افزايش تلفات فك‌ها در مازندران نگران‌كننده است
در سال‌هاي اخير شاهد تلفات غيرعادي گونه با ارزش فوك‌هاي خزري هستيم. مشاهده لاشه‌هاي فك‌هاي خزري در سواحل شمال ايران موضوع جديدي نيست، اما افزايش تعداد لاشه‌ها طي سال‌هاي اخير نگران‌كننده است.
در سال‌هاي اخير شاهد تلفات غيرعادي گونه با ارزش فوك‌هاي خزري هستيم. مشاهده لاشه‌هاي فك‌هاي خزري در سواحل شمال ايران موضوع جديدي نيست، اما افزايش تعداد لاشه‌ها طي سال‌هاي اخير نگران‌كننده است. در سه سال گذشته به‌طور متوسط سالانه گزارشي از تلفات ۱۵ تا ۲۰ قلاده فوك خزري در سواحل مازندران مخابره مي‌شود. فك خزري كه با نام علمي Pusa Caspica و نام انگليسي Caspian Seal شناخته مي‌شود، يكي از كوچك‌ترين گونه‌هاي فك است كه در آب‌هاي شور درياي خزر و رودخانه‌هاي ولگا و اورال (روسيه) كه به اين دريا ريخته مي‌شوند، زندگي مي‌كند. فك خزري به‌طور ميانگين ۱،۵ متر طول و ۸۰ كيلوگرم وزن دارد و يكي از كوچك‌ترين انواع فوك‌ها به‌شمار مي‌رود و تنها پستاندار در بين ۱۰۰۰ جاندار خزر است. از آنجايي كه حتي مدفوع فك خزري يك منبع تغذيه در دريا محسوب مي‌شود، از اهميت زيادي در اكوسيستم حيات جانوري برخوردار است و فك‌هاي درياي خزر زندگي دسته‌جمعي و مهاجرت منظمي دارند. پيدايش فك خزري به گونه‌اي فك حلقه‌دار (Pusa hispida) بازمي‌گردد كه دو ميليون سال پيش و در دوره كواترنري از قطب شمال به درياي خزر مهاجرت كردند. زماني كه صفحات يخ بين قاره‌ها آب شدند، فك‌هاي حلقه‌دار پراكنده شدند و جمعيت منزوي آنها، فك خزري را شكل دادند. «لني هارت» يك بانوي خير هلندي فعاليت خود را در راستاي حفاظت از فك‌هاي خزري از بندر تركمن - سواحل آشوراده در سال (۱۳۸۶ شمسي) آغاز كرد و دو سال بعد نيز مركز حفاظت از فك خزري با نگاه مثبت او و همچنين با حضور امير صياد شيرازي دامپزشك و مسوول پروژه، نجات فك خزري در ايران شكل گرفت. لني هارت در همان سال با نظر به فعاليت‌هاي شكار و آلودگي‌هاي نفتي و صنعتي در درياي خزر گفته بود كه اگر كشورهاي همسايه خزر نتوانند به ساز و كار مناسب براي نجات فك‌ها دست يابند همين جمعيت باقي‌مانده طي يك سال آينده كاملا نابود مي‌شوند. متاسفانه امروزه جمعيت فك خزري از چند ميليون به كمتر از ۱۰۰ هزار رسيده است. يكي از دلايل كاهش جمعيت فك خزري علاوه بر برهم خوردن شرايط زيستي و شكار، به‌دام افتادن تصادفي اين پستاندار در تورهاي ماهيگيري عنوان مي‌شود. مشاهده لاشه‌هاي فك‌هاي خزري در سواحل شمال ايران موضوع جديدي نيست، اما افزايش تعداد لاشه‌ها طي سال‌هاي اخير نگران‌كننده است. در سه سال گذشته به‌طور متوسط سالانه گزارشي از تلفات ۱۵ تا ۲۰ قلاده فوك خزري در سواحل مازندران مخابره مي‌شود. به گفته رييس اداره حيات وحش اداره‌كل حفاظت محيط زيست مازندران، فقط در سال‌هاي ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تعداد لاشه‌هاي ثبت شده از اينگونه خاص آبزي خزر ۵۰ مورد بوده است. تا ابتداي آبان ماه سال ۱۴۰۳، لاشه ۲۲ فوك در سواحل درياي خزر كشف شده است كه از اين تعداد، ۱۳ لاشه متعلق به سواحل مازندران بوده و علت تلف شدن هيچ‌كدام از آنها تا به امروز مشخص نيست.
كشف لاشه ۳ فك خزري در ساحل سرخ‌رود مازندران
علي‌محمد دعاگو صبح امروز ۲۸ ارديبهشت در گفت‌وگو با ايسنا با اعلام اينكه لاشه ۳ قلاده فك خزري در ساحل سرخ رود شهرستان محمودآباد پيدا شد، گفت: اين لاشه‌ها در شرايط مطلوب بدني قرار نداشت تا بتوان علت تلف شدن آنهارا مشخص كرد. وي با عنوان اينكه مردم در سواحل مازندران در صورت مشاهده لاشه فك خزري از دست زدن به آن بپرهيزند، افزود: زمان زيادي از تلف شدن اين ۳ فك خزري گذشته بود و امكان نمونه‌برداري از آنها وجود نداشت. رييس اداره حفاظت محيط‌زيست شهرستان محمودآباد از مردم خواست تا در صورت مشاهده لاشه فك خزري موارد را به محيط زيست اعلام كنند تا نسبت به كارشناسي و نمونه‌برداري اقدام شود. به گزارش ايسنا، براساس اعلام اتحاديه بين‌المللي حفاظت از محيط‌زيست IUCN، فك خزري جزو گونه‌هاي در معرض خطر است كه كشورهاي مجاور با همراهي مردم و مسوولان براي حفظ بقاي نسل آن بايد برنامه‌هايي را در اولويت‌هاي خود قرار دهند تا شاهد ادامه زندگي فك‌هاي خزري در آب‌هاي شور باشيم. در سال ۲۰۰۳ ميلادي كنوانسيون «تهران» در ارتباط با حفاظت از تنوع زيستي درياي خزر توسط ۵ كشور حاشيه اين دريا امضا شد. در راستاي اين رويداد كشورهاي ايران و روسيه با توجه به اهميت گونه‌هاي ساكن اين دريا، اقدام به چاپ تمبرهايي با تصوير فك و ماهي استروژن كردند.