندوق‌هاي تثبيت و توسعه بازار، نقش قابل‌توجهي در جلوگيري از افت ناگهاني شاخص‌ها ايفا كردند. عملكرد صندوق تثبيت توسعه در ايجاد تعادل بين عرضه و تقاضا و جلوگيري از فضاي هيجاني بازار، مثبت ارزيابي مي‌شود. دوم خريداران حقيقي هستند اين دسته شامل فعالان بازار سرمايه است كه منفي‌هاي اخير را فرصت خريد دانسته و برخلاف روند منفي عمومي، اقدام به ورود مجدد كرده‌اند. افزايش شجاعت اين گروه در خريد سهام، نشان‌دهنده ديدگاه آنها نسبت به روند بازار و ارزيابي آنها از موقعيت‌هاي سرمايه‌گذاري مطلوب است. رضا روحي كارشناس بورس به بازار گفت: «بازار در مرحله‌اي حساس قرار دارد؛ گزارش‌هاي ۱۲ ماهه و ماهانه شركت‌ها كه طي دو هفته آينده منتشر خواهند شد، نقش كليدي در تعيين مسير بازار دارند. چنانچه بازار بتواند قيمت‌هاي فعلي را در كنار سودآوري اخير اين شركت‌ها قرار دهد و نسبت‌هاي فوروارد P/E مطلوبي استخراج كند، احتمالاً نقدينگي مسير جديدي را در معاملات طي خواهد كرد. برخي صنايع، مانند گروه سيمان، نمونه بارز تأثير عوامل بنيادي بر روند بازار بوده‌اند؛ به‌رغم وجود ريسك‌هاي كلان، اين شركت‌ها با ارايه گزارش‌هاي مثبت، رشد پايدار خود را حفظ كرده‌اند.» وي افزود: «بخش عمده‌اي از اعتماد سرمايه‌گذاران به بازار ناشي از وجود گزينه‌هاي جذاب براي خريد است. هنوز فضاي اخبار سياسي به حدي بحراني نشده كه موجب كاهش شديد نقدينگي شود، و همين امر باعث شده تا سرمايه‌گذاران منفي‌هاي بازار را به عنوان فرصت خريد در نظر بگيرند. اين رفتار مي‌تواند نقش مهمي در تثبيت روند مثبت بازار داشته باشد.» طي روزهاي اخير، گروه بانك و پالايشي بار ديگر به عنوان ليدر بازار شناخته شده و توانسته جريان پول را تحت تأثير قرار بدهد. بسياري از سهامداران نوساني، روند معاملات اين سهام را به دقت دنبال كرده‌اند، به‌طوري كه حتي لغزش در صف خريد آن بر كل بازار تأثير گذاشته است. اين واقعيت كه معاملات برخي نمادها مي‌توانند نقش تعيين‌كننده‌اي در روند كلي بازار داشته باشند، قابل انكار نيست. انتظار مي‌رود در هفته‌هاي آينده، سايپا نيز به اين گروه اضافه شود و نقش رهبري بازار را در كنار نماد خودرو ايفا كند. با اين حال، اميدواريم كه گردش نقدينگي محدود به يك صنعت خاص نشود و تمامي صنايع از جريان سرمايه بهره‌مند شوند. در غير اين صورت، توجه بازار به تحولات اين گروه افزايش يافته و روند كلي معاملات تحت تأثير رفتار اين نمادها قرار خواهد گرفت.
رويكرد خوشبينانه و بدبينانه در بورس
بازار سرمايه طي دو ماه گذشته عملكرد مطلوبي داشته و بازدهي قابل‌توجهي را ثبت كرده است. اين موقعيت منجر به ايجاد دو رفتار متضاد در ميان سرمايه‌گذاران شده است: گروهي كه پيش‌تر وارد بازار شده‌اند اكنون انگيزه بالايي براي شناسايي سود دارند، درحالي كه دسته‌اي ديگر كه در دوره‌هاي اصلاحي از ورود خودداري كرده‌اند، همچنان منتظر فرصت مناسب براي ورود هستند. همين وضعيت موجب كاهش حجم معاملات شده است، زيرا سرمايه‌گذاران يا در انتظار افت قيمت‌ها هستند يا منتظر اصلاح‌هاي مقطعي براي ورود به بازار. شهير محمدنيا كارشناس بازارهاي مالي به بازار گفت: « با وجود اين ترديدها، بازار همچنان از قدرت كافي براي جلوگيري از اصلاح‌هاي شديد برخوردار بوده و در شرايط منفي، تقاضاي قابل‌توجهي مشاهده مي‌شود. اين رفتار ناشي از وزن‌كشي جريان‌هاي معاملاتي است، يعني جدال ميان فروشندگاني كه سود خود را شناسايي كرده‌اند و خريداراني كه اصلاح‌هاي اخير را فرصتي براي ورود مي‌بينند. براي خروج از اين وضعيت و شكستن سد رواني سرمايه‌گذاران، تحولات ويژه‌اي لازم است.» وي افزود: «طي هفته‌هاي آينده، پنج عامل كليدي مسير بازار را مشخص خواهند كرد. نخستين و مهم‌ترين عامل، تحولات سياسي و مذاكرات ديپلماتيك است. بازار نياز دارد كه سيگنال‌هايي دريافت كند، سيگنال‌هايي كه نشان دهند مسير ديپلماسي همچنان باز است، مذاكرات ادامه دارد و هيچ قطعيتي در مورد شكست گفت‌وگوها وجود ندارد. تجربه نشان داده كه حتي در صورت عدم دستيابي به توافق فوري، حفظ كانال‌هاي ارتباطي ميان طرفين مي‌تواند مانع از نوسانات شديد شود. در مقابل، تهديدات اسراييل و اقدامات نتانياهو همچنان به عنوان يكي از ريسك‌هاي بالقوه بازار مطرح هستند، اما ادامه مذاكرات مي‌تواند از شدت اثرگذاري آنها بكاهد.»
وضعيت بورس از نظر تكنيكال
از منظر تكنيكالي، بازار در محدوده‌اي قرار دارد كه نيازمند تثبيت و جذب نقدينگي جديد است. اگر حجم معاملات افزايش يابد و جريان پول ميان نمادها گردش مناسبي داشته باشد، اين نقاط مي‌توانند محدوده‌هاي انباشت و آماده‌سازي براي مرحله بعدي رشد باشد. در غير اين صورت، احتمال اصلاح قيمت‌ها تا محدوده سه ميليون واحد وجود دارد، البته اين در بدبينانه‌ترين سناريو رخ خواهد داد. با اين حال، دو هفته آينده فرصتي كليدي براي تنظيم مجدد استراتژي‌هاي سرمايه‌گذاري و بررسي مجدد تركيب سبد سهام خواهد بود.
اكنون كه بازار بار ديگر در دوره‌اي از عدم قطعيت قرار دارد، لزوم تقويت شفافيت اطلاعاتي بيش از پيش احساس مي‌شود. فعالان بازار و سازمان بورس بايد سازوكاري براي انتشار داده‌هاي كليدي ايجاد كنند تا سرمايه‌گذاران بتوانند بر اساس اطلاعات قابل‌اتكا تصميم‌گيري كنند
در كنار اين موارد، يكي از مشكلات اساسي بازار طي سال‌هاي اخير، فقدان شفافيت اطلاعاتي از سوي ناشران بوده است. بحران ۹۹ و چالش‌هاي پس از آن تا حد زيادي ناشي از عدم اطلاع‌رساني دقيق شركت‌ها درباره برنامه‌هاي سودآوري و استراتژي‌هاي آينده بوده است. اكنون كه بازار بار ديگر در دوره‌اي از عدم قطعيت قرار دارد، لزوم تقويت شفافيت اطلاعاتي بيش از پيش احساس مي‌شود. فعالان بازار و سازمان بورس بايد سازوكاري براي انتشار داده‌هاي كليدي ايجاد كنند تا سرمايه‌گذاران بتوانند بر اساس اطلاعات قابل‌اتكا تصميم‌گيري كنند. بازار در مرحله‌اي حساس قرار گرفته است و حجم نقدينگي، رفتار سرمايه‌گذاران و تحولات سياسي، سه عامل تعيين‌كننده مسير آينده هستند. اگر سيگنال‌هاي مثبت از مذاكرات سياسي دريافت شود و گزارش‌هاي مالي شركت‌ها عملكرد مناسبي را نشان دهند، احتمال خروج از فضاي ترديد و افزايش تقاضا در معاملات وجود خواهد داشت. در اين ميان، بررسي رفتار حجم معاملات، تحليل روندهاي بنيادي شركت‌ها و بررسي شرايط تكنيكالي مي‌تواند به سرمايه‌گذاران كمك كند تا تصميم‌گيري‌هاي بهتري داشته باشند. سازمان بورس نيز بايد نقش خود را در افزايش كيفيت اطلاعات منتشرشده توسط ناشران ايفا كند تا اعتماد بازار به داده‌هاي ارايه‌شده تقويت شود. به‌طور كلي، دو هفته آينده فرصتي كليدي براي تعيين جهت بازار است و سرمايه‌گذاران بايد با دقت روندهاي معاملاتي و تحولات كلان را رصد كنند تا از فرصت‌هاي پيش رو بهره‌برداري كنند. چنانچه جريان پول مسير جديدي براي ورود پيدا كند، احتمال رشد پايدار قيمت‌ها افزايش خواهد يافت، اما در صورت تشديد نااطميناني‌هاي سياسي، ممكن است بازار به اصلاح‌هاي مقطعي بيشتري نياز داشته باشد. در اين شرايط، انعطاف‌پذيري در مديريت پرتفوي و بررسي دقيق گزارش‌هاي مالي شركت‌ها نقش مهمي در موفقيت سرمايه‌گذاري‌ها خواهد داشت.