راهبردهاي دولت براي بهبود شاخص‌هاي اقتصادي
در سال جديد اتفاق غير منتظره‌اي رخ داد كه زمينه‌ساز تحولات قابل توجهي در اتمسفر كلي اقتصاد كشور بود. موضوع آغاز مذاكرات باعث شد بسياري از بخش‌هاي اقتصادي و نظم و نظامات بازارها تحت‌الشعاع قرار بگيرد.
در سال جديد اتفاق غير منتظره‌اي رخ داد كه زمينه‌ساز تحولات قابل توجهي در اتمسفر كلي اقتصاد كشور بود. موضوع آغاز مذاكرات باعث شد بسياري از بخش‌هاي اقتصادي و نظم و نظامات بازارها تحت‌الشعاع قرار بگيرد. علي‌رغم اين رخداد نمي‌توان از تدابير هوشمندانه اتخاذ شده توسط تیم اقتصادي دولت و بانك مركزي براي مواجهه با اين شرايط تازه چشم‌پوشي كرد. كمتر اقتصاددان يا سياستمداري تصور مي‌كرد كه پرونده مذاكرات با آغاز سال جديد خورشيدي استارت بخورد. اساسا يكي از علل استيضاح همتي وزير اقتصاد سابق دولت اين بود كه ايشان به بحث مذاكرات و رفع تحريم‌ها تاكيد مي‌كردند. معتقدم آقاي همتي به خاطر سه مساله استيضاح شد كه هر ۳ گزاره در سال جديد در دستور كار قرار گرفته و اجرايي شدند. نخست بحث رفع فيلترينگ براي بهبود شاخص‌هاي كسب و كار، دوم الحاق به FATF و نهايتا بحث مذاكرات و رفع تحريم‌ها بود. به واسطه طرح اين موارد، همتي استيضاح شد و از قطار كابينه پياده شد. اما پس از حلول سال جديد خورشيدي، مذاكرات آغاز شد. دلاري كه تا ۱۰۶هزار تومان در هفته‌هاي ابتدايي نوروز بالا رفته بود با تدابير بانك مركزي ريزش قابل توجهي پيدا كرد و تا نرخ ۷۸ هزار تومان هم كاهش يافت. در ادامه اما اخبار مختلفي كه از مذاكرات منتشر شد، دلار را در نرخ‌هاي ۷۸ تا ۸۵هزار توماني در نوسان قرار داد. دامنه كلي نوسان هم بين ۸۱ تا ۸۴هزار تومان بود كه به نسبت ۱۰۶هزار تومان ابتداي سال يك موفقيت قابل توجه براي دولت و بانك مركزي محسوب مي‌شود. این ثباتي كه امروز در بازار ارز ايجاد شده، تدابير هوشمندانه بانك مركزي را طلب مي‌كند تا نوسانات حوزه سياست خارجي باعث افزايش ناگهاني قيمت ارز نشود. بنابراين بانك مركزي بايد تدابير خود را از همين امروز آغاز كند تا دستاوردهايش در بازار ارز ثبات يافته و تقويت شود. ممكن است اين ذهنيت ايجاد شود كه مهم‌ترين اولويت‌هاي بانك مركزي شامل چه مواردي است:
۱) تامين ارز به مقدار كافي، مداخله موثر در بازار ارز به نحوي كه اجازه داده نشود، قيمت دلار از يك محدوده خاصي پايين بيايد، چرا كه مي‌تواند شوك بالعكس و منفي ايحاد كند.
۲) سال گذشته بانك مركزي بيش از ۸ ميليارد دلار طلا وارد اقتصاد كشور كرد كه حركت مثبتي بود. بانك مركزي براي تقويت تاب‌آوري اقتصاد ايران و مداخله موثر، بيش از ۸ميليارد دلار طلا وارد كشور كرد تا تاثير انتظارات را مهار كند. اين روند بايد تداوم يابد.
۳) بانك مركزي اولا نبايد اجازه دهد انتظارات مثبت يا منفي بيش از حدي به اقتصاد ايران وارد شود. يك چنين فضاسازي‌هايي اگر در حد نرمال باشد، ايراد ندارد اما افراط در انتشار اخبار منفي يا حتي اخبار مثبت خطرناك است. انتشار خبرهايي در اين خصوص كه در صورت توافق همه‌چيز گل و بلبل مي‌شود يا در صورت عدم توافق، فاجعه شكل مي‌گيرد خطرناك است. اخبار مثبت يا منفي اقتصادي در حد روتين و عادي مفيد هستند اما اگر در زمينه انتشار اين نوع اخبار رويكردهاي افراطي در پيش گرفته شود، خطرناك خواهد بود.
۴) بانك مركزي بايد اين فرض را در نظر بگيرد كه اگر مذاكرات به هر دليلي به هم بخورد چه تدابيري بايد اتخاذ شود. شايد يكي از تدابير مهم بحث انباشت طلا است كه قبلا از سوي بانك مركزي انجام گرفته است. البته طرح ماليات بر سفته‌بازي هم از سوي بانك مركزي در حال پيگيري است، ضمن اينكه نظارت سخت‌گيرانه بر فعاليت‌هاي رمزارزها مطابق قانون در دستور كار اين نهاد قرار گرفته است. باخبرم كه ورود جدي از سوي بانك مركزي در اين حوزه صورت گرفته است.
۵) بحث مديريت ريال و نظارت بر گردش ريال در اقتصاد ايران هم يكي از بحث‌هاي مهم است. تقويت نظارت‌هاي هوشمند و سخت‌گيرانه بر منابع ارزي كشور واجد اهميت بسياري است. متاسفاته در دولت گذشته پديده چاي دبش در اقتصاد و مديريت ايران تجربه شد كه نشان داد نظارت مناسبي بر مصارف ارزي صورت نمي‌گيرد يا اين نظارت‌ها بسيار ضعيف است كه ناگهان ۳.۷ميليارد دلار حيف و ميل منابع كشور در شرايط حساس تحريمي رخ مي‌دهد. لذا نظارت هوشمند بر مصارف و منابع ارزي يك از ضرورت‌هايي است كه بانك مرکزي بايد در دستور كار قرار دهد.