نفت ايران در بزنگاه سرمايه‌گذاري؛ فرصت يا تهديد؟
درحالي كه كشور با بحران ناترازي در توليد و مصرف گاز، بنزين و گازوييل مواجه است، ادامه اين روند مي‌تواند به بحران‌هاي بزرگ‌تري در آينده منجر شود. در چنين شرايطي، صنعت نفت ايران براي عبور از چالش‌هاي پيش‌رو، نيازمند سرمايه‌گذاري گسترده، بهره‌گيري از فناوري‌هاي روز دنيا و مديريت كارآمد بين‌المللي است.
درحالي كه كشور با بحران ناترازي در توليد و مصرف گاز، بنزين و گازوييل مواجه است، ادامه اين روند مي‌تواند به بحران‌هاي بزرگ‌تري در آينده منجر شود. در چنين شرايطي، صنعت نفت ايران براي عبور از چالش‌هاي پيش‌رو، نيازمند سرمايه‌گذاري گسترده، بهره‌گيري از فناوري‌هاي روز دنيا و مديريت كارآمد بين‌المللي است.
كارشناسان انرژي بر اين باورند كه براي حفظ پويايي و توانمندي اين صنعت حياتي، به تزريق حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ ميليارد دلار سرمايه نياز است. با تكيه بر توان داخل و بدون بهره‌مندي از تكنولوژي نوين و منابع مالي خارجي، امكان تأمين اين نيازها وجود نخواهد داشت.
نقش راهبردي نفت در اقتصاد كشور، از منظر ارزآوري و جذب منابع، جاي ترديد ندارد. به‌طور طبيعي، صنعت نفت ايران هر سال نيازمند بيش از ۲۰ تا ۲۵ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري است و كاهش اين ميزان مي‌تواند كل چرخه توليد و توسعه را مختل كند. روش‌هاي مختلفي براي تأمين مالي پروژه‌هاي نفتي وجود دارد؛ از منابع صندوق توسعه ملي، فاينانس خارجي و اوراق مشاركت گرفته تا ابزارهاي نوين مالي در بازار سرمايه كه تجربه موفق آن در بورس نيز ديده شده است.
با اين‌حال، تأمين منابع صرفا از طريق روش‌هاي سنتي پاسخگو نيست. نياز به، به‌كارگيري ابزارهاي نوين مالي و تعريف چارچوب‌هاي جديد براي مبادلات بين‌المللي، به‌ويژه در شرايط محدوديت‌هاي بين‌المللي، بيش از پيش احساس مي‌شود. در حال حاضر، طرح‌هاي نيمه‌تمام پتروشيمي در كشور بالغ بر ۳۰ ميليارد دلار سرمايه نياز دارند كه سرمايه‌گذاران بخش خصوصي توان تأمين بخشي از آن را دارند. همچنين، حدود ۲۰ ميليارد دلار ظرفيت سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي پتروپالايشگاهي و بهسازي پالايشگاه‌ها برآورد مي‌شود كه ورود سرمايه‌هاي خرد مردمي مي‌تواند روند تكميل آنها را تسريع كند. بخش گاز عمدتا در دست دولت است، اما بخش خصوصي نيز مي‌تواند در پروژه‌هايي نظير ذخيره‌سازي زيرزميني و توسعه شبكه توزيع مشاركت كند. در بخش اكتشاف و توليد نفت، اگرچه انتظار نمي‌رود شركت‌هاي ايراني ريسك‌هاي اكتشاف را متحمل شوند، اما مشاركت در توسعه ميادين كشف‌شده يا نگهداشت توليد در ميادين فعال، فرصت مناسبي براي سرمايه‌گذاري محسوب مي‌شود. مهدي اسلامي، كارشناس انرژي، در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار كرد: سرمايه‌گذاري در صنعت نفت، يك تصميم راهبردي و آينده‌ساز است كه علي‌رغم نوسانات بازار و تحولات جهاني، همچنان از جذاب‌ترين فرصت‌هاي اقتصادي به شمار مي‌رود. وي با اشاره به تقاضاي پايدار جهاني براي نفت گفت: «اگرچه انرژي‌هاي تجديدپذير در حال رشد هستند، اما نفت همچنان سهم اصلي را در سبد انرژي كشورهاي مختلف دارد. البته نوسانات قيمتي و تغييرات قوانين زيست‌محيطي، ريسك‌هايي را به همراه دارد كه با ابزارهايي چون قراردادهاي آتي و اختيار معامله مي‌توان آنها را مديريت كرد.» در‌نهايت، سرمايه‌گذاري در صنعت نفت نيازمند درك عميق از تحولات جهاني، شناخت شرايط داخلي و بهره‌گيري از ابزارهاي نوين مالي است تا بتوان از ظرفيت‌هاي عظيم اين صنعت در مسير رشد اقتصادي كشور بهره‌برداري كرد.