از خودكفايي تا فتح بازار جهاني
تحريم‌هاي بين‌المللي سال‌هاست صنايع مختلف ايران را تحت فشار قرار داده، صنعت هوانوردي كشور نه‌تنها زمين‌گير نشده، بلكه با تكيه بر توان بومي، دانش تخصصي و تلاش مشترك دانشگاه و صنعت، آماده ورود به مرحله‌اي نوين از توسعه و حضور در بازارهاي جهاني است.
تحريم‌هاي بين‌المللي سال‌هاست صنايع مختلف ايران را تحت فشار قرار داده، صنعت هوانوردي كشور نه‌تنها زمين‌گير نشده، بلكه با تكيه بر توان بومي، دانش تخصصي و تلاش مشترك دانشگاه و صنعت، آماده ورود به مرحله‌اي نوين از توسعه و حضور در بازارهاي جهاني است.
بيست‌وسومين كنفرانس بين‌المللي هوافضاي ايران كه در دانشگاه شهيد بهشتي برگزار شد، صحنه‌اي از نمايش قدرت علمي، هم‌افزايي فناورانه و اراده‌اي ملي براي پيشبرد اين صنعت كليدي بود.
حسين پورفرزانه، رييس سازمان هواپيمايي كشوري، در آيين گشايش كنفرانس، با اشاره به قدمت بيش از ۷۰ ساله صنعت هوانوردي كشور گفت: صنعت هوانوردي ايران به خودكفايي رسيده و آماده عبور از تحريم‌هاست.
او با يادآوري تصويب قانون هوانوردي در سال ۱۳۲۸ و تدوين نسخه جديد آن پس از ۷۵ سال، از تحول ساختار حقوقي صنعت هوانوردي سخن گفت.
پورفرزانه، چهار ركن اصلي اين صنعت را ناوگان، فرودگاه، صنعت پشتيبان و نيروي انساني متخصص عنوان كرد و افزود: ايمني، امنيت و پايداري اقتصادي سه اصل اساسي حمل و نقل هوايي است كه ايران نيز براساس استانداردهاي بين‌المللي بر آنها تاكيد دارد.
او با اشاره به مشكلات ناشي از تحريم‌ها در تامين قطعات و تعميرات هواپيما، تاكيد كرد: موفقيت كشور در حفظ، نگهداري و تعمير ناوگان هوايي كاملاً بومي و قابل اتكا بوده است. امروزه تقريباً تمامي نيازهاي تعميراتي و نگهداري موتور و قطعات هواپيما در داخل كشور انجام مي‌شود و اين مساله موجب بالندگي و افتخار ملي است.
اما پورفرزانه در عين حال هشدار داد كه «تكيه صرف بر تعمير ناوگان فرسوده كافي نيست» و خواستار سرعت گرفتن در ساخت هواپيماهاي جديد در كلاس‌هاي مختلف شد.
اقتصاد پرواز؛ ميليارد دلاري و خودگردان
پورفرزانه با تاكيد بر ظرفيت‌هاي اقتصادي گسترده در صنعت هوانوردي، اعلام كرد: بازار هوايي كشور سالانه بيش از يك ميليارد دلار درآمدزايي تنها از محل فروش بليت دارد. اين صنعت اقتصادي خودگردان است و با حمايت مناسب از شركت‌هاي دانش‌بنيان و سرمايه‌گذاران، قادر به رفع نيازهاي داخلي و كاهش وابستگي به خارج خواهد بود.
او همچنين از دانشجويان و كارآفرينان خواست به تاسيس شركت‌هاي دانش‌بنيان روي بياورند و افزود: سازمان هواپيمايي كشوري به عنوان رگولاتور آماده حمايت اعتباري، حقوقي و علمي از طرح‌ها و شركت‌هاي نوآور است تا حلقه اتصال فناوران، سرمايه‌گذاران و خطوط هوايي در اين زنجيره تكميل شود.
دانشگاه؛ عقب‌مانده يا پيشران؟
سيد محمودرضا آقاميري، رييس دانشگاه شهيد بهشتي، با بياني صريح‌تر به نقش دانشگاه‌ها در اين مسير پرداخت و هشدار داد: دانشگاه‌هاي كشور از صنعت در حوزه‌هاي هوافضا و فناوري‌هاي نوين عقب مانده‌اند.او ضمن تاكيد بر ضرورت همكاري‌هاي ميان‌رشته‌اي، گفت: پيشرفت واقعي زماني اتفاق مي‌افتد كه ميان‌رشته‌اي عمل كنيم. طراحي هواپيما و زندگي در فضا تنها با حضور فعال متخصصان از رشته‌هاي مختلف مانند فيزيك، مكانيك، الكترونيك، زيست‌شناسي و حتي حقوق امكان‌پذير است.
آقاميري از رويكرد متحجرانه برخي دانشگاهيان نيز انتقاد كرد: در بسياري از دانشكده‌ها همكاري ميان‌رشته‌اي ضعيف است و اين معضل، رشد علم را با بحران روبرو كرده است.
او با اشاره به ضرورت تطبيق برنامه‌هاي آموزشي با تحولات فناوري روز، افزود: ذهنيت برخي اساتيد متاسفانه همچنان متعلق به ۳۰ يا ۴۰ سال پيش است، در حالي كه نسل جوان با فناوري‌هاي جديد رشد يافته و اساتيد بايد تسلط بيشتري بر ابزارهاي امروزي داشته باشند.
در اين ميان امير خواجه‌فرد، مديرعامل سازمان صنايع هوايي ايران، نيز در اين كنفرانس با نگاهي به گذشته و آينده، بر تاب‌آوري صنعت هوايي ايران در برابر فشارهاي خارجي تاكيد كرد و گفت: تحريم‌ها نه تنها مانع نشده‌اند، بلكه ايران را وادار به اتكا بر قابليت‌هاي دانش‌بنيان و خلق ظرفيت‌هاي بومي كرده‌اند.
او با بيان اينكه صنعت هوايي كشور امروز از گلوگاه‌هاي فناوري چون موتورهاي هوايي، پهپادها و سامانه‌هاي الكترونيكي عبور كرده، ادامه داد: هيچ موتوري به دليل ناتواني فناوري در ايران زمين‌گير نمي‌شود. اكنون وارد مرحله دانش‌بنيان شدن هستيم و بايد از اين تجربه براي جهش به نسل‌هاي نوين فناوري استفاده كنيم.
خواجه‌فرد با اشاره به الگوي «نيلوفر آبي» براي توسعه صنعت، آن را نماد رشد در شرايط سخت دانست و گفت: نيلوفر آبي در تالاب رشد مي‌كند و با منابع محدود، محيط اطراف خود را تحت تاثير قرار مي‌دهد. ما نيز بايد توسعه صنعت هوايي كشور را با اين رويكرد ادامه دهيم.
چشم‌انداز جهاني و سهم ايران
او با اشاره به بازار ۴.۸ تريليون دلاري صنعت هوايي جهاني تا سال ۲۰۳۲، تاكيد كرد: ايران مي‌تواند حداقل يك درصد از اين بازار را تصاحب كند؛ اين امر نه‌تنها براي توسعه اقتصادي، بلكه براي اشتغال‌زايي اهميت فراواني دارد. هر يك هزار مسافر هوايي، ۵.۲ شغل مستقيم و ۱۲.۹ شغل غيرمستقيم ايجاد مي‌كند.
خواجه‌فرد از اساتيد و دانشگاهيان خواست ارتباط نزديك‌تري با صنعت برقرار كنند و افزود: برخلاف گذشته، اكنون صنعت هوايي ايران از تحريم عبور كرده و آماده ورود به رقابت‌هاي جهاني است.
ركوردشكني علمي در بيست‌وسومين كنفرانس هوافضا
جمشيد فضيلتي، دبير علمي كنفرانس، از ثبت ركوردي جديد در استقبال علمي از اين رويداد خبر داد: در مجموع ۶۲۵ مقاله به دبيرخانه ارسال شد كه با داوري ۲۴۵ متخصص، ۴۴۲ مقاله براي ارايه پذيرفته شد. همچنين بيش از ۲۴۶ هزار بازديد از وب‌سايت كنفرانس ثبت شده است.
او افزود: علوم و فناوري فضايي و پيشران‌ها هر كدام ۱۰ درصد، ديناميك پرواز و الكترونيك در مجموع ۲۱ درصد، حقوق و مديريت ايمني و قابليت اطمينان ۱۸ درصد، و حوزه‌هاي سنجش از دور، علوم زيستي و علوم هوانوردي در مجموع ۱۳ درصد مقالات را تشكيل مي‌دهند.
برگزاري ۳۸ نشست شفاهي، نمايشگاه حمل‌ونقل هوايي كوچك، سه پنل تخصصي و ترويجي و تجليل از پيشكسوتان و پايان‌نامه‌هاي برتر، از ديگر بخش‌هاي مهم اين كنفرانس بود.
كنفرانس بين‌المللي هوافضاي ايران، تنها يك گردهمايي علمي نبود، بلكه تبلور اراده‌اي جمعي براي عبور از محدوديت‌ها و پرواز به سوي افق‌هاي بالاتر بود. با هم‌افزايي صنعت و دانشگاه، تقويت شركت‌هاي دانش‌بنيان، و تمركز بر توسعه فناوري‌هاي نوين، صنعت هوايي كشور نه‌تنها در برابر فشارها مقاوم مانده، بلكه آماده شكوفايي در رقابت جهاني است.
آنگونه كه خواجه‌فرد مي‌گويد: ما اكنون نه‌تنها محدود به بازار داخلي نيستيم، بلكه آماده ورود به عرصه‌هاي جهاني هستيم و اين شايد مهم‌ترين پيام پرواز نيلوفر آبي ايران در آسمان تحريم‌ها باشد.